KUR'AN-I KERİM’İN BAZI AYETLERİNDE ZAMİR GELMESİ GEREKEN YERDE İSMİN GETİRİLMESİ VE BUNUN NEDENLERİ

Yıl 2018, Sayı: 48, 43 - 76, 07.12.2018

Eyup Akşit

https://doi.org/10.21054/deuifd.492967

Cited By: 2

Öz

Metin dilbilim çalışmaları son yıllarda önemli oranda
artmıştır. Metinlerin oluşturulma aşaması ve yorumlanması için ileri sürülen
çeşitli teorilerden biri olan Metin dilbilim, 
metni bir bütün olarak ele alır. Ayrıca herhangi bir metinde bütünlüğü
sağlayan unsurlar olarak bağlaşıklık (cohesion) ve bağdaşıklığı (coherence),
ölçüt olarak kabul eder. Metin dilbilim’e göre herhangi bir metnin yüzey
yapısını oluşturan bağlaşıklık, çeşitli araçlarla sağlanır. Bu araçlar
şunlardır: Gönderim (reference), değiştirim (substitution), eksiltili yapı
(ellipse), bağlama öğeleri (conjunction) ve sözlüksel bağlaşıklık (lexical
cohesion). Metinlerde bağlaşıklığı sağlayan gönderim öğelerinden biri de
zamirlerdir. Zamirler, metni oluşturan cümleleri birbirine bağlamakta ve
aralarında insicamı sağlamaktadır. Arap dilinde de eğer bir cümlede isim
zikredildiyse ve onun hakkında sonraki bir cümlede bir yargıda bulunulacaksa
ismin yerine zamirin getirilmesi, genel bir kuraldır. Ancak Kur’an-ı Kerim’in
bazı yerlerinde bu kural işletilmez ve zamir gelmesi gereken yerde isim
getirilir. Yani cümlede isim farklı şekillerde tekrar edilir. Bu tekrar
vasıtasıyla metinde sözlüksel bağlaşıklık sağlanır. İşte bu çalışmada, çeşitli
metinlerde bağlaşıklığı sağlayan zamirlerin, Kur’an-ı Kerim’in bazı yerlerinde
kullanımının terkedilmesi ve bunun nedenleri araştırılacaktır. Ayrıca bu
meselenin metnin bağlaşıklığına etkisi sorgulanacaktır. Konu ele alınırken
zamir ve Kur’an-ı Kerim’de zamirlerin mercii meselesine kısaca değinilecektir.
Çünkü böyle bir mesele, çalışmamızın hacmini artırmasının ötesinde bir makale
konusu değil, bir tez konusu olabilir. Bu nedenledir ki çalışmamız, Kur’an’ın
bazı ayetlerinde zamir gelmesi gereken yerde ismin gelmesi ve bunun nedenleri
üzerinde yoğunlaşacaktır. Çalışmamız sırasında konuyla ilgili ayetler ve kısmen
de Arapça beyitler örnek olarak sunulmuştur. Sonrasında ise örnekler analiz
edilmiş ve bir sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metin dilbilim ve Arapça, Bağlaşıklık, Arapça Zamirler, Kur’an-ı Kerim

USE OF NOUN INSTEAD OF PRONOUN IN SOME PARTS OF THE QUR'AN AND THE REASONS FOR THIS

Öz

Studies in the text linguistics have increased
significantly in recent years. Text linguistics is one of the various theories
suggested for the creation texts and the interpretation of texts. İt considers
the text as a whole. In addition, it accepts cohesion and coherence as the
elements that provide integrity in any text. According to text linguistics, the
cohesion of the surface structure of any text is provided by various tools.
These tools include reference, substitution, ellipse, conjunction, and lexical
cohesion. One of the important reference tools that provide the cohesion in
texts is pronouns. Pronouns connect the sentences that make up the text and
provide harmony between them. In the Arabic language, if a noun is used in a
sentence, and in a later sentence if a judgement is made about that noun,  then it is a general rule to replace the noun
with a pronoun. However, in some parts of the Qur'an, this rule does not work
and the noun seems to be located where indeed a pronoun is supposed to keep
ground. In other words, the name is repeated in different ways. By this  reiteration, lexical cohesion is provided in
the text. In this article, the reasons for the abandonment of the use of
pronouns which provide coherency in several texts will be studied. Moreover,
the effect of this issue on the cohesion of the text will be questioned. When
the subject is discussed, the pronoun and the pronoun’s antecedent in the
Qur'an will be briefly discussed. Because of the fact that such an issue would
increase the scope of the research with its higly dense it would be studied as
a thesis subject rather than an essay subject. Therefore, our article will
focus on the use of noun instead of pronoun in some parts of the Qur'an and the
reasons for this. In our study, some ayahs from the Qur'an and some Arabic
verses regarding the issue were presented as examples. Afterwards, the examples
were analyzed and some inferences were made.

