MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN 1918’DE AVUSTRALYALI BİR GAZETECİYE VERDİĞİ DEMECİ ÜZERİNDEN AVUSTRALYA’DA TANINMASI

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 3, 1037 - 1062, 15.09.2024

Mehmet Emin Elmacı

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1512248

Öz

Ülkeyi yabancı işgalinden kurtaran ve Türkiye Cumhuriyeti’ni kurarak çağdaş, demokratik ve laik bir hukuk devleti yolunu açan kurucu devlet adamı Mustafa Kemal Atatürk’ün kamuoyunda ne zaman tanınmaya başladığı konusu, son dönemde ön planda yer almaktadır. Bir kişinin kamuoyunda tanınmasının en önemli noktası o kişinin yaşadığı dönemde olumlu veya olumsuz yaptıklarının yazılı ve görsel basına düşmesidir. Atatürk’ün de 1911 yılında ilk haberinin ve hemen arkasından ilk fotoğrafının basına yansıdığı bilinmektedir. Trablusgarp, Çanakkale ve Cihan Harbi yıllarında Mustafa Kemal Atatürk’ün başarıları, fotoğrafları ve yazıları görsel ve yazılı basında kendine yer bulmuştur. Atatürk’ün bu faaliyetleri aynı şekilde yabancı basına da hemen hemen aynı dönemlerde yansımıştır. Mustafa Kemal Paşa’nın; İstanbul’a geldikten sonra 1918 Aralık ayı içinde bir Avustralyalı gazeteci ile yaptığı görüşme, o kadar çok ilgi çekmişti ki 1919 başına kadar aynı demeci, birçok Avustralya basınında kendine yer bulmuştur. Makalemizde Avustralya basınından elde edilen tespitlerle Mustafa Kemal Atatürk’ün daha 1918-1919 yıllarında, bir Avustralyalı gazeteciye verdiği demeç sayesinde tanındığını göstermiş olacağız.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, I. Dünya Savaşı, ANZAK, Peacock

MUSTAFA KEMAL PASHA'S RECOGNITION IN AUSTRALIA THROUGH A STATEMENT HE GAVE TO AN AUSTRALIAN JOURNALIST IN 1918

Öz

The issue of when Mustafa Kemal Atatürk, the founding statesman who saved the country from foreign occupation and paved the way for a modern, democratic and secular state of law by establishing the Republic of Turkey, began to be known to the public has been at the forefront recently. The most important point for a person to be known to the public is that the positive or negative actions of that person during his lifetime are reported in the written and visual media. It is known that the first news about Atatürk and his first photograph appeared in the press in 1911. The achievements, photographs and articles of Mustafa Kemal Atatürk during the Tripoli, Dardanelles and World War years found their place in the visual and written media. These activities of Atatürk were also reflected in the foreign press at almost the same time. Mustafa Kemal Pasha's; The meeting he had with an Australian journalist in December 1918 after arriving in Istanbul attracted so much attention that the same statement found its place in many Australian press until the beginning of 1919. In our article, we will show, with the findings obtained from the Australian press, that Mustafa Kemal Atatürk became known thanks to the statement he gave to an Australian journalist in 1918-1919.

