KİŞİLİK TİPLERİ İLE BİREYSEL GİRİŞİMCİLİK YÖNELİMİ İLİŞKİSİ ÜZERİNDE GİRİŞİMCİLİK EĞİTİMİNİN ETKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 4, 1935 - 1968, 20.12.2023

Engin Yurdasever , Canan Yıldıran

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1256977

Öz

Araştırmada meslek yüksekokulu öğrencilerinin kişilik tipleri ile bireysel girişimcilik yönelimi ilişkisi üzerinde girişimcilik eğitiminin etkisi saptanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın özgünlüğü, analizlerin girişimcilik eğitim öncesi ve sonrası şeklinde gerçekleştirilmiş ve meslek yüksekokulu öğrencilerine uygulanmış olmasıdır. Bu araştırma sayesinde girişimcilik eğitiminin etkisi hakkında bilginin elde edilmesi ile alana katkı sağlanacağı düşünülmektedir. Araştırmada girişimcilik dersi alan 194 öğrenciden hem yarıyıl başında hem de yarıyıl sonunda olmak üzere “tek grup ilk test ve son test tekniği” ile veri toplanmıştır. Kişilik tiplerini ölçmek için Rammstedt ve John (2007) tarafından geliştirilen beş faktör kişilik tipleri ölçeği ve bireysel girişimcilik yönelimini ölçmek için ise Bolton ve Lane (2012) tarafından geliştirilen ölçek kullanılmıştır. Araştırmada frekans, korelasyon ve regresyon analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Analizler sonucunda beş faktör kişilik tipleri ile bireysel girişimcilik yönelimi arasında -bazı alt boyutlar hariç olmak üzere- anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Ek olarak ön test ve son test sonuçları karşılaştırıldığında girişimcilik eğitiminin kişilik tipleri ile bireysel girişimcilik yönelimi ilişkisini -bazı alt boyutlar hariç olmak üzere- etkilemediği görülmüştür. Araştırma sonucunda meslek yüksekokullarında okutulan girişimcilik ders içeriklerinin, öğrencilerin girişimcilik yeteneklerini geliştirmeye ve yönelimlerini arttırmaya yönelik hazırlanmasına ve uygulamalı metotlara daha fazla ağırlık verilmesine gereklilik olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kişilik Tipleri, Girişimcilik, Girişimcilik Yönelimi, Girişimcilik Eğitimi.

THE EFFECT OF ENTREPRENEURSHIP EDUCATION ON THE RELATIONSHIP OF PERSONALITY TYPES AND INDIVIDUAL ENTREPRENEURIAL ORIENTATION

Öz

In the research, it was tried to determine the effect of entrepreneurship education on the relationship between personality types and individual entrepreneurial orientation of vocational school students. The originality of the research is that the analyzes were carried out before and after entrepreneurship education and applied to vocational school students. It is thought that this research will contribute to the field by obtaining information about the effect of entrepreneurship education. In the research, data were collected from 194 students who took entrepreneurship courses, both at the beginning of the semester and at the end of the semester, using the “single group pre-test and post-test technique”. The five-factor personality types scale developed by Rammstedt and John (2007) was used to measure personality types, and the scale developed by Bolton and Lane (2012) was used to measure individual entrepreneurial orientation. Frequency, correlation and regression analysis methods were used in the research. As a result of the analyses, it was seen that there was a significant relationship between five factor personality types and individual entrepreneurial orientation, except for some sub-dimensions. In addition, when the pre-test and post-test results were compared, it was seen that entrepreneurship training did not affect the relationship between personality types and individual entrepreneurial orientation, except for some sub-dimensions. As a result of the research, it was concluded that entrepreneurship course contents should be prepared to develop students’ entrepreneurial skills and increase their orientation, and that more emphasis should be given to applied methods.

Anahtar Kelimeler

Personality Types, Entrepreneurship, Entrepreneurial Orientation, Entrepreneurship Education.

