Şeyh Bekir Sıdkı Visâlî Tarafından Bestelenmiş Mûsiki Eserleri

Yıl 2021, Sayı: 54, 65 - 101, 15.12.2021

Muhammed Cahid Yılmaz

https://doi.org/10.21054/deuifd.907575

Öz

Tasavvuf, amacına ulaşmak için çeşitli araçlardan yararlandığı gibi, güzel sanatlardan da istifade etmiştir. Bu bağlamda tasavvuf ile mûsiki arasındaki güçlü ilişkinin sonucu olarak, Türk mûsikisi tarihi boyunca tarikat çevrelerinden birçok mûsikişinas yetişmiş, tekkeler ve dergâhlar mûsikinin icra edildiği ortamların en önemlilerinden olmuştur. Tekke ortamının ihtiyaç ve alışkanlıkları doğrultusunda, her tarikatın kendi erkânı ve uygulamaları ile şekillenen bir tekke mûsikisi ortaya çıkmıştır. Şeyh Abdurrahman Sâmî Saruhânî’nin halifesi olarak 20. yüzyılda İzmir ve civarı illerde irşad faaliyetlerinde bulunmuş olan Halvetî-Uşşâkî şeyhi Bekir Sıdkı Visâlî, çeşitli alanlarda eserler vermiş bir mutasavvıftır. Şeyh Bekir Sıdkı Visâlî, irşad faaliyetlerini yürütürken, şiir ve sohbet gibi vasıtaların yanında mûsikiye de yer vermiş, çeşitli makamlarda ve formlarda dinî eserler bestelemiştir. Bu çalışma, Şeyh Bekir Sıdkı Visâlî’nin mûsikişinas yönünü tanıtmayı; şimdiye kadar yayımlanmamış olan, çeşitli form ve usûllerde bestelediği ve tarafımızdan tespit edilebilmiş on adet dinî mûsiki eserinin yanı sıra bestelediği eserlerin icra zaman ve mekânları ile bilgileri ilim ve sanat camiasına kazandırmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Dinî Mûsiki, Tekke Mûsikisi, Bekir Sıdkı Visâlî

Teşekkür

Çalışmanın hazırlanmasında desteklerini gördüğüm Neyzen Veysel Varcan'a ve Naim Kaya'ya teşekkür ederim.

MUSIC WORKS COMPOSED BY SHEIKH BEKİR SIDKI VİSÂLÎ

Öz

Sufism has benefited from various means’ as well as fine arts in order to achieve its purpose. In this context, as a result of the strong relationship between Sufism and music, throughout the history of Turkish music, many musicians from religious order circles have been trained, and dervish lodges have been among the most important environments where music is performed. In line with the needs and habits of the tekke environment, tekke music has emerged, shaped by each order's manners and practices. As the caliph of Sheikh Abdurrahman Sâmî Saruhânî, Halvetî-Uşşâkî sheikh Bekir Sıdkı Visâlî is a sufi who has produced works in various fields. Sheikh Bekir Sıdkı Visâlî, while conducting his guiding activities, he used music in addition to means such as poetry and meetings, and composed religious works in various makams and forms. This study aims to introduce Sheikh Bekir Sıdkı Visâlî's side of music, in addition to his ten religious music compositions that could be determined by us, in various forms and rhythms, which have not been published until now; and to bring the knowledge to the science and art community with the performance context of the works he composed.now, to the science and art community.

Anahtar Kelimeler

Religious Music, Tekke Music, Bekir Sıdkı Visâlî

Kaynakça

• Abdülkerim Kuşeyrî. Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risalesi. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1978.
• Bekir Sıdkı Visâlî. Tavzîhu’l-ehâdis Hadîs-i Şerîf Açıklamaları. haz. Ali Rıza Akyol - Mevlüt Sarı. Tarihsiz.
• Bekir Sıdkı Visâlî - Akhan, Mehmed Rûhi. Hakikat ve Marifet Sırları. nşr. Mehmed Rûhi Akhan. İstanbul: Aydın Yayınevi, 1972.
• Çavuşoğlu, Raşit. “Halvetî-Uşşâkî Yolunda Âlim Bir Şâir: Bekir Sıdkı Visâlî”. Bakü’den Balkanlara Halvetîlik III. ed. Levent Bayraktar - Yeliz Yayıntaş, 161-173. Ankara: Aktif Düşünce Yayınları, 2019.
• Çavuşoğlu, Raşit; Ulupınar, Hamide. Halvetî-Uşşâkî Yolunda Âlim Bir Sûfî Bekir Sıdkı Visâlî’nin Sohbetleri. Ankara: İlâhiyat Yayınları, 2020.
• İnançer, Ömer Tuğrul. “Osmanlı Mûsikîsi Tarihinde Tasavvuf Mûsikîsine Bir Bakış”. Yeni Türkiye 57 (Nisan 2014), 861-884.
• Karadeniz, Mahmut Ekrem. Türk Mûsikisinin Nazariye ve Esasları. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Tarihsiz.
• Nâsır Abdülbâkî Dede. İnceleme ve Gerçeği Araştırma (Tedkîk ü Tahkîk). haz. Yalçın Tura. İstanbul: Pan Yayıncılık, 2006.
• Özkan, İsmail Hakkı. Türk Mûsıkîsi ve Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2013.
• https://www.ussaki.com/v2/zati-hakki-sevmenin-yedi-nisani/ (Erişim 28.02.2021).