Anahtar Kelimeler

Text linguistics and Arabic, Cohesion, Arabic Pronouns, Qur'an

Kaynakça

• Abbas, Hasan, en-Nahvu’l-Vâfî. 3. Baskı. 4 Cilt. Kahire: Daru’l-Me‘ârif, 1974.
• ‘Alevî, Yahyâ b. Hamza. et-Tırazü’l-Mütezammin li-Esrâri’l-Belâga ve Ulûmi Hakâiki’l-İ'câz. 2 Cilt. Kahire: Dâru'l-kutubi'l-Hidîviyye, 1914.
• Askerî, Ebû Hilâl. Kitâbu’s-Sınâ’ateyn. Thk. Muhammed ‘Alî el-Becâvî Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm. Kahire: Dâru'l-Fikr el-Arabî, 1971.
• Aydın, İsmail. Kuran Müphemleri Olarak Zamirler. İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2012.
• de Beaugrande, R. Alain - Dressler, W. Ulrich. Introduction to text Linguistics. London: Longman Linguistics Library, 1981.
• Curcânî, Ebû Bekr Abdülkahir b. Abdurrahman. Delâilu'l-İ'câz. Thk. Muhammed Reşid Rıza. Beyrut: Dâru’l-Cemel, 2017.
• Dereli, Muhammet Vehbi, ‘‘Arapçayı Doğru Kullanmanın Kur'an'ın Anlaşılmasına Olan Etkisi’’. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 (Güz 2012): 29-50.
• Ebu Musa, Muhammed. Hasâisu't-terâkib, Dirâsa Tahlîliyye li-Mesâil İlmi'l-Meânî. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1996.
• Ekinci, Kutbettin. ‘‘Kur’ân’da Mercileri Metinde Geçmeyen Zamirler’’. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/16 (2017/1): 133-147.
• Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kâsım. Şerhu’l-Kasâidi’s-Seb'i’t-Tıvâli’l-Câhiliyyât. Thk. Abdusselâm M. Hârun. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1993.
• Endelusî, Ebû Hayyân. İrtişâfu’d-Darab min Lisâni’l-‘Arab. Thk. Recep Osman Muhammed. 5 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hanci 1998. Günay, V. Doğan. Metin Bilgisi. 5. Baskı. İstanbul: Papatya Yayıncılık, 2017.
• Halliday, M.A.K.- Hasan, Ruqaiya. Cohesion in English. Londra: Longman Group Limited, 1976.
• Hâşimî, es-Seyyid Ahmed. Cevâhiru’l-Belâğa fi’l-Meânî ve’l-Beyân ve’l-Bedi'. Beyrut: el-Mektebetü'l-Asriyye,trsz.
• Hattâbî, Muhammet. Lisâniyyâtü'n-Nass:Medhalün ilâ insicâmi’l-hitâb. Beyrut: el-Merkezu’s-Sâkâfiyyu’l-‘Arabiyyi, 1991.
• Huzâ‘î, Di‘bil b. Alî. Divanu Di‘bil b. Alî el-Huzâ‘î. Şerh. Hasan Hamad. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l- ‘Arabî, 1994.
• Hüseyin, Taha. “Kur’ân-ı Kerim’de Üçüncü Şahıs Zamirinin İşaret Zamiri Olarak Kullanılışı”. Trc. Mehmed Hatipoğlu. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (1960): 149-163.
• İbn ‘Akîl. Şerhu İbn ‘Akîl. Thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 2 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hanci, 1990.
• İbn Hâleveyh. İ'rabu Selâsine Sûre. Beyrut: Dâru ve Mektebetu'l-Hilâl, 1985.
• İbn Hişâm. Katru’n-Nedâ ve Bellu’s-Sadâ. Thk. Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, 1994.
• İbn Cuzeyy. Ebu’l-Kasım Muhammed b. Ahmed el-Kelbî, et-Teshîl li Ulûmu’t-Tenzîl. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1995.
• Marangozoğlu, İzzet. "İbn Hâleveyh’in Hayatı, İlmî Kişiliği ve Eserleri". Mîzânü'l-Hak: İslami İlimler Dergisi 1 (Aralık 2015): 41-58.
• Seçkin, Pelin vd., ‘‘Bağlaşıklık Ve Bağdaşıklık Bakımından Lise Ve Üniversite Öğrencilerinin Yazılı Anlatım Becerileri’’. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 3/1 (2014): 340-353.
• Sekkâkî, Ebû Ya'kub Siraceddin Yusuf b. Ebû Bekr. Miftâhu'l-Ulûm. Beyrut: Dâru’l-kutub el-İlmiyye, 1981.
• Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebi Bekr. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Belirtilmemiş. 7 Cilt. Riyad: Merkez ed-Dirâsâti'l-Kur'âniyye, 2005.
• Tebrîzî, el-Hatîb. Şerh Divan-ı 'Antera. Beyrut, Dârû'l-kitâbi'l-Arabî, 1992.
• Tiyek, Fatih. Zamirlerin Mercii ile İlgili İhtilafların Tefsire Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesi, 2008.
• Torusdağ, Gülşen -Aydın, İlker. Metin dilbilim ve Örnek Metin Çözümlemeleri. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2018.
• ‘Uliyye bintu’l-Mehdî. ‘‘Divanu ‘Uliyye bintu’l-Mehdî’’. Erişim: 23.10.2018. https://goo.gl/C49NBe.