Kaynakça

• Ahmetoğlu, G., Leutner, F. & Chamorro-Premuzic, T. (2011). EQ-nomics: Understanding the relationship between individual differences in trait emotional intelligence and entrepreneurship. Personality and Individual Differences, 51, 1028-1033.
• Ahmetoğulları, K. & Güneş, M. (2017). Öğrencilerin kişilik özelliklerinin mesleğin geleceğine bakış açılarına etkisi: Hilvan MYO örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (21), 24-39.
• Akın, B. H. & Demirel, Y. (2015). Entrepreneurship education and perception change: The preliminary outcomes of compulsory entrepreneurship course experience in Turkey. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, 15-26.
• Akkuş, Y., Akdoğan, Ç. & Akyol, A. (2018). Kişilik özellikleri ve girişimci kişilik boyutlarının girişimcilik niyeti üzerindeki etkileri: Trakya örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges, 171-174.
• Alpar, R. (2014). Spor sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik güvenirlik. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arslan, K. (2002). Üniversiteli gençlerde mesleki tercihler ve girişimcilik eğilimleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6, 1-11.
• Bacanlı, H., İlhan, T. & Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 261-279.
• Berings, D., Fruyt F. D. & Bouwen, R. (2004). Work values and personality traits as predictors of enterprising and social vocational interests. Personality and Individual Differences, 36, 349-364.
• Bitlisli, F., Dinç, M., Çetinceli, E. & Kaygısız, Ü. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ile akademik güdülenme ilişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu öğrencilerine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (2), 459-480.
• Bolton, D. L. & Lane, M. D. (2012). Individual entrepreneurial orientation: Development of a measurement instrument. Education+Training, 54 (2/3), 219-233.
• Bonnett, C. & Furnham, A. (1991). Who wants to be an entrepreneur? A study of adolescents interested in a young enterprise scheme. Journal of Economic Psychology, 12 (3), 465-478.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. (Çev. Deniz, İ. & Sarıoğlu, E.). İstanbul: Kaktüs Yayınları.
• Büyükyılmaz, O., Karakaya, A. & Yıldıran, C. (2015). Girişimcilik eğitimi alan bireylerin demografik özellikleri açısından girişimcilik eğilimleri arasındaki farklar. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 10 (2), 105-125.
• Caird, S. (1992). Problems with the identification of enterprise competencies and the implications for assessment and development. Management Education and Development, 23 (1), 6-17.
• Caprara, G., Vecchione, M., Barbaranelli, C. & Alessandri, G. (2012). Emotional stability and affective self-regulatory efficacy beliefs: Proofs of integration between trait theory and social cognitive theory. European Journal of Personality, (27), 145-154.
• Carver, C. S. & Scheier, M. F. (2000). Perspective on personality. Boston: Allyn & Bacon.
• Chamorro-Premuzic, T. (2014). Kişilik ve bireysel farklılıklar. (Çev. Bıçakçı, B.). İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayınları.
• Chen, Y-F. & Lai, M-C. (2010). Factors influencing the entrepreneurial attitude of Taiwanese tertiary-level, business students. Social Behavior and Personality, 38 (1), 1-12.
• Costa, P. T. & McCrae, R. R. (2008). The revised NEO personality inventory (NEO-PI-R). Boyle, G. J., Matthews, G. & Saklofske, D. H. (Der.), The SAGE handbook of personality theory and assessment. Personality measurement and testing içinde (ss. 179–198). London: Sage Publications.
• Cüceloğlu, D. (2015). İnsan ve davranış. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çetin, F. & Varoğlu, A. K. (2009). Özellikler bağlamında girişimcinin beş faktör kişilik örüntüsü. Savunma Bilimleri Dergisi, 8 (2), 51-66.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Derindağ, Ö. F. (2018). Girişimcilik başarısını etkileyen unsurlar: Kişilik özellikleri bağlamında bir analiz. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 6 (3), 1-12.
• Doğan, E. (2015). The effect of entrepreneurship education on entrepreneurial intentions of university students in Turkey. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 23, 79-93.
• Ercan, S. & Yıldıran, C. (2021). Bireysel girişimcilik yönelimi ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlaması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 16 (1), 91-105.
• Frese, M. & Fay, D. (2001). Personal initiative (PI): A concept for work in the 21st century. Research in Organizational Behavior, (23), 133-188.
• Gatewood, E. J., Shaver, K. G. & Gartner, W. B. (1995). A longitudinal study of cognitive factors influencing start-up behaviors and success at venture creation. Journal of Business Venturing, 10, 371-391.
