Bağlamı Açısından Secde Ayetlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Sayı: 59, 61 - 87, 28.06.2024

Akif Yıldırım

https://doi.org/10.21054/deuifd.1452032

Öz

Kur’an’ın mu´ciz üslûbuna bağlı olarak ortaya çıkan muhtevâsı, ifade zenginliği açısından önem arz etmektedir. Ancak Kur’an’ın anlaşılması, sadece lafız düzeyinde değil aynı zamanda anlamını kavramayı da gerekli kılmaktadır. Bu noktada Kur’an’ın tilaveti esnasında hem okuma hem de dinleme ayrı bir dikkat istemektedir. Çünkü okunan ayetler sebebiyle tilavet secdesinin tavsiye edilmesi, ibadetin bir parçasıdır. İbadet yönüyle mükellefiyet olarak ortaya çıkan bu durum, ilgili ayetlerin bağlamını da önemli kılmaktadır. Dolayısıyla, tilavet secdesiyle ilgili ayetlerin bağlamı, Müslümanların Kur’an’ı okuma ve anlama pratiğini derinleştirmelerine yardımcı olur. Bu makalede, tilavet secdesi ayetlerinin bağlamı ele alınmıştır. Secde ayetlerinin bağlamı özelinde yaptığımız bu çalışmada; ilgili ayetlerden çıkarımla tilavet secdesinin gerekliliği, ayetlerin bağlamıyla ilişkilendirilmiştir. Çalışmamızın yöntemi ise sosyal bilimler araştırma yöntemlerinden Nitel Araştırma Yöntemi’nin ‘doküman incelemesi’ esası dikkate alınarak yapılmıştır. Toplanan veriler/yorumlar arası ilişkinin tanımı ve değerlendirilmesi ‘içerik analizi’ne dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Teorimizi ortaya koyarken genel yargılara ulaşmayı hedefleyen ‘tümevarım’ yöntemi kullanılmıştır. Amacımız ise secde ayetlerinde secde etmenin niçin gerekli olduğunu ortaya koymaktır. Konunun fıkhî boyutunun olması sebebiyle mezhepsel yaklaşımlara sadece temas edilmiş, ayrıntıya girilmemiştir. Sonuç itibariyle kibre kapılmadan secde etmenin vurgulandığı secde ayetlerinde; mahlûkatın secde etmesi, secdenin emirle gelmesi, peygamberlerle birlikte iman edenlerin secde etmesi ve kafirlerin secde etmemeleri sebebiyle tilavet secdesinin gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Tefsir, Ayet, Secde Ayetleri, Bağlam

Evaluation of Prostration Verses in Terms of Context

Öz

The content that emerges in connection with the miraculous style of the Qur'an is important in terms of its richness of expression. However, understanding the Qur'an requires not only grasping its literal level but also comprehending its meaning. At this point, both reading and listening during the recitation of the Qur'an require separate attention. This is because the recommendation of prostration during the recitation due to the verses being recited is a part of worship. This situation, which emerges as an obligation in terms of worship, also makes the context of the relevant verses important. Therefore, understanding the context of the verses related to prostration during recitation helps deepen the practice of Muslims in reading and understanding the Qur'an. In this article, the context of the verses regarding prostration during recitation is discussed. In this study conducted specifically on the context of prostration verses, the necessity of prostration during recitation is correlated with the context of the verses. The method of our study was carried out considering the principle of 'document analysis' of Qualitative Research Method among social science research methods. The definition and evaluation of the relationship between the collected data/comments were carried out based on 'content analysis'. The 'inductive' method, which aims to reach general conclusions, was used when presenting our theory. Our aim is to demonstrate why prostration is necessary in prostration verses. Due to the legal dimension of the topic, only brief references were made to doctrinal approaches without going into detail. As a result, it is concluded that prostration during recitation is necessary due to the emphasis on prostrating without succumbing to arrogance in prostration verses, the command for creatures to prostrate, the prostration being ordained, the prostration of the believers along with the prophets, and the refusal of the disbelievers to prostrate.

