Buffer ve Network Analiz Teknikleri Kullanılarak Kentsel Aktif Yeşil Alanlar için Mekânsal Yeterlilik ve Erişilebilirlik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 77, 281 - 290, 27.05.2024

Münevver Gizem Gümüş , Hasan Çağatay Çiftçi , Kutalmış Gümüş

https://doi.org/10.21205/deufmd.2024267712

Cited By: 1

Öz

Ülkemizde özellikle son yıllarda sanayileşmenin ve hızlı nüfus artışının getirisi olarak artan çevre kirlilikleri, geçen yıl yaşanan yangın ve bu yıl devam eden deprem ve sel felaketleri gibi doğal afetlerin hızlı artışı, Covid-19 gibi salgın hastalıkların sönümlenmeden devam etmesi durumu sebebiyle sürdürülebilir kentlere olan ihtiyaç giderek daha ciddi bir boyuta ulaştığı gözlemlenmektedir. Sürdürülebilir kentlerin tasarlanmasındaki kritik fenomenlerden birisi de kentsel aktif yeşil alanların mevcudiyeti ve mekânsal olarak tasarlanmasıdır. Arazi kullanımında yapılan halihazırdaki yanlış planlamalar, özellikle sürekli yapılaşma faaliyetleri, kentsel yeşil alanların mevcudiyeti ve yeterliliğini giderek azalttığı gözlemlenmektedir. Bu çalışmada, Niğde kent merkezi örneğinde aktif yeşil alan olarak tanımlanan Çocuk Oyun Alanları (ÇOA), Semt/Mahalle Park Alanları (SPA) ve Spor Alanları (SA) için mekânsal yeterlilik ve erişilebilirlik analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu analizler için 14.06.2014 tarih, 29030 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğindeki kriterler esas alınmıştır. Mekânsal yeterlilik analizi sonucunda Niğde kent merkezinde bulunan 26 adet mahalle içerisindeki 24 adet mahallenin aktif yeşil alanların yetersiz düzeyde olduğu sadece 2 adet mahallenin yönetmelikteki standartlara uygunluk gösterdiği tespit edilmiştir. Yasal yönetmelikte yer alan kişi başı 10m2/kişi standardının yakalanmaması hazırlanan imar planlarının aktif yeşil alanlar üzerindeki planlamaların yetersizliğini açığa çıkarmıştır. Çalışmada mekansal erişilebilirlik değerlendirmesi için Buffer ve Network analiz yöntemleri kullanılmış ve yöntemler birbiri ile karşılaştırılmıştır. Yöntem karşılaştırmasında ise Network analiz tekniğinin Buffer analiz tekniğine kıyasla çoklu girdi parametresi kullanılması sebebiyle daha kapsamlı ve gerçekçi sonuç ürün sunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aktif Yeşil Alan, Buffer Analizi, Erişilebilirlik, Mekânsal Yeterlilik, Network Analizi

Teşekkür

Çalışmada kullanılan aktif yeşil alan verilerinin tedariğinde yardımlarını esirgemeyen Niğde Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü’ne, ayrıca çalışmada kullanılan mahalle sınırları ve altlık ortofoto haritaların tedariğinde ise Niğde Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü’ne yardımları için teşekkürlerimizi sunarız.

Spatial Adequacy and Accessibility Analysis for Urban Green Spaces Using Buffer and Network Analysis Techniques

Öz

Due to the increasing industrialization and rapid population growth in our country, as well as the rapid increase in natural disasters such as last year's fire and this year's ongoing earthquake and flood disasters, and the continuation of pandemic diseases such as Covid-19, the need for sustainable cities has become increasingly compelling. One of the critical phenomena in designing sustainable cities is the existence and spatial design of urban active green spaces. The current incorrect planning in land use, especially the continuous construction activities, has been observed to reduce the existence and adequacy of urban green areas gradually. In this study, spatial adequacy and accessibility analyses were conducted for active green spaces defined as children's playgrounds, neighborhood/park areas, and sports areas in the Niğde city center example. The criteria in the Spatial Plans Construction Regulation published in the Official Gazette dated 14.06.2014 and numbered 29030 were taken as the basis for these analyses. As a result of the spatial adequacy analysis, it was found that in the 26 neighborhoods in Niğde city center, only 2 neighborhoods met the standards in the regulations, and 24 neighborhoods had insufficient active green areas. The failure to meet the standard of 10m2/person per the legal regulations revealed the inadequacy of the planning on active green areas in the prepared zoning plans. Buffer and Network analysis methods were used for spatial accessibility evaluation in the study, and the methods were compared with each other. In the method comparison, it was determined that the Network analysis technique provided more comprehensive and realistic results by using multiple input parameters compared to the Buffer analysis technique.