Anahtar Kelimeler

Gallipoli, World War I, ANZAC

Kaynakça

• BOA. İ.DÜİT 55-56 -H.16.12.1336-
• Takvim-i Vekayi 24 Eylül 1918.
• Daily Examiner (Grafton,) 30 December 1918.
• Daily Herald (Adelaide) 24 September 1918.
• Daily Mail (Brisbane) 28 December 1918.
• Daily Standard (Brisbane) 23 September 1918.
• Daily Standard (Brisbane) 28 December 1918.
• Darling Downs Gazette (Qld.) 24 September 1918.
• Geelong Advertiser (Victoria) 28 December 1918.
• Hakimiyet-i Milliye 14 Şubat 1924.
• Kyneton Guardian (Vic.) 26 September 1918.
• L’Illustration 22 Juin 1912.
• Maryborough Chronicle 1 January 1919.
• Rutherglen Sun and Chiltern Valley Advertiser (Victoria) 31 December 1918.
• Tevhid-i Efkar 7 Şubat 1924.
• The Ballarat Star (Victoria) 28 December 1918.
• The Fremantle Times (West Australia) 28 March 1919.
• The Herald (Melbourn) 27 December 1918.
• The Herald (Melbourne) 3 October 1922.
• The Herald (Melbourne) 6 October 1922.
• The Maitland Weekly Mercury (NSW) 28 September 1918.
• The Mercury (Hobart) 28 March 1919.
• The Riverine Herald (Echuca) 10 March 1919.
• The Sun (Sydney) 28 December 1918.
• The Sunday Times (Perth) 12 January 1919.
• Toowoomba Chronicle (Qld.) 28 December 1918.
• Warwick Examiner and Times (Qld) 28 December 1918.
• Yenigün; 14 Teşrinisani 1334-1918 (Kasım).
• Atabey, F. (2020). Birinci Dünya Savaşı'nda Filistin-Suriye Cephesi’ne ilişkin belgeler ışığında genel bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 66, 63.90.
• Atatürk’ün bütün eserleri, Cilt.2. (1999). Başkumandanlık Erkânı Harbiye Riyaseti'ne Telgraf. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Atay, F. R. (2005). Mustafa Kemal’in Ağzından Vahidettin. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Atay, F. R. (2003). Çankaya. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Ay, E. D. (2018). Avustralya`da yazılı basının gelişimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Genel Gazetecilik Anabilim Dalı. İstanbul.
• Bardakçı, M. (1999). Şahbaba, İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Başyiğit, T., & Özcan, O. (2023). Avustralyalı gazeteci Ernest Richard Peacock’un Mustafa Kemal Paşa’yla Çanakkale Savaşı üzerine röportajı. Belgi Dergisi, 21, 1-18.
• Bayur, Y. H. (1956). Mustafa Kemal’in Falkenhayn’la çatışmasıyla ilgili henüz yayımlanmamış bir raporu. Belleten, 80, 619- 632.
• Bozok, S., & Bozok, C. S. (1985). Hep Atatürk’ün Yanında, İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Cameron, T. S. (2020). Some corner forever: the Imperial War graves commission and the meaning of the Great War. The Gettysburg Historical Journal, 19, 90-107.
• Elmacı, M. E. (2022a). Mustafa Kemal (Atatürk) Ve Kamuoyunda Tanınması (1911 - 1919). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Elmacı, M. E. (2022b). Mustafa Kemal Paşa’nın 1917 Halep Raporunun Milli Mücadele’de Liderliğine Etkisi. Zaferin 100. Yıldönümünde Milli Mücadele'ye Yeni Bakışlar. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları.
• Gürer, T. (2007). Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, Cepheden Meclise Büyük Önder ile 24 Yıl. İstanbul: Gürer Yayınları.
• Karakaş, N. (2018). Nablus Muharebesi’nde Mustafa Kemal Paşa: ithamlar ve gerçekler. Tarih İncelemeleri Dergisi, 2, 481-519.
• Karaşin, A. (2020). Mustafa Kemal’in Pera Palas’ta General William Birdwood ve General Charles Harrington ile Görüşmesi Üzerine. Tarih ve Günce, 7, 5-22.
• Karaşin, A. (2019). XIX. Yüzyıldan XXI. Yüzyıla Türkiye Avustralya İlişkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Kemal, C. (2013). Nablus Meydan Muharebesi’nde Mustafa Kemal. Atatürk Yolu Dergisi, 51, 617-651.
• Kirişci, A. C. (2011). Nation-Building And Gallipoli Representations In Turkish, Australian And New Zealand Literatures, (Doctor Thesis of Philosophy in English Literature). Boğaziçi University. İstanbul.
• Mustafa Kemal, (1968). Arıburnu Muharebeleri Raporu. Yay. Haz. Uluğ İğdemir. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özcan, O. (2023). Avustralya Ulus Bilincinin Oluşmasında Çanakkale Savaşı'nın Rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Sanders, L. V. (1968). Türkiye’de Beş Yıl. Çev. M. Sevki Yazman. İstanbul: Burçak Yayınevi.
• Selek, S. (2000). Anadolu İhtilali. 1.Cilt. İstanbul: Kastaş Yayınları.
• Sorguç, İ. (2010). Bu Defa Niçin Harp Edeceğimi Biliyorum, , İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Şimşir, B. N. (2004). 1915 Çanakkale Savaşı ve Türkiye-Avustralya ilişkileri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 2, 17- 59.
• Nedim, Ş. M. (1995). Filistin Savaşı (1914-1918). Ankara: TC. Genelkurmay Yayınları.
• Tezer, Ş. (1995). Atatürk'ün Hatıra Defteri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Turan, Ş. (2004). Mustafa Kemal Atatürk Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik. İstanbul: Bilgi Yayınevi.