THE MOST ACCEPTABLE WAY OF CROSS-DRESSING: MASCULINE FEMALE VERSUS FEMININE MALE

Yıl 2020, Cilt: 22 Sayı: 1, 337 - 360, 26.03.2020

Gülçin Oktay

https://doi.org/10.16953/deusosbil.546977

Cited By: 1

Öz

Having a historical past, cross-dressing is an important notion and is generally defined as males dressing like opposed sex and expressing their behavioral characteristics. However, considering the historical examples, it is seen that cross-dressing is an act which cannot be limited to a single gender and is preferred for several reasons. In the late Ottoman period texts, cross-dressing as a critical part of the plot is a tool helping to better understand the social structure, sexual identity and modernization processes. The study will first address the female characters cross-dressing through Sergüzeşt-i Kalyopi by T. Abdi, Dürdane Hanım by Ahmet Mithat Efendi, Vatan Yahut Silistre (Homeland or Slistria) by Namık Kemal and Yalnız Efe (Alone Efe) by Ömer Seyfettin, and try to analyze the meaning attributed to this act by females, more importantly, by the narrator. Moreover, cross-dressing or similar changes will also be discussed through male characters in Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat by Samipaşazade Sezai, Felatun Bey ile Rakım Efendi by Ahmet Mithat Efendi, Araba Sevdası (The Carriage Affair) by Recaizade Mahmut Ekrem, Şık (Chic) by Hüseyin Rahmi Gürpınar. Thus, “how” the social gender codes are addressed and therefore “how” modernization is perceived upon gender will be revealed. In the final analysis, the process of evaluating cross-dressing or similar changes by society, narrators and the author will be discussed within the framework of “fear”, “moral anxiety” and “desire of change”.

Anahtar Kelimeler

Turkish Novel, Woman, Man, Cross-Dressing, Modernization

KILIK DEĞİŞTİRMENİN EN MAKBUL HÂLİ: ERKEKSİ KADIN VERSUS KADINSI ERKEK

Öz

Kılık değiştirme, tarihî geçmişe sahip önemli bir kavramdır ve genellikle erkeklerin karşı cinsin kıyafetlerini giymesi ve davranışsal özelliklerini sergilemesi olarak tanımlanır. Oysaki tarihî örnekler üzerinden gidildiğinde kılık değiştirmenin sadece tek bir cins ile sınırlandırılamayacak bir eylem olduğu ve çeşitli nedenlerle tercih edildiği ortaya çıkar. Geç dönem Osmanlı metinlerinde de kılık değiştirme, olay örgüsünün önemli bir parçası olarak toplumsal yapının, cinsel kimliğin ve modernleşme süreçlerinin anlaşılmasında bir araçtır. Bu makale de öncelikle kadınların kılık değiştirmelerini T. Abdi’nin Sergüzeşt-i Kalyopi, Ahmet Mithat Efendi’nin Dürdâne Hanım, Namık Kemal’in Vatan Yahut Silistre ve Ömer Seyfettin’in Yalnız Efe adlı eserlerindeki kadın karakterler üzerinden ele alacak ve kadınların, daha da ötesinde anlatıcının bu eyleme yüklediği anlamı çözümlemeye çalışacaktır. Aynı zamanda kılık değiştirme ya da ona yakın değişimler, Samipaşazâde Sezai’nin Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat, Ahmet Mithat Efendi’nin Felâtun Bey ile Râkım Efendi, Recaizâde Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Şık romanlarındaki erkek karakterler üzerinden de örneklendirilecektir. Bu sayede toplumsal cinsiyet kodlarının “nasıl” işlediği ve buna bağlı olarak modernleşmenin cinsiyet üzerinden “ne şekilde” algılandığı ortaya çıkarılacaktır. Son tahlilde kılık değiştirmenin ya da ona yakın değişimlerin toplum, anlatıcılar ve yazar tarafından değerlendirilme süreci “korku”, “ahlâk kaygısı” ve “değişim arzusu” çerçevesinde düşünülecektir.

Anahtar Kelimeler

Türk Romanı, Kadın, Erkek, Kılık Değiştirme, Modernleşme

Kaynakça

• Ahmet Midhat Efendi (2000). Dürdâne hanım. M. F. Andı, (Haz.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Midhat Efendi (2000). Felâtun bey ile Râkım efendi. N. Birinci, (Haz.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahmet Midhat Efendi (2003). Jön Türk. K.Yetiş, (Haz.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ayverdi, İ. “Nedîme”, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, http://www.lugatim.com/s/nedime (29.01.2019).
• Bard, C. (2012). Pantolonun politik tarihi İ. Yerguz, (Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Bouvet, J. F. (2004). Doğada maskeli balo-göz boyama, taklit, kılık değiştirme, aldatma. (E. Gültekin, Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Edwards, L. (2010). Transformations of the woman warrior Hua Mulan: from defender of the family to servant of the state. Nan Nü, 12, 175-214.
• Emil, B. (2009). Son dönem Osmanlı aydını: Mizancı Murad Bey. İstanbul: Kitabevi.
• Gürbilek, N. (2004). Kör ayna, kayıp şark- edebiyat ve endişe. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gürpınar, H. R. (2015). Şık. K. Bek, (Haz.). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Gürpınar, H. R. (2018). Şıpsevdi. K. Bek, (Haz.). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Karakoç, K. İ. (2009). Hürriyet, saadet, şeref: Efendi’nin evi, özgür kadının ‘fend’i. Kritik, 3, 192-204.
• Karakoç, K. İ. (2019). Modernite aşkına: Türkçe romanın sergüzeşti yahut XIX. yüzyılın ikinci yarısında türün izini sürmek. Journal of Human Sciences, 16 (1), 231-248.
• Kurnaz, Ş. (1996). Millî Mücadele’de Türk kadını. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 12, 257-268.
• Kwa, S. & Idema, W. T. (Ed.) (2010). Mulan: five versions of a classic Chinese legend, with related text. Cambridge: Hackett Publishing Company.
• Mardin, Ş. (1991). Tanzimat’tan sonra aşırı Batılılaşma. Türk modernleşmesi makaleler IV içinde (ss. 23-81). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moran, B. (2002). Türk romanına eleştirel bir bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Namık Kemal (2011). Vatan yahut Silistre-Zavallı çocuk-Karabela. (M. F. Gökçek, Haz.). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Namık Kemal (2018). İntibah. Y. Çelik, (Haz.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Oliphant, M. (2015). Kutsal bakire Jan Dark-yaşamı ve ölümü. (Ş. Duran, Çev.). İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Ömer Seyfettin (2018). Yalnız efe. N. H. Polat, (Haz.). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Parla, J. (2018). Babalar ve oğullar: Tanzimat romanının epistemolojik temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Recaizâde Mahmud Ekrem (1997). Araba sevdası. H. Alacatlı, (Haz.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şahin, C. & Şahin, M. (2013). Osmanlı son dönemi ile Milli Mücadele yıllarında Türk kadınının sosyal, siyasî ve askerî faaliyetleri. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2), 53-72.
• Şemseddin Sami (1996), Taaşşuk-ı Talât ve Fıtnat. (H. A. Özalp, Çev.). İstanbul: Oğlak Yayınları.
• T. Abdi (1290/1874). Sergüzeşt-i Kalyopi. İstanbul: yy.
• Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi III (1994). “Silistire” (Dram-Beş perde). M. Kaplan-İ. Enginün-B. Emil-Z. Kerman, (Haz.). İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Yılmaz, T. G. (2010). Tarihsel-tiyatral kişilik ilişkisinin Jeanne d’Arc konulu oyunlara yansıması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.