THE BEGINNING OF ANARCHIST PUBLISHING IN TURKEY: KARA AND EFENDİSİZ JOURNALS

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 4, 1840 - 1882, 20.12.2023

Veysel Başusta

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1319414

Cited By: 1

Öz

Anarchism, one of the modern ideologies, has not been effective in any period of Turkish political-intellectual life and has hardly found a place for itself in Turkish literature. However, with emergence of the journals of Kara and Efendisiz, a periodical publishing activity centered on anarchist ideology started in the second half of the 1980s. These journals analyzed the political, social and economic issues with an anarchist perspective, as well as presenting the anarchist movement in the light of concepts, people and events. Many national and international issues have been discussed by the authors of the journal. The aim of this article is to examine the literary accumulation left by Kara and Efendisiz journals, to make a detailed analysis of the published contents and to determine what kind of contributions the journals have to anarchist thought in Turkey. The scope of this study, which we handled with thematic content analysis method, was determined as articles, translated works and illustrations in the journals Kara and Efendisiz. In this study, for the first time, the intellectual accumulation of the first anarchist journals in Turkey has been examined in detail. The findings of the study serve as a guide for researchers working on anarchism and anarchist publishing activities in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Kara Magazine, Efendisiz Magazine, Anarchism, Anarchist Thought, Anarchism in Turkey

TÜRKİYE’DE ANARŞİST YAYINCILIĞIN BAŞLANGICI: KARA VE EFENDİSİZ DERGİLERİ

Öz

Modern ideolojilerden birisi olan anarşizm, Türk siyasal-düşünsel hayatının herhangi bir döneminde etkili olamamış ve Türk yazınında kendine neredeyse hiç yer bulamamıştır. Ancak Kara ve Efendisiz dergileri ile birlikte, 1980’li yılların ikinci yarısında anarşist ideolojiyi merkezine alan bir süreli yayıncılık faaliyeti başlamıştır. Bu dergiler, anarşist hareketi kavramlar, kişiler ve olaylar ışığında aktardığı gibi siyasal, sosyal ve ekonomik meseleleri de anarşist bir perspektifle analiz etmişlerdir. Ulusal ve uluslararası düzeyde cereyan eden birçok mesele, dergi yazarları tarafından ele alınmıştır. Bu makalenin amacı, Kara ve Efendisiz dergilerinin bıraktığı yazınsal birikimin incelenmesi, yayımlanan içeriklerin detaylı analizinin yapılması ve dergilerin Türkiye’deki anarşist düşünceye ne tür katkıları olduğunun saptanmasıdır. Tematik içerik analizi yöntemiyle ele aldığımız bu çalışmanın kapsamı, Kara ve Efendisiz dergilerinde yer alan yazı, makale, çeviri eser ve illüstrasyonlar olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada ilk kez, Türkiye’deki ilk anarşist dergilerin ortaya koyduğu entelektüel birikim detaylı bir biçimde ele alınmıştır. Çalışmanın bulguları, Türkiye’de anarşizm ve anarşist yayıncılık faaliyetleri üzerine çalışan araştırmacılar için bir rehber niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Kara Dergisi, Efendisiz Dergisi, Anarşizm, Anarşist Düşünce, Türkiye'de Anarşizm