Anahtar Kelimeler

Qur, Tafsir, Verse, Prostration Verses, Context

Kaynakça

• Arslan, Adem. “Tilavet Secdesinin Fıkhî Yönden Değerlendirilmesi”, Geçmişten Günümüze Kur’an Eksenli Bazı Tartışmalar, ed. Murat Akın, Recep Çetintaş. 311-336. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2023.
• Aydın, Halil İbrahim. “Muhtevâ ve Üslup Açısından Kur’an’da Secde Ayetleri”, Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2023), 60-86.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meʿâlimü’t-tenzîl. 4 Cilt. Kahire: ed-Dâru’l-Âlemiyye, 2016.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullāh b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-teʾvîl. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2018.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiʿu’s-sahîh. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1434.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhiddîn. Keşşâfu’l-kınâ‘ ‘an metni’l-İknâ‘. Riyad: Mektebetu’n-Nasr el-Hadise, 1388.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmü’l-Kur’ani’l-Hakîm. Mağrib: Dâru’l-Beyda‘, 2008.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Kur’an’a Giriş, çev. Muhammed Coşkun. İstanbul: Mana Yayınları, 2011.
• Cündioğlu, Dücane. Kur’an’ı Anlamanın Anlamı. İstanbul: Kapı Yayınları, 2016.
• Çakır, Numan. Kur’an-ı Kerim’de Secde. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Duman, M. Zeki. Beyânu’l-Hak. 2 Cilt. Ankara: Fecr Yayınları, 2016.
• Ebussuûd Efendi, Muhammed. İrşâdü’l-´akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kur’an’i’l-Kerîm. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyye, t.y.
• Erbaş, Muammer. “Kur’an’ın Mânâ Boyutu Işığında Kur’an Okuma’nın Anlamı”, Marife Bilimsel Birikim 1 (Bahar 2007), 7-42.
• eş-Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-Kadîr. Dımeşk: Daru İbn Kesir, 1414.
• Gezer, Süleyman. Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre Kur’an. Ankara: Ankara Okulu Yayınları. 2015.
• Gökkır, Necmettin. “Tefsir Usulünde Lafız-Mana İlişkisinin Tespiti ve Bağlam Bilgisinin Önemi”, Tarihten Günümüze Kur’an İlimleri ve Tefsir Usulü, ed. Necmettin Gökkır vd. 333-344. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2009.
• Hâfız Mehmet Nûri, Sualli ve Cevaplı Tecvîd. Dersaadet: Necm-i İstikbâl Matbaası, 1331/1912.
• Halil b. Ahmed, Kitâbü’l-‘ayn. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 2005.
• Hatim, Rızgar Abdulqader. Kur’an’da Secde Ayetleri (Betimsel ve Analitik Bir Çalışma). Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• İbn Abdisselâm, Ebû Muhammed İzzüddîn Abdülazîz. el-İşâre ile’l-Îcâz fî baʿżı envâʿi’l-mecâz. İstanbul: Mabaa-i Âmire, 1895.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tunûsiyye, 1984.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsîru’l-Kur’an’i’l-´Azîm. 15 Cilt. Kahire: Müessesetü Kurtuba, 2000.
• İbn Rüşd, el-Kurtubî Ebû’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Ahmed. Bidayetü’l-müctehid ve nihayetü’l-muktesid. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1425.
• İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. Müfredâtü elfâẓi’l-Ḳurʾân. thk. Safvan Adnan Dâvûdî. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 2014.
• İsfahânî, Râgıb. el-Müfredâtü elfâzi’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 2014.
• Kudûrî, Ebû’l-Hüseyn Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed b. Ahmed. Muhtasaru’l-Kudûrî fi’l-fıkhî’l-Hanefi. thk. Kamil Muhammed Muhammed Uveyda. Beyrut: Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1997.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Teʾvîlâtü ehli’s-sünne. 10 Cilt. thk. Mecdi Baslûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddin Abdullah b. Mahmûd b. Mevdud. el-İhtiyar li ta’lîli’l-muhtar. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1996.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. el-Kuşeyrî. el-Câmiʿu’s-sahîh, thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî. Beyrut, Dâru’l-İhyâ-i Türâsi’l-Arabî, t.y.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-tevîl. 3 Cilt. Dimeşk: Dâru İbn Kesîr, 2013.
• Solmaz, Mekkî. “Rükû ve Secdenin Kur’an’daki Semantiği”, Kesit Akademi Dergisi 8, 380-404.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. ed-Dürru’l-mensûr. 17 Cilt. thk. Abdülmuhsin et-Türkî. Kahire: Merkezu li’l-Bühûs ve’d-Dirâseti’l-Arabiyye ve’l-İslamiyye, 2003.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî. el-Muvâfakat. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Şimşek, M. Said. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. 5 Cilt. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. 24 Cilt. nşr. Ahmed Muhammed Şakir. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2000.
• Tiyek, Fatih. Kur’an’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. Esbâbü’n-nüzûl. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, t.y.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dîni Kur’an Dili. 9 Cilt. Ankara: Birleşik Yayıncılık, t.y.
• Yüksek, Muhammed İsa. Kur’an’ın Anlaşılmasında Bağlam Bilgisi Referansları ve Sınırları. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları, 2018.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳâʾiḳı gavâmizi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳâvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2012.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilü’l-irfân fî ulûmi’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.