BİR ÖĞRETİM MATERYALİ OLARAK ZİHİN HARİTALARININ DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERSİNDE KULLANIMI

Yıl 2017, Sayı: 45, 41 - 80, 15.06.2017

Hilmi Türkyılmaz

https://doi.org/10.21054/deuifd.400128

Cited By: 2

Öz

Öğretim
materyalleri, öğrenme-öğretme sürecinin en önemli unsurlarından birisidir. Bu
süreçte temel amaç, bireyin daha yakınından daha somut olandan başka bir ifade
ile daha iyi bilinenden hareket ederek öğrenmeyi daha kolay ve daha verimli
hale getirmektir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretiminde bu amacı
sağlayacak birçok öğretim materyali bulunmaktadır. Bu materyallerden birisi de
zihin haritalardır.

İlgili
literatür tarandığında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi alanında zihin haritaları
tekniği ile yapılan çalışmaların sayısının sınırlı olduğu görülmektedir. Onun için bu çalışmada, Din Kültürü
ve Ahlak Bilgisi öğretimi için uygun bir materyal olduğu düşünülen zihin
haritalarının tanıtımı yapılmış, eğitim-öğretimde hangi amaç ve işlevleri
yerine getirdiği, avantaj ve sınırlılıkları tartışılmıştır. Bunun yanında konu
ile ilgili diğer alanlarda yapılmış çalışmalar ele alınmış ve DKAB dersinde
kullanımının örnekleri verilmiştir. Sonuçta Din kültürü ve Ahlak Bilgisi
öğretimi için etkili bir materyal olduğu düşüncesine ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Öğretim Materyali, Zihin Haritası, Bellek Haritası, Kavram Haritası, Bilgi Toplumu

USE OF MIND MAPS AS A TEACHING MATERIAL IN RELIGION CULTURE AND MORAL EDUCATION COURSES

Öz

Instructional
materials are one of the most important elements of the learning-teaching
process. The main aim is to facilitate the learning process and make it easier
by starting from the immediate environment and from the more concrete, in other
words from the better known towards the unknown.  There are many teaching materials that will
serve this purpose while teaching of Religion Culture and Moral Education
Courses (DKAB). One of these materials are mind maps.

When the
relevant literature is researched, it has been seen that the number of studies
done by the technique of mind maps in the field of Religion Culture and Moral
Knowledge is limited. Hence, the present study introduces mind maps, as a
suitable material for teaching religion culture and moral information, and
discusses the education purpose and functions they serve as well as the
advantages and limitations. Moreover, the use of mind maps in other relevant
studies along their sample for religious culture and moral education are also
presented. Consequently, mind maps are considered to be effective materials in
religious culture and moral education courses.

Anahtar Kelimeler

Instructional Materials, Mind Maps, Cognitive Map, Concept Map, Information Society