Kaynakça

• Akalın, N. (1987). Kaplumbağasever Olmanın Suçu? Kara Dergisi, 9, 2.
• Akan, Z. (1987). Diz Çökenler. Kara Dergisi, 4, 21.
• Alaca, S. (1986). Kara Karaoğlu'ndan Abdurrahman Çelebi'ye. Kara Dergisi, 3, 23.
• Alaca, S. (1987a). Akıl Var, Akıl Var. Kara Dergisi, 11, 23.
• Alaca, S. (1987b). Mayıs ve Çözüm'e Cevap. Kara Dergisi, 9, 18-19.
• Alaca, S. (1988). Yine Yeşil. Efendisiz Dergisi, 2, 20-22.
• Alaca, S. (1989). Yeni Bir Yayın Dönemine Girerken Düşünceler. Efendisiz Dergisi, 6, 3-4.
• Armağan, Y. (1986). Bir Yazı. Kara Dergisi, 2, 27.
• Arslaner, A. (1987). Pink Floyd Dolayımıyla Saffet Murat Tura'ya Cevap. Kara Dergisi, 9, 5-7.
• Bakunin, M. (1986). Evrensel Oy Hakkı Yanılsaması. Kara Dergisi, 2, 25.
• Bakunin, M. (2016). Tanrı ve Devlet (5. b.). (S. Ergün, Çev.) İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Baradat, L. P. (2012). Siyasal İdeolojiler Kökenleri ve Etkileri. (A. Aydın, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bilinmeyen Devrim: İspanya İç Savaşı. (1986, Ekim). Kara Dergisi, 1, 16-20.
• Bookchin, M. (2005). Toplumsal Anarşizm mi, Yaşamtarzı Anarşizm mi? (2 b.). (D. Aytaş, Çev.) İstanbul: Kaos Yayınları.
• Bora, T. (2020). Cereyanlar: Türkiye'de Siyasi İdeolojiler (7. b.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Burak, C. (1987, Ekim). Seçimler Üzerine. Kara Dergisi, 2, 17.
• Çapanoğlu, G. (1988, Aralık). Emperyalizm, İlerleme ve Devrim. Efendisiz Dergisi, 2, 23-26.
• Çelebi, H. (1988). Özgürlüğün Doğası. Efendisiz Dergisi, 1, 22-24.
• Çelebi, H. (1989a). Bilimin Efsaneleşmesi. Kara Dergisi, 4, 3-7.
• Çelebi, H. (1989b). Sosyalizm, Demokrasi ve Sivil Toplum. Efendisiz Dergisi, 3, 13-15.
• Çelebi, H. (1989c). Tanrı Janus'un İki Yüzlülüğü. Efendisiz Dergisi, 5, 13-16.
• Dal, S. (1986). Putları Kıralım! Kara Dergisi, 2, 4-5.
• Demir, K. (1986a). Bütün Programlar İnsansızdır. Kara Dergisi, 3, 12-13.
• Demir, K. (1986b). Stalinizm Var Mı? Kara Dergisi, 2, 26.
• Demir, K. (1987a). Feminizm? Kara Dergisi, 10, 14-15.
• Demir, K. (1987b). Yenilmiş Asilere Çiçek Verelim. Kara Dergisi, 4, 4-5.
• Demir, K. (1988a). Bir Lokma, Bir Hırka. Efendisiz Dergisi, 2, 1-3.
• Demir, K. (1988b). Tartışılmayacak Mı? Efendisiz Dergisi, 1, 4-5.
• Ergül, T. (2010). Sosyal Demokraside Bölüşme Yılları. İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Ertan, H. (1987a). Anadolu'da Bir İsyan: Babai Ayaklanması. Kara Dergisi, 6, 14-16.
• Ertan, H. (1987b). Demokratik Mücadele? Kara Dergisi, 7, 7-8.
• Gönül, T. (1987a). Dayağa Ceza Mı? Kara Dergisi, 10, 11-13.
• Gür, U. (1987). İyi,Kötü,Çirkin. Kara Dergisi, 11, 18-19.
• Han, O. (1988). Cezaevlerine Karşı Toplumsal Dayanışma. Efendisiz Dergisi, 2, 4-5.
• Kara Bildirge. (1987). Kara Dergisi, 10, 4-5.
• Kazın Ayağı. (1988). Efendisiz Dergisi, 1, 28.
• Konur, O. (1987a). Amargi Ya Da Özgürlük. Kara Dergisi, 5, 5-6.
• Konur, O. (1987b). Doğrudan Demokrasi, Doğrudan Etkinlik. Kara Dergisi, 5, 10-11.
• Konur, O. (1987c). İnsanca Bir Hapishane? Kara Dergisi, 11, 19-20.
• Konur, O. (1988). Toplumsal Örgütlenme Sorunu. Efendisiz Dergisi, 1, 10-12.
• Kurt, A. (2011). Kara Dergisi Seçkisi İçin Ahmet Kurt Röportajı. (C. Başkent, Röportaj Yapan) Mart 26, 2021 tarihinde https://canbaskent.net/politika/71.html adresinden alındı
• Kürek, A. (1987). Liberter Düşünce ve Harekette Devrim Kavramı Üzerine. Kara Dergisi, 7, 4-6.
• Kürek, A. (1989). Mücadele Tarzları Üzerine. Efendisiz Dergisi, 3, 2-4.
• Lanza, L. (1988). Tahakküm ve Ekonomi. Efendisiz Dergisi, 2, 8-11.
• Leo, R. D. (1989a). Erkek Tahakkümünün Kökenleri Üzerine. Efendisiz Dergisi, 4, 9-12.
• Montreuil-Rosny (1987). Tarihte Federalizm. Kara Dergisi, 4, 18-19.
• Niçin Efendisiz ? (1988). Efendisiz, 1, 2-4.
• Öztan, G. G., & Kartal, C. B. (2014). Türkiye'de Muhalif Söylemin Çeşitlenmesinde Bir Dönüm Noktası: 1980'lerde Anarşist Yazın: Kara ve Efendisiz Dergileri. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 50, 97-124.
• Sosyalist Parti Tartışmaları Üzerine. (1986). Kara Dergisi, 1, 4-5.
• Soydan, B. (2014). Türkiye'de Anarşizm (2.b.). İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Stirner, M. (2016). Biricik ve Mülkiyeti (2.b.). (S. T. Noyan, Çev.) İstanbul: Kaos Yayınları.
• Suat, N. (1987a). Polonya'nın Yeni Öğrenci Hareketi. Kara Dergisi, 6, 12.
• Tayyar, H. & Merdol, B. (1986). Ukrayna Toplumsal Hareketi. Kara Dergisi, 3, 14-22.
• Temsil-i Reddiye'den Redd-i Temsiliye'ye. (1986). Kara Dergisi, 1, 12-13.
• Tezgör, M. (1988). AET ve Özgürleşme. Efendisiz Dergisi, 2, 12-13.
• Toplum Değiştiricileri ve Yaratım. (1986). Kara Dergisi, 1, 5-6.
• Tozan, G. (1986). Kutsal Bir Kavram: Aydın. Kara Dergisi, 2, 22.
• Tozan, G. (1987). Üç Metre Özgürlük. Kara Dergisi, 5, 8.
• Ülgen, İ. (1988a). "Basın Özgürlüğü" Sloganı Üzerine. Efendisiz Dergisi, 1, 13-14.
• Ülgen, İ. (1988b). Ekim Devrimi ve Gorbaçov Gerçeği. Efendisiz Dergisi, 2, 14-19.
• Woodcock, G. (1989). Desantralizm. Efendisiz Dergisi, 6, 5-7.