Protestan Reformunun Meydana Gelmesinde Etkili Olan Toplumsal, Siyasi ve Ekonomik Faktörler

Yıl 2022, Sayı: 56, 7 - 49, 15.12.2022

Abdulkadir Parlak

https://doi.org/10.21054/deuifd.1115368

Öz

Martin Luther’in 1517 yılında Wittenberg Kilisesi kapısına 95 maddelik manifestosunu asmasıyla birlikte Avrupa’da Protestan reformu başlamıştır. Luther, bu manifestosunda din adamlarının günahları bağışlama yetkisine sahip olmalarına ve insanlara para karşılığında endüljans belgeleri satmalarına karşı çıkmıştır. Protestan reformunun Luther’in bu görüşlerinin etkisiyle başladığı bilinen bir durumdur. Fakat Avrupa’yı çok derinden etkileyen ve Protestanlık gibi yeni bir mezhebin ortaya çıkmasına neden olan reform gibi büyük bir hadisenin meydana gelmesini sadece dini gerekçelerle açıklamak yeterli değildir. Reform öncesi dönemin mercek altına alındığı işte bu çalışmada Protestan reformunun gerçekleşmesinde etkili olan toplumsal, ekonomik ve siyasi faktörlerin neler olabileceği üzerinde durulmuştur. Çalışmamız bu yönüyle reformun meydana gelişinde sadece dini faktörlerin etkisini ele alan çalışmalardan ayrılmakta ve özgün bir kimlik kazanmaktadır. Protestan reformu her ne kadar dini gerekçelerle ortaya çıkmış olsa da aslında reformun meydana gelmesinde toplumsal, siyasi ve ekonomik faktörlerin de oldukça etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Martin Luther, Reform, Protestanlık, Papa, Katolik Kilise