Kaynakça

• Abi-El-Mona, I., & Adb-El-Khalick, F., “The İnfluence of Mind Mapping on Eighth Graders’ Science Achievement”, School Science and Mathematics, 108(7), 2008.
• Akinoğlu, Orhan, ve Yaşar, Zeynep, “The Effects of Note Taking in Science Education Through the Mind Mapping Technique on Students’ Attitudes, Academic Achievement and Concept Learning”, Journal of Baltic Science Education, 6(3), October 2007.
• Akyol, Hayati, Türkçe Öğretim Yöntemleri, Kök Yayıncılık, Ankara. 2006.
• Altıntaş, Ersin, “Çağdaş Eğitim Sisteminde Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik”, Psikolojik Danışma ve Rehberlik, (Ed. Gürhan Can), 12. Baskı, Pegem kademi yayınları, Ankara, 2011.
• Amma, C., Effectiveness of Computer Based Mindmaps İn The Learning of Biology at the Higher Secondary Level, New Delhi: ICDE International Conference, (19-23 November), 2005.
• Arıkan, Münir, Nitelikli İnsan, Bilge Yayıncılık, İstanbul, 2002, s. 183-184.
• Atasoy, Basri, Fen Öğrenimi ve Öğretimi, Gündüz Yayınları, Ankara, 2002.
• Aybek, Birsel, “Düşünme ve Eleştirel Düşünme”, Öğretim İlke ve Yöntemleri, 2. Baskı, Anı Yayınları, Ankara 2011.
• Aydın, Güliz, Balım, Ali Günay, Evrekli, Ertuğ, “The Use of Mind Maps and The Theory of Multiple Intelligences in The Science Instruction”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 2007.
• Aydın, Gülnur, Zihin Haritalama Tekniğinin Dinleneni Anlamaya Etkisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış YL Tezi, Erzurum, 2009.
• Balay, Refik, “Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 37, Sayı: 2, Ankara 2004, s. 67.
• Beydoğan, Hacı Ömer, “Zihin Haritası Destekli Bilişsel Hazırlığın Öğrencilerin Bilgilendirici Yazma Yeterliği Üzerine Etkisi”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 12(4), Kırşehir 20117.
• Brinkmann, Astrid, “Graphical Knowledge Display-Mind Mapping and Concept Mapping as Efficient Tools in Mathematics Education”, Mathmatics Education Rewiev, No 16, April 2003.
• Bruer, John T., “Education and the Brain: A Bridge too Far”, Educational Researcher, Vol. 26, No 8, 1997.
• Budd, John W., “Mind Maps As Classroom Exercises”, The Journal of Economic Education, 35:1, 2004.
• Buzan, Tony ve Buzan, Barry, Zihin Haritaları, Alfa Yayınları, 2012, s. XV.
• Buzan, Tony, Akıl Haritaları: Yaratıcılığınız Harekete Geçirin ve Hayatınızı Dönüştürün, Boyut Yayınları, İstanbul, 2009.
• Buzan, Tony, Aklını Kullan, Alfa Yayınları, İstanbul, 2011.
• Buzan, Tony, Yaratıcı Zekânın Gücü, (Çev. Beyhan Kurt), Epsilon Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• Bütüner, Suphi Ö., Açılar ve Üçgenler Konusunun İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerine Vee diyagramı ve Zihin Haritaları Kullanılarak Öğretimi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış YL. Tezi, Balıkesir, 2006.
• Bütüner, Suphi Ö., ve Gür, Hülya, “Açılar ve Üçgenler Konusunun Anlamlı Öğrenme Araçlarından Vee Diyagramları ve Zihin Haritaları Kullanılarak Öğretimi”, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik, Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 2 (1), Haziran 2008. Casco, Maddy, The Use of “Mind Maps” in the Teaching of Foreign Languages, XXXV, FAAPI Conference Proceedings, Bahia Blanca (2009), http://www.madycasco.com.ar/articles/mindmaps.PDF (23 .02.2016).
• Çamlı, Hande, Bilgisayar Destekli Zihin Haritalama Tekniğinin İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarına Fene ve Bilgisayara Yönelik Tutumlarına Etkisi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri. Enstitüsü, Basılmamış YL Tezi, İzmir, 2009.
• Çelikkaya, Hasan, Eğitim Bilimlerine Giriş: Eğitimcilik ve Öğretmenlik, 4. Baskı Nobel Yayıncılık, Ankara, 2009.
• D’Antoni, Anthony V., Zipp, Genevieve Pinto, & Olson, Valerie G., “Interrater Reliability of the Mind Map Assessment Rubric in A Cohort of Medical Students”, BMC Medical Education, 19(9), 2009.
• Demirel, Özcan, Eğitimde Yeni Yönelimler, Pegem A Yayınları Ankara, 2005.