• Göktaş, P. & Kazaferoğlu, E. (2018) Kişilik özellikleri ile girişimcilik eğilimi arasındaki ilişki: Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1), 39-63.
• Guerrero, M., Rialp, J. & Urbano, D. (2008). The impact of desirability and feasibility on entrepreneurial intentions: A structural equation model. International Entrepreneurship Management Journal, 4 (1), 35-50.
• Gupta, V. K., Niranjan, S., Goktan, B. A. & Eriskon, J. (2016). Individual entrepreneurial orientation role in shaping reactions to new technologies. International Entrepreneurship and Management Journal, 12, 935-961.
• Gümül, F., Çalık, A. & Kurt, H. (2017). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin girişimcilik eğilimlerini incelemeye yönelik bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2), 91-107.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hisrich, R. D. & Peters, M. P. (2002). Entrepreneurship. USA: Mc Graw-Hill Irwin.
• Horzum, M. B., Ayas, T. & Padır, M. A. (2017). Beş faktör kişilik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması. Sakarya University Journal of Education, 7 (2), 398-408.
• Iyer, C. G. (2016). Impact of entrepreneur on the sectoral system of innovation: Case study of the Indian crude oil refining industry. Technological Forecasting and Social Change, 102 (January), 102-111.
• İpçioğlu, İ. & Taşer, A. (2009). İşletme bölümlerinde verilen eğitimin girişimci adayı öğrenciler üzerindeki etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (10), 13-25.
• Kaleli, B. & Yalçın, B. (2021). Analysis of five factor personality traits and work values within the scope of generations theory. Hitit University Journal of Social Sciences, 14 (1), 87-109.
• Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Keleş, H. N., Özkan, T. K., Doğaner, M. & Altunoğlu, A. (2015). Önlisans öğrencilerinin girişimcilik düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 5 (9), 107-118.
• Koe, W-L. (2016). The relationship between individual entrepreneurial orientation (IEO) and entrepreneurial intention. Journal of Global Entrepreneurship Research, 6 (13), 1-11.
• Lorcu, F. & Erduran, G. Y. (2016). Soul of entrepreneurship, entrepreneurship education?. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2 (3), 1030-1041.
• Lumpkin, G. T. & Dess, G. G. (1996). Clarifying the entrepreneurial orientation construct and linking it to performance. The Academy of Management Review, 21 (1), 135-172.
• Lumpkin, G. T. & Dess, G. G. (2001). Linking two dimensions of entrepreneurial orientation to firm performance: The moderating role of the environment and industry life cycle. Journal of Business Venturing, 16 (5), 429-451.
• McClelland, D. C. (1987). Characteristics of successful entrepreneurs. Journal of Creative Behavior, 21 (3), 219-233.
• McClelland, D. C. & Burnham, D. H. (1995). Power is the great motivator. Harvard Business Review, (1), 127-139.
• Mount, M. K., Barrick, M. R., Scullen, S. M. & Rounds, J. (2005). Higher-order dimensions of the big five personality traits and the big six vocational interest types. Personnel Psychology, (58), 447-478.
• Mueller, S. & Thomas, A. S. (2001). Culture and entrepreneurial potential: A nine country study of locus of control and innovativeness. Journal of Business Venturing, (16), 51-75.
• Murugesan, R. & Jayavelu, R. (2017). The influence of big five personality traits and self-efficacy on entrepreneurial intention: The role of gender. Journal Of Entrepreneurship and Innovation in Emerging Economies, 3 (1), 41-61.
• Odabaşı, Y. (2005). Değişimin ve dönüşümün aracı olarak girişimci üniversite. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1 (1), 87-104.
• Ören, K. & Biçkes, M. (2011). Kişilik özelliklerinin girişimcilik potansiyeli üzerindeki etkileri: Nevşehir’deki yüksek öğrenim öğrencileri üzerinde yapılan bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (3), 67-86.
• Öz, Y. & Yavuz, H. (2017). Muhasebe mesleğine yönelimde kişiliğin önemi: Meslek yüksekokulu öğrencileri üzerinde bir uygulama. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1 (1), 36-53.
• Özdemir, A., Özgüner, M. & Alkış, H. (2018). Üniversitelerde verilen girişimcilik eğitimi girişimci kişilik özelliklerini nasıl etkiler? Deneysel bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21 (2), 430-447.
• Özdemir, P. (2016). Girişimcilik eğitimi ve üniversitelerimiz. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 11 (1), 224-240.
• Patır, S. & Karahan, M. (2010). Girişimcilik eğitimi ve üniversite öğrencilerinin girişimcilik profillerinin belirlenmesine yönelik bir alan araştırması. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 27-44.
• Pazarcık, Y. (2016). Üniversitelerimiz girişimci yetiştirebiliyor mu?: Üniversite öğrencilerinin girişimcilik algısını/eğilimini/özelliklerini ölçen araştırmaların sonuçsal bir değerlendirilmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17 (37), 140-169.