Kaynakça

• Alıcı, Mustafa. “Protestanlığın İngiliz Yorumu: Puritanizm: Sempozyum, 1-2 Mayıs 2009 İstanbul” 226 (2009).
• Aston, Margaret. “John Wycliffe's Reformation Reputation”. Past & Present 30 (1965), 23–51.
• Aston, Margaret. Lollards and Reformers. London: The Hambledon Press, 1984.
• Atasever, Mevlüde. John Wycliffe ve Papalık Eleştirisi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, SBE, Yayımlanmamış YLT, 2011.
• Aydın, Mehmet. Ansiklopedik Dinler Sözlüğü. Konya: Din Bilimleri Yayınları, 1. Basım, 2005.
• Chadwick, Owen. The reformation. Harmondsworth: Penguin Books, 1964.
• Cohn, Samuel K. “The Black Death: End of a Paradigm”. The American historical review 107/3 (2002), 703–738. https://doi.org/10.1086/532493
• Cohn, Samuel K. “The Black Death and the Burning of Jews”. Past & Present 196 (2007), 3–36.
• Eco, Umberto. Ortaçağ: Katedraller, Şovalyeler, Şehirler. çev. Leyle Tonguç Basmacı. İstanbul: Alfa Yayıncılık, 2014.
• Eco, Umberto. Ortaçağ: Şatolar, Tüccarlar, Şairler. çev. Leyla Tonguç Basmacı. İstanbul: Alfa Yayıncılık, 2015.
• Epstein, Steven A. Geç Dönem Ortaçağ Avrupası: Ekonomik ve Sosyal Tarih, 1000-1500. çev. Serap Işık. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Fagan, Brian. The Great Warming: Climate Change and the Rise and Fall of Civilization. New York: Bloomsbury Press, 2008.
• Fudge, Thomas A. Jan Hus: Religious Reform and Social Revolution in Bohemia. London: Tauris, 1995.
• Ganshof, François Louis. Feudalism. New York: Logmans, Green and Co, 1952.
• Gül, Muammer. Orta Çağ Avrupa tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2. Basım, 2010.
• Gümüş, T. Tolga. “Avrupa'da Kara Ölüm ve Dönem Kronikleri”. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 20/1 (2011), 139–164.
• Gümüş, Tarık Tolga. “Erken İngiliz Reformasyonu ve Lollard Hareketi”. Tarih Okulu Dergisi 12/39 (2019), 528–551.
• Hays, J. N. Epidemics and Pandemics: Their impacts on Human History. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2005.
• Hays, J. N. The Burdens of Disease: Epidemics and Human Response in Western History. New Brunswick N.J.: Rutgers University Press, 2009.
• İnalcık, Halil. Rönesans Avrupası Türkiye'nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• İstek, Emrah. “Avrupa’da Veba Salgını ve Salgında Din Faktörü (Viyana Örneği)”. Tarih Araştırmaları Dergisi 36/62 (2017), 173–204.
• Jenkins, Simon. A Short History of England. Great Britain: Profile Books, 2011.
• Khoo, Jeffrey. Seven Stars Of The Protestant Reformation: İn Commemoration Of The 500th Anniversary Of The Reformation. Far Eastern Bible College, 2017.
• Lahey, Stephen E. John Wyclif. Oxford, New York: Oxford University Press, 2009.
• Lamb, H. H. Climate, History and the Modern World. London: Routledge, 1995.
• Langer, William L. “The Black Death”. Scientific American 210/2 (1964), 114–121.
• Lindberg, Carter. Avrupa'da Reform Tarihi: Ortaçağ Avrupası'ndan Modern Avrupa'ya Reformların Tarihçesi. çev. Özgür Umut Hofaşçı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2014.
• McBrien, Richard P. Catholicism. United States of America: Herper-Row Publishers, 1981.
• McGrath, Alister E. Reformation Thought: An İntroduction. Oxford: Blackwell Publishers, 1993.
• Megson, Barbara E. “Mortality among London Citizens in the Black Death”. Mediavel Prosopography 19 (1998), 125–133.
• Merriman, John. A History of Modern Europe: From the Renaissance to the Present. New York: W. W. Norton & Company, 2010.
• Olgun, Hakan. Luther Reformu ve Katolisizmi Protesto. İstanbul: Eski Yeni Yayınları, 2016.
• Ozment, Steven E. The Age of Reform 1250-1550. New Haven, Conn.: Yale Univ. Press, 1980.
• Ökten, Kaan H. Reformasyon Dönemi Siyasal ve Dinsel Düşünce Tarihine Giriş. İstanbul: Alfa, 2003.
• Özden, Kemal – Özmat, Mustafa. “Salgın ve Kent: 1347 Veba Salgınının Avrupa'da Sosyal, Politik ve Ekonomik Sonuçları”. İdeal Kent 5/12 (Nisan 2014), 60–87.
• Özkaya, Eyüp. Protestan Reformunun Öncüsü Jan Hus'un Hayatı ve Görüşleri. Ankara: Ankara Üniversitesi, SBE, Yayımlanmamış YLT, 2020.
• Pirenne, Henri. Ortaçağ Avrupasının Ekonomik ve Sosyal Tarihi. çev. Uygur Kocabaşoğlu. İstanbul: Alan Yayıncılık, 1983.
• Pirenne, Henri. Ortaçağ Kentleri: Kökenleri ve Ticaretin Canlanması. çev. Şadan Karadeniz. İstanbul: İletişim Yayınları, 1991.
• Rubin, Miri. “The Culture of Europe in the Later Middle Ages”. History Workshop Journal 33 (1992), 162–175.
• Russell, Bertrand. Batı Felsefesi Tarihi: (Orta Çağ). 2 Cilt. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1972.
• Smith, Preserved. The Age of the Reformation. New York: Holt Rinehart and Winston, 1948.
• Topçu, Nureddin. Sosyoloji. İstanbul: Dergah Yayınları, 2019.
• Ullmann, Walter. A Short History of the Papacy in the Middle Ages. London, New York: Routledge, 2. Basım, 2003.
• Ülgen, Pınar. “Ortaçağ Avrupasında Feodal Sisteme Genel Bir Bakış”. Mukaddime 1/1 (2010), 1–18. https://doi.org/10.19059/mukaddime.10557
• Ünal, Banu Çetin. “Avrupa’nın Felaketler Yüzyılında Bir Devrimci Olarak John Wycliffe’in Etkisi”. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi 2/1 (Haziran 2019), 80–94.
• Waardenburg, Jacques. Reform. DİA. 34/530-533. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Walsingham, Thomas. The Chronica Maiora 1376-1422. çev. David Preest. Woodbridge: Boydell Press, 2005.
• Wickham, Chris. Ortaçağ'da Avrupa: Batı Roma İmparatorluğu'nun Dağılmasından Reformlara Kadar. çev. Nilüfer Epçeli. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2019.
• Wiesner, Merry E. – Hanks. Erken Modern Dönemde Avrupa, 1450-1789. çev. Hamit Çalışkan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Basım, 2013.
• Zophy, Jonathan W. Ateş ve Su Üzerinde Dans: Rönesans ve Reform Avrupası'nın Kısa Tarihi. çev. Bengisu Karakurt. İstanbul: Dergah Yayınları, 2019.