• Derelioğlu, Yasemin, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretiminde Akıl Haritasının Kullanımı, s. 1, (http://www.docstoc.com/docs/50952230/AKIL-HARTASI)
• Dura, Cihan, Bilgi Toplumu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990.
• Erden, Münire, Eğitim Bilimlerine Giriş, 4. Baskı, Arkadaş Yayınları, Ankara, 2009.
• Eppler, Martin, “A Comparision Between Concept Maps, Mind Maps, Conceptual Diagrams and Visual Metaphors as Complementary Tools for Knowledge Construction and Sharing”, Information Visualization, 5(1), USA, 2006.
• Evrekli, Ertuğ, Balım, Ali.Günay, ve İnel, Didem, “Mind Mapping Applications in Special Teaching Methods Courses For Science Teacher Candidates and Teacher Candidates’ Opinions Concerning The Applications”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 2009.
• Evrekli, Ertuğ, Fen ve Teknoloji Öğretiminde Zihin Haritası ve Kavram Karikatürü Etkinliklerin Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Sorgulayıcı Öğrenme Beceri Algılarına Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış YL Tezi, İzmir 2010.
• Evrekli, Ertuğ, İnel, Didem, ve Balım, Ali Günay, Development of a Scoring System to Assess Mind Maps, World Conference on Educational Sciences, Bahçeşehir Üniversitesi (4-8 Şubat), İstanbul, 2010.
• Evrekli, Ertuğ, Balım, Ali Günay, “Fen ve Teknoloji Öğretiminde Zihin Haritası ve Kavram Karikatürü Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Sorgulayıcı Öğrenme Becerileri Algılarına Etkisi”, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı: 02, 2010.
• Farrand, P., Hussain, F.,.& Hennessy, E., “The Efficacy of the Mind Map Study Technique”, Medical Education, 36, 2002.
• Fidan, Emine Kübra, Fen ve Teknoloji Dersinde Bilgisayar Destekli Zihin Haritası Oluşturmanın Öğrencilerin Akademik Başarısına, Tutumlarına ve Kalıcılığına Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ 2012.
• Gelb, Michael J., Düşünmenin Tam Zamanı, Arion Yayınevi, İstanbul.2002.
• Genç, Salih Zeki, Eryaman, M. Yunus, “Değişen Değerler ve Yeni Eğitim Paradigması”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, ss. 1-1, Afyon 2007.
• Girgin, Günseli, “Çağdaş Eğitim Sisteminde Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik”, Psikolojik Danışma ve Rehberlik (Ed. Alim Kaya), 7. Baskı, Anı Yayınları, Ankara 2011.
• Goodnough, Karen, & Woods, Robin, “Student and Teacher Perceptions of Mind Mapping: A Middle School Case Study”, The Annual Meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA (1-5 April), 2002.
• Güneş, Adem, Din Öğretimi Materyalleri, Dem Yayınları, İstanbul, 2015.
• Güneş, Adem, “Din Öğretiminin Yapılandırmacı Temelleri ve Yeni Bir Öğrenme-Öğretme Materyali Olarak Zihin Haritaları”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 6, 2016 (ss. 1488-1500)
• İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu, Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, MEB, Ankara, 2010.
• Kahveci, Gül, Az Görenlerde Zihin Haritası Yöntemi İle Özet Çıkarmanın Okuduğunu Anlamaya Etkisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2004.
• Kalaycı Nurdan, “İki Boyutlu Görsel Öğrenme ve Öğretme Araçları”, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme (Ed. H. İbrahim Yalın), 26. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara, 2014.
• Kan, Ayşe Ülkü, Sosyal Bilgiler Dersinde Bireysel Ve Grupla Zihin Haritası Oluşturmanın Öğrenci Başarısına, Kalıcılığına Ve Öğrenmedeki Duyuşsal Özelliklere Etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ, 2012.
• Kavak, Rahime, Din Kültürü vE Ahlak Bilgisi Dersinde Zihin Haritası Oluşturmanın Öğrenci Başarısına, Kalıcılığa ve Öğrenmedeki Duyuşsal Özelliklere Etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ, 2016.
• Köseoğlu, Fitnat, Nusret Kavak, “Fen Öğretiminde Yapılandırıcı Yaklaşım”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı 1, Ankara 2001.