• Rammstedt, B. & John, O. P. (2007). Measuring personality in one minute or less: A 10-item short version of the big five inventory in English and German. Journal of Research in Personality, 41 (1), 203-212.
• Rençber, M. (2019). Lisans ve ön lisans öğrencilerinin girişimcilik eğilimi ve etik değerlere bakış açısı: Trakya üniversitesi örneği. (Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Robbins, S. P. & Judge, T. A. (2019). Örgütsel davranış. (Çev. Erdem, İ.). İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Schumpeter, J. (1935). Theory of economic development. Munich, Leipzig: Von Duncker and Humblot.
• Shook, C. L., Priem, R. L. & McGee, J. E. (2003). Venture creation and the enterprising individual: A review and synthesis. Journal of Management, 29 (3), 379-399.
• Somer, O. (1998). Türkçe’de kişilik özelliği tanımlayan sıfatların yapısı ve beş faktör modeli. Türk Psikoloji Dergisi, 13 (42), 17-32.
• Soylu, A. & Kepenek, Y. (2008). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin girişimcilik düzeyleri ve aldıkları eğitimin girişimciliğe olan katkılarının belirlenmesi: PAU Honaz Meslek Yüksekokulu örneği. İkinci Uluslararası Girişimcilik Kongresi Bildirisi (ss. 459-471), Bişkek.
• Soylu, A., Şenel, D., Kalfa, V. R. & Kocaalan, M. L. (2015). Girişimcilik eğitimlerinin öğrencilerin girişimcilik eğilimlerine olan etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma: Pamukkale Üniversitesi Honaz Meslek Yüksekokulu örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7 (3), 311-335.
• Tağraf, H. & Halis, M. (2008). Üniversitelerdeki girişimcilik eğitiminin “Girişimsel Öz Yetkinlik” algısı üzerindeki etkisi: Bir araştırma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 3 (2), 91-111.
• Tatar, A., Bildik, T., Saltukoğlu, G. & Dinçel, M. G. (2014). Klinik olmayan örneklemden beş faktör kişilik envanteri belirti tarama amaçlı kullanılabilir mi? Ön çalışma. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 4 (Güz), 181-199.
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik kuramı’na göre kişilik özellikleri alt boyutlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, 7 (XVII), 939-971.
• Tepe Küçükoğlu, M., Baynazoğlu, M. E. & Berber, Ş. (2020). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin kariyer ve girişimcilik yönelimleri. Yönetim ve Ekonomi, 27 (1), 91-108.
• TDK. Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr, (Erişim Tarihi: 11.11.2022).
• Uluyol, O. (2013). Öğrencilerin girişimcilik eğilimlerinin belirlenmesi: Gölbaşı Meslek Yüksekokulu örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (15), 349-372.
• Uygun, M. & Güner, E. (2016). Girişimcilik eğiliminin gelişiminde girişimcilik eğitiminin rolü. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (5), 37-57.
• Uygun, M., Mete, S. & Güner, E. (2012). Genç girişimci adayların girişimcilik eğilimi ve girişimcilik özellikleri arasındaki ilişkiler. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4 (2), 145-156.
• Ünalan, D., Baştürk, M., Somunoğlu İkinci, S. & Aydın, A. (2017). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin sosyal ağ sitesi alışkanlıklarının kişilik özellikleri ile ilişkisi. Ankara Sağlık Hizmetler Dergisi, 16 (2), 21-31.
• von Graevenitz, G., Harhoff, D. & Weber, R. (2010). The effects of entrepreneurship education. Journal of Economic Behavior and Organization, 76 (1), 90-112.
• Waraich, S. B. (2012). Management education and entrepreneurship. AIMA Journal of Management and Research, 6 (4), 212-230.
• Waraich, S. B. & Sharma, R. (2012). Management education and entrepreneurship. Journal of Management and Research, 6 (4/4), 1-16.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yelkikalan, N., Akatay, A., Yıldırım, H. M., Karadeniz, Y., Köse, C., Koncagül, O. & Özer, E. (2010). Dünya ve Türkiye üniversitelerinde girişimcilik eğitimi: Karşılaştırmalı bir analiz. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (19), 51-59.
• Yıldız, H. & Zehir, C. (2019). Uygulamalı girişimcilik eğitiminin girişimcilik eğilimi üzerindeki etkisi: Mühendis adayları üzerinde bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26 (2), 453-476.
• Yılmaz, A. S. (2014). Bir sosyal değişim ajanı olarak girişimcilik eğitimi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 6 (1), 297-310.
• Yüksel, H., Cevher, E. & Yüksel, M. (2015). Öğrencilerin girişimci kişilik özellikleri ile girişimcilik eğilimleri üzerine bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (1), 143-156.
• Zopiatis, A. & Constanti, P. (2012). Extraversion, openness, and conscientiousness the route to transformational leadership in the hotel industry. Leadership & Organization Development Journal, 33 (1), 86-104.