Anahtar Kelimeler

Active Green Space, Buffer Analysis, Accessibility, Spatial Adequacy, Network Analysis

Kaynakça

• Aksu, V., Ulu, F., 2004. Kentsel Mekanlarda Açık ve Yeşil Alanların Önemi ve Trabzon Kenti Ölçeğinde Değerlendirilmesi. Doğu Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü, DKOA Yayın No:21, Sayfa 76-86,Trabzon.
• Akkemik, Ü., Alp, M. A., Sevgi, O., Ekşi, M. 2021. Kentsel Yeşil Alan Hesaplamasında Kullanılan Bazı Terimler Üzerine Kısa Bir Değerlendirme ve Öneriler. Avrasya Terim Dergisi, 9(3), 51-58.
• Öztan, Y. 1968. Ankara şehri ve çevresi yeşil saha sisteminin peyzaj mimarisi prensipleri yönünden etüd ve tayini. Ankara Üniversitesi Basimevi.
• Adigüzel, F., Doğan, M. 2020. Analysis of sufficiency and accessibility of active green areas in Cukurova. Kastamonu University Journal of Engineering and Sciences, 6(2), 95-106.
• Giridharan R, Lau SSY, Ganesan S, Givoni B. 2007. Urban design factors influencing heat island intensity in high-rise high-density environments of Hong Kong. Building and Environment (In Press).
• Doygun, H., İlter, A. A. 2007. Kahramanmaraş Kentinde Mevcut ve Öngörülen Aktif Yeşil Alan Yeterliliğinin İncelenmesi. Ekoloji Dergisi, 16(65).
• Türker, H. B., Atila, G. Kentsel Açık ve Yeşil Alanlarının Niceliksel Analizi ve İrdelenmesi: Uşak Kent Merkezi Örneği. Kent Akademisi, 15(4), 2070-2091. https://doi.org/10.35674/kent.999451 .
• Çepel, N., 1988. Peyzaj Ekolojisi. İ.Ü. Orman fakültesi Yayın No: 3510, İstanbul.
• Grahn, P. ve Stigsdotter, U.A., 2003. Landscape planning and stress. Urban forestry & urban greening, 2(1), 1-18. https://doi.org/10.1078/1618 -8667-00019 .
• Morancho, A. B., 2003. A hedonic valuation of urban green areas. Landscape and urban planning, 66(1), 35-41. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(03)00 093-8 .
• Nowak, D.J., Crane, D.E., Stevens, J. C. 2006. Air pollution removal by urban trees and shrubs in the United States. Urban Forestry and Urban Greening, 4;115-123. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2006.01. 007 .
• Heidt, V., Neef, M. 2008. Benefits of urban green space for improving urban climate. Ecology, planning, and management of urban forests: International perspectives, 84-96. https://link. springer.com/chapter/10.1007/978-0-387-71425-7_6 .
• Haq, S. M. A., 2011. Urban green spaces and an integrative approach to sustainable environment. Journal of Environmental Protection, 2(5): 601-608
• Buyadi, S.N.A., Mohd, W.M.N.W. ve Misni, A. 2013. Green spaces growth impact on the urban microclimate. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 105, 547-557. https://doi.org/10.1016/ j.sbspro.2013.11.058 .
• Tamosiunas, A., Grazuleviciene, R., Luksiene, D., Dedele, A., Reklaitiene, R., Baceviciene, M., Vencloviene, J., Bernotiene, G., Radisauskas, R., Nieuwenhuijsen, M. J. 2014. Accessibility and use of urban green spaces, and cardiovascular health: findings from a Kaunas cohort study. Environmental health, 13(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/1476-069X-13-20 .
• WHO, 2017. Urban green spaces:a brief for action. p 11. https://www.euro.who.int/en
• Gül, A., Dinç, G., Akın, T. ve Koçak, A. İ. 2020. Kentsel Açık ve Yeşil Alanların Mevcut Yasal Durumu ve Uygulamadaki Sorunlar. Kent Araştırmaları Dergisi (Journal of Urban Studies) İdeal Kent, Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı, Cilt Volume 11, Yıl Year 2020-3, 1281-1312, ISSN: 1307-9905 E-ISSN: 2602-2133DOI:10.31198/idealkent.650461
• Tango, U., Topçu, M. 2021. Kentsel Donatı Alanlarının Erişilebilirlik Analizi: Mardin Kızıltepe Örneği. Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi, 3(2), 104-115.
• Zhang, J. 2021. How to accurately identify the underserved areas of peri-urban parks? An integrated accessibility indicator. Ecological Indicators. (122). https://doi.org/10.1016/j.e colin d.2020.107263 .