• Kurt (Korkmaz), Arife İnci, Anlamlı Öğrenme Yaklaşımına Dayalı Bilgisayar Destekli 7. Sınıf Fen Bilgisi Dersi İçin Hazırlanan Bir Ders Yazılımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Kalıcılığa Etkisi, Çukurova Üniversitesi, Sos. Bil. Ens. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi ABD, Basılmamış YL Tezi, Adana 2006.
• Küçükahmet, Leyla, Öğretimde Planlama ve Değerlendirme, 12. Baskı, Nobel Yayınları., Ankara, 2001
• Nast, Jamie, Idea Mapping: How to Access Your Hidden Brain Power, Learn Faster, Remember More and Achieve Success in Business, John Wiley&Sons, Inc., New Jersey, 2006.
• Novak, Joseph D. ve Govin, D. Bob, Learning How to Learn, Cambridge Universty Press, United States Of America, Novak, Joseph D., Learning Creating and Using Knowledge: Concept Maps as Facilitative Tools in Schools and Corporations. Manwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc. 1998.
• Numanaoğlu, Gülcan, Bilgi Toplumu-Eğitim-Yeni Kimlikler-II: Bilgi Toplumu ve Eğitimde Yeni Kimlikler, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32, (1-2), Ankara 1999.
• Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı, Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, MEB Devlet Kitapları, Ankara, 2010.
• Özden, Yüksel, Öğrenme ve Öğretme, 11.Baskı, Pegem Akademi Yayınları, Ankara, 2011.
• Özmen, Fazıl, Öğretmen Adaylarının Zihin Haritalarında Günümüz Dünya Sorunları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon 2015.
• Serrat, Oliver, “Drawing Mind Maps”, Asian Development Bank: Washington, DC, April 2009,
• http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1143&context=intl (15.01.2016)
• Sönmez, Veysel, Öğretim İlke ve Yöntemleri, 3. Baskı, Anı Yayınları, Ankara, 2009.
• Sünbül, Ali Murat, Öğretim İlke ve Yöntemleri, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya, 2007.
• Şen, Ebru, Zihin Haritası Tekniğinin Güzel Sanatlar ve Spor Liselerindeki Keman Derslerinde Öğrencilerin Bilişsel ve Devinimsel Becerilerinin Geliştirilmesine Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ, 2012.
• Şeyihoğlu, Ayşegül; Akbaş, Yavuz; Kartal, Ayça, Uygulama Örnekleri İle Coğrafya Eğitiminde Kavram ve Zihin Haritaları, Pegem Akademi Yayınları, Ankara, 2012.
• Şeyihoğlu, Şuayıp, Grafik Tasarım Dersinde Zihin Haritası Uygulamaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon 2014.
• Şişman, Mehmet, Eğitim Bilimine Giriş, 8. Baskı, Pegem Akademi Yayınları, Ankara, 2011.
• Tağa, Tahir, İlköğretim 7. Sınıf Türkçe Dersinde Zihin Haritası Tekniğinin Öğrencilerin Yazma Becerilerine Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmeddin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya 2013.
• Tosun, Cemal; Recai Doğan, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretiminde Kavram Haritaları, PegemA Yayınları, Ankara 2005.
• Trevino, Cynthia, Mind Mapping And outlining: Comparing Two Types of Graphic Organizers for Learrning Seventh-Grade Life Science, Unpublished PhD Thesis, Texas Tech University, Texsas 2005.
• Wai-ling, Chan, The Effectiveness Of Using Mind Mapping Skills İn Enhancing Secondary One And Secondary Four Students’ Writing İn CMI School. Unpublished Master Thesis, The University of Hong Kong, Hong Kong, 2004.
• Yaşar, Itır Zeynep, Fen Eğitiminde Zihin Haritalama Tekniğiyle Not Tutmanın Kavram Öğrenmeye Ve Başarıya Etkisi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış YL Tezi, İstanbul, 2006.
• Yeşilyaprak, Binnur ve Diğerleri, Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, PegemA Yayıncılık, Ankara, 2002.
• Yetkiner, Alper, İlköğretimde İngilizce Öğretiminde Zihin Haritası Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına, Tutumlarına ve Kalıcılığa Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ 2011.
• Yılmaz, Gülhan, Çokgenler Konusunun İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerine Vee Diyagramları ve Zihin Haritaları Kullanılarak Öğretimi, Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış YL Tezi, Kastamonu, 2012.