İzmir’de Bir Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan 75 Yaş Ve Üzeri Bireylerde Yaşam Kalitesi Ve Etkileyen Etmenler,

Yıl 2007, Cilt: 21 Sayı: 3, 145 - 153, 01.12.2007

Y. Sönmez R. Uçku Ş. Kıtay H. Korkut S. Sürücü , M. Sezer E. Çalık D. Kayalı Ç. Yetiş , E. Şentürk M. Kuralay M.a. Gülcan

Öz

Anahtar Kelimeler

-

İzmir’de Bir Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan 75 Yaş Ve Üzeri Bireylerde Yaşam Kalitesi Ve Etkileyen Etmenler

Öz

Esentepe Sağlık Ocağı Bölgesi’nde yaşayan 75 yaş ve üzerindeki yaşlıların yaşam
kalitesini ve etkileyen etmenleri belirlemektir.
Gereç ve yöntem: Kesitsel tipteki çalışma Ekim 2006-Mayıs 2007 tarihleri arasında
İzmir Esentepe Sağlık Ocağı Bölgesi’nde gerçekleştirildi. Araştırma evreni bu bölgede
yaşayan 75 yaş ve üzeri 851 kişiydi. Standart sapma 46, ± 5 hata, %95 güven
düzeyinde 235 kişi, sistematik örneklemeyle belirlendi. Araştırmanın bağımlı değişkeni
yaşam kalitesi, bağımsız değişkenleri sosyo-demografik özellikler, sosyal destek, depresyon,
günlük yaşam etkinlikleri bağımlılık durumuydu. Yaşam kalitesi için SF 12,
günlük yaşam etkinlikleri için Barthel İndeksi, depresyon için Geriatrik Depresyon
Ölçeğinin kısa formu kullanıldı. Veri yüz-yüze görüşme tekniğiyle toplandı, bağımsız
gruplarda t testi, Mann-Whitney U Testi ve çoklu regresyon ile çözümlendi.
Bulgular: Araştırma grubunun yaş ortalaması 79,1 ± 4,3 (75-98), %58,9’u kadın, %
51,4’ü evli, %45,9’u ilkokul mezunuydu. %92,5’inin sağlık güvencesi vardı. Yaşlıların %
24,7’sinin GYE’de bağımlı olduğu ve %24,0’ında depresyon varlığı saptandı.
İki değişkenli analizlerde Fiziksel Bileşen Özet Skor (FBÖS) ve Ussal Bileşen Özet
Skor (UBÖS) kadınlarda anlamlı olarak daha düşükken ortaokul veya üstü eğitimlilerde,
geliri giderine eşit veya fazla olanlarda anlamlı olarak daha yüksekti. Baston
kullananlarda hem FBÖS hem de UBÖS daha düşüktü (p < 0,05). FBÖS evlilerde ve
sağlık güvencesi olanlarda daha yüksekken kronik hastalığı olanlarda daha düşüktü
(p < 0,05). FBÖS ve UBÖS, depresyon ve GYE’de bağımlılık saptananlarda anlamlı
olarak daha düşüktü. Çoklu regresyon analizi sonucunda cinsiyet, baston kullanımı,
bağımlılık puanı ve kronik hastalık sayısı ile FBÖS, bağımlılık ve depresyon puanı ile
UBÖS arasında anlamlı ilişki olduğu saptandı.
Sonuç: Yaşlılarda bağımlılık, kronik hastalık, depresyon varlığı, baston kullanımı ve
cinsiyet yaşam kalitesi için önemli risk etmenleri olarak bulunmuştur. Risk grupları göz
önünde bulundurularak yaşlı nüfusun YK’lerini arttırmak önemli sağlık hedeflerinden
olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, yaşam kalitesi, etkileyen etmenler