• Gupta, K., Roy, A., Luthra, K., Maithani, S. 2016. GIS based analysis for assessing the accessibility at hierarchical levels of urban green spaces. Urban Forestry & Urban Greening, (18), 198-211. https:// doi.org/10.1016/j.ufug.2 016.06.005 .
• Fan, P., Xu, L., Yue, W., Chen, J. 2017. Accessibility of public urban green space in an urban periphery: The case of Shanghai. Landscape and Urban Planning, (165), 177-192. https://doi.org/10.101 6/j.landurbplan.2016.11.007 .
• Wolff, M., Scheuer, S. Haase, D. 2020. Looking beyond boundaries: Revisiting the rural-urban interface of Green Space Accessibility in Europe. Ecological Indicators, (113), 106245. https:// doi.org/10.1016/j.ecolind.2020.106245 .
• Reyes, M., Páez, A., Morency, C. 2014. Walking accessibility to urban parks by children: A case study of Montreal. Landscape and Urban Planning, (125), 38-47. https://doi. org/10.1016/j.landurbpl an.2014.02.002 .
• Koçan, N. 2012. Çocuk oyun alanlarının yeterliliği üzerine bir araştırma: Uşak kenti Kemalöz mahallesi örneği. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 28(4), 315-321.
• Adigüzel, F., Balta, M. Ö. 2021. COVID-19 sürecinde kentsel açık ve yeşil alan erişilebilirliği: Uşak kenti örneği. Türk Coğrafya Dergisi, (79), 17-24. DOI: 10.17211/tcd.993130.
• Koçan, N. 2021. Determination of urban sprawl on ecological network using edge analysis: a case study of Usak (Turkey). Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 29(3), 187-199. DOI: 10.3846/jeelm.202 1.14643 .
• Dursun, D., Güller, C. 2019. Relationship between child and urban space: accessibility and areal efficiency analysis of playgrounds in Erzurum. Journal of Graduate School of Natural and Applied Sciences of Mehmet Akif Ersoy University, 10(1), 11-27. https://doi.org/10.29 048/makufebed.515261 .
• Gerçek, D., Güven, İ. T. 2017. Kentlerde Yeşil Alanların Yeterlilik, Erişebilirlik ve Bütünsellik Açısından Değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5(2), 393-397. DOI: 10.21923/jesd.293177.
• Gülçin, D. 2020. Yeşil Alanların Ekolojik Bağlantılığının Mekânsal Zamansal Değerlendirilmesi: Manisa Örneği. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 5(4), 585-596. https://doi.org/10.35229/jaes.794559 .
• Grahn, P.,Stigsdotter, U. A. 2003. Landscape planning and stress. Urban Forestry & Urban Greening, 2(1), 1-18. DOI: 10.1078/ 1618-8667-00019.
• Türkiye İstatistik Kurumu, TUİK, istatiksel veri portalı, “Türkiye Nufus verileri”, 2021, www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 02.03.2023)..
• Kamacı Karahan, E. 2020. Stratejik Planlama Ekseninde Erişilebilirlik: Tampon ve Ağ Analizlerinin Karşilaştirmali Değerlendirilmesi . Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi , 9 (1) , 335-349 . DOI: 10.28948/ngumuh.620361
• ArcGIS Desktop, Proximity toolset, Buffer Analysis, 2023, https://desktop.arcgis.com/en/ arcmap/latest/tools/analysistoolbox/buffer.htm (Erişim Tarihi: 12.03.2023).
• Geçen, R. 2019. Ağ Analizi Kullanilarak Acil Durumlarda İtfaiye Araçlarinin Erişebilirlik Analizi: Ceyhan (Adana) Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 28(2), 199-211.
• Bovet, A., Makse, H. A. 2021. Centralities in complex networks. arXiv preprint arXiv:2105.01931.
• Resmi gazete, 14/06/2014 tarih ve 30069 sayılı Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği madde 11 ve Ek-2 tablo, https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2014/06/20140614-2.htm (Erişim Tarihi: 21.03.2023).
• Erzurumlu, G. S., Şen, B. 2019. Green Area Requirement in Zoned Areas: The Case of Niğde City. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7(sp3), 89-92. https://doi.org/10. 24925/turjaf.v7isp3.89-92.3252 .
• Olgun, R. 2019. Orta ölçekli kentler için kentsel yeşil alan sistem önerisi: Niğde Kenti Örneği. Artium, 7(1), 57-69.
• Olgun, R., Yilmaz, T. 2019. Kentsel yeşil alan varlığının Niğde kenti örneğinde değerlendirilmesi. Mediterranean Agricultural Sciences, Cilt. 32(1), s. 11-20. https://doi.org/10.29136/mediterranean.48 6732 .