TÜRK KÜLTÜR MİRASINI MAYALAYANLARDAN YUNUS EMRE’DE DERVİŞLERİN, HAM SOFTA MÜDERRİS VE MOLLALARIN ELEŞTİRİSİ

Yıl 2021, TÜRK KÜLTÜRÜNÜ MAYALAYANLAR: YUNUS EMRE, HACI BEKTAŞ VELİ, AHÎ EVRAN ÖZEL SAYISI, 45 - 72, 31.12.2021

Emrah Dindi

https://doi.org/10.21054/deuifd.1051785

Öz

Anadolu’nun İslamlaşması ve Türkleşmesinde, Yesevi öğretinin yayılmasında büyük etkileri olan Yunus Emre’nin dini düşünce sisteminin incelenmesi ve araştırılması kuşkusuz büyük önem arzetmektedir. Bu bakımdan, onun pek çok yönüyle ilgili bugüne kadar yüzlerce çalışma kaleme alınmıştır. Ne var ki dervişlerin; müftü, müderris ve mollaların kendilerini, iç dünyalarını kötülüklerden arındırmaksızın namaz, oruç, hac, zekât, kurban; tesbih, seccade, hırka, taç, zikir vb. salt zahiri düzeyde kalan şekilsel dindarlıklarının eleştirisine dair şimdiye kadar araştırdığımız kadarıyla, bir çalışma henüz yapılmamıştır. O bakımdan bu çalışmada, Yunus Emre’nin farklı nüsha ve baskılarından oluşan Risaletu’n-Nushiye’si ve Divan’ında iç dünyasını/gönlünü, arındırmamış, organlarını kötülüklerden alıkoymamış ve salt dinin kabuğunda, şeriat makamında yani şekilsel aşamada kalmış ham softaların ahlaki düşünce ve duruştan yoksun dindarlıklarının eleştirisi irdelenmiştir. Bu yönüyle araştırma, alana yeni katkılar sunan, otantik ve özgün bir çalışma özelliğindedir. Doküman analizi yönteminin kullanıldığı bu araştırma neticesinde, Yunus Emre tarafından, dervişlerin ve zahir şeriat ehlinin özden yoksun, salt şekil ve görüntüde kalan dini tutum ve tavırlarının, din ve Tanrı anlayışlarının yerildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Derviş, Ham Softa, Müderris, Molla, Eleştiri.

Kaynakça

• Başgöz, İlhan. Yunus Emre. İzmir: Cumhuriyet Dünya Klasikleri, 1999.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. “Yunus Emre ve din felsefesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XIX (1973), 1-15.
• Eyuboğlu, Sabahattin. Yunus Emre. İstanbul: Cem Yayınevi, 1971.
• Gölpınarlı, Abdulbaki. Yunus Emre Hayatı, Sanatı ve Şiirleri. İstanbul: Varlık Yayınevi, 8. Basım, 1975.
• Gölpınarlı, Abdulbaki. Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri. İstanbul: Türkiye İşbankası Kültür Yayınları, 2006.
• Halman, Talat. A’dan Z’ye Yunus Emre. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.
• Köprülü, Fuad. Türk Edebiyatı’nda İlk Mutasavvıflar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 3. Basım 1976.
• Kurnaz, Cemâl. “Yunus Emre’de Tenkit”. Türk Kültürü Araştırmaları. XXIX, 1-2, (1991), 257-263.
• Özçelik, Mustafa. Bizim Yunus. Ankara: T.C Eskişehir Valiliği, 1. Basım 2010.
• Öztelli, Cahit. Yunus Emre Yaşamı ve Bütün Şiirleri. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım. 4. Basım 1992.