Kaynakça

• Uçku R. Yaşlılık ve Sağlık. Eleştirel Sağlık Sosyolojisi Sözlüğü içinde Ed: E Nalçacı, O Hamzaoğlu, E Özalp, Nâzım Kitaplığı, İstanbul 2006;472-483.
• World Health Organization. Social Development and Ageing Crisis or opportunity. Special panel at Geneva 2000. http://www.who.int/ageing/publications/development/alc_ social_development.pdf, Erişim Tarihi: 26.09.2005.
• Tatar M, Tatar F. Sağlığın ölçülmesi: Kavramsal bir çer- çeve. Toplum ve Hekim 1997;78:54-61.
• Uz MH. Sağlık düzeyi ve sağlık hizmetlerinin sonuçlarının ölçülmesinde yapılan hatalar. Sağlık ve Toplum 1998;8: 8-10.
• Fidan D, Ünal B, Demiral Y. Sağlığa ilişkin yaşam kalitesi kavramı ve ölçüm yöntemleri. Sağlık ve Toplum 2003; 13:3-8.
• Şahin B. Sağlığın ölçümü ve kullanım alanlarına teorik bir bakış. Sağlık ve Toplum 1999;9:3-11.
• Tüzün EH, Eker L. Sağlık değerlendirme ölçütleri ve ya- şam kalitesi. Sağlık ve Toplum 2003;13:3-7.
• Arslan Ş, Gökçe-Kutsal Y. Geriatride yaşam kalitesinin değerlendirimi. Türk Geriatri Dergisi 1999;2:173-178.
• Eser E. Yaşam kalitesinin sınıflandırılması ve sağlıkla ilgili yaşam kalitesinin ölçümü. 1. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Sempozyumu 2004.
• http://www.bayar.edu.tr/~saykad/g_erhan1.html, Erişim Tarihi: 08.08.2007.
• Başaran S, Güzel R, Sarpel T. Yaşam kalitesi ve sağlık sonuçlarını değerlendirme ölçütleri. Romatizma 2005;20: 55-63.
• Telatar TG, Özcebe H. Yaşlı nüfus ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesi. Türk Geriatri Dergisi 2004;7:162-165.
• Kurtuluş Z, Yıldız H, Pınar R. Sağlıkla ilişkili yaşam kalitesinin geriatride kullanımı. Sağlıkta Birikim 2006; 1:21-25.
• World Health Organization. A Glossary Of Terms For Community Health Care And Services For Older Persons, 2004. http://whqlibdoc.who.int/wkc/2004/WHO_WKC_Tech.Ser. 04.2.pdf, Erişim tarihi: 10.02.2006.
• Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. Biyoistatistik. Hatipoğlu Yayınları, Ankara 2005;264-267.
• Çalıştır B, Dereli F, Ayan H, Cantürk A. Muğla il merke- zinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam kalitelerinin ince- lenmesi. Türk Geriatri Dergisi 2006;9:30-33.
• Shah A, Herbert R, Lewis S, Mahendran R, Platt J, Bhattacharyya B. Screening for depression among acutely ill geriatric inpatients with a short geriatric depression scale. Age Ageing 1997;26:217-221.
• Valderrama Gama E, Damian J, Perez Del Molino J, Romero Lopez M, Lopez Perez M, Gavira Iglesias FJ. Association of individual activities of daily living with self- rated health in older people. Age Ageing 2000;29:267- 270.
• Kaynak C. İnönü Emin Aytan Sağlık Ocağı Bölgesi’nde yoksulluğun sağlık üzerine etkisi Uzmanlık Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, 2006.
• Clearly KK, Howell DM. Using the SF-36 to determine perceived health-related quality of life in Rural Idaho Seniors. J Allied Health 2006;35:156-161.
• Arslantaş D, Metintaş S, Ünsal A, Kalyoncu C. Eskişehir Mahmudiye İlçesi yaşlılarında yaşam kalitesi. Osmangazi Tıp Dergisi 2006;28:81-89.
• Stenzelius K, Westergren A, Thorneman G, Hallberg I.R. Patterns of health complaints among people 75+ in relation to quality of life and need of help. Arch Gerontol Geriatr 2005;40:85-102.
• Wha Lee T, Sun Ko I, Ja Lee K. Health promotion behaviors and quality of life among community-dwelling elderly in Korea: A cross-sectional survey. Int J Nurs Stud 2006;43:293-300.
• Guallar-Castillon P, Sendino A R, Banegas J R, Lopez- Garcia E, Rodriguez-Artalejo F. Differences in quality of life between women and men in the older population of Spain. Soc Sci Med 2005;60:1229-1240.
• Lüleci E, Hey W, Subaşı F. Assessing selected quality of life factors of nursing home residents in Turkey, Arch Gerontol Geriatr 2008;46:57-66.
• Wada T, Ishine M, Sakagami T et al. Depression, activities of daily living, and quality of life of community- dwelling elderly in three Asian countries: Indonesia, Viet- nam and Japan. Arch Gerontol Geriatr 2005;41:271-280.
• Eyigör S, Karapolat H, Durmaz B. Bir üniversite kliniğine başvuran yaşlı kadınların yaşam kalitesi ve depresyon bulguları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Türk Geri- atri Dergisi 2006;9:130-135.