İbni Sîrîn’den Yapılan Rüya Tabirnameleri ve Tercümeleri Üzerine

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 23, 461 - 477, 30.12.2019

Bilal Elbir Ekim Ortaç Uludüz

Öz

Rüyalar, geçmişten bu güne insanda merak uyandırmış birtakım mistik tecrübelerdir. İnsan ve toplum hayatının bu denli içinde olan bir konunun edebî eserlere yansıması tabii bir durumdur. Toplum hayatına dair birçok edebî tür klasik Türk edebiyatı sahasında, yer almaktadır. Rüyada görülen kavramlara dair yorum üretilen eserlere “tabirname” adı verilmiştir. İlk örneklerine Arap edebiyatında rastlanan bu tarz eserler genel itibariyle “bab” sistemi ile tasnif edilmişlerdir. Her bir bab, birbiriyle ilişkili olan konu veya nesnelerin rüyada görülmesi ve tabir edilmesi üzerine kurgulanmaktadır. Önemli muhaddis ve rüya tabircilerinden İbni Sîrîn’in tabirnamesi Türk edebiyatında en çok tercümesi yapılan tabirnamelerden olmuştur. Kütüphanelerimizde bulunan İbni Sîrîn tercümelerine dair nüshalarda bab sayıları ve içerikleri açısından birtakım farklar bulunmaktadır. Hazırlanan çalışmada İbni Sîrîn tercümeleri nüshalarına dair yeni bilgiler verilmiş ve Ankara Millî Kütüphane’de kayıtlı İbni Sîrîn tercümelerinden biri incelenmiştir. Ayrıca incelenen yazma, bir başka İbni Sîrîn tercümesi ile bab içerikleri açısından karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tabirname, Rüya, Tabir, İbni Sîrîn

İbni Sîrîn’s on Dream Interpretation Book and Their Translations

Öz

Dreams are some mystical experiences that have aroused curiosity from the past to the present. Reflection of a subject in human and social life to the literary works is normal. Classical Turkish literature contains many literary genres of social life. The works produced comments on the concepts seen in dreams are called dream interpretation books. These kinds of books, which were found in Arabic literature in their first examples, were classified by partition system. Each partition is structured on the subject of seeing and dreaming the related subjects or objects. Significant sayings of the hadith and dream interpretation, İbni Sîrîn's dream interpretation book is one of the most translated the book in Turkish literature. There are some differences in terms of the number and content of the copies of İbni Sîrîn translations in our libraries. In the study, new information was given about the copies of İbni Sîrîn translations and one of the translations of İbni Sîrîn which was registered in Ankara National Library was examined. In addition, the study examined was compared with another İbni Sîrîn's translation in terms of section contents.

Anahtar Kelimeler

Dream Interpretation, Dream, Interpret, İbni Sîrîn

Kaynakça

• AKALIN, Haluk Şükrü vd. 2011 , Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• BAHADIR, Savaşkan Cem 2017 , İbni Sîrîn Rüyalar Kitabı - Hazâ Ta’bîr-nâme- i İbni Sîrîn, İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• BALABAN, Adem 2014 ,“Türkçe Yazma Tabirnameler”,Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 9, 112-132.
• CEYLAN, Ömür 2000 , Tasavvufî Şiir Şerhleri, İstanbul: Kapı Yayınları.
• ÇELEBİ, İlyas 2008 ,“Rüya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 35,İstanbul: 306-309.
• ERDOĞAN, Arzu 1993 , Türkçe Rüya Tabir-nâmeleri, ve İbn-i Sîrîn’den Tercüme Edilen Bir Tabir-nâme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi , İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERDOĞAN, Mehtap 2012 , “Rüya Tabirine Dair Bir Manzume: Diyarbakırlı Azmî’nin Miftâhu’l-Ma’ânî’si” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: 5, S: 21.
• Kadı Asker Şerîf Mehmed Molla Efendi, “Ta'bir-nâme”, 06 Mil Yz A 478/1, Millî Kütüphane, Ankara.
• OTUGÜZEL, Abdurrahman 2018 , Tabir-nâme-i İbni Sîrîn-i Âfâkî Giriş-Metin- Sözlük-Tıpkıbasım, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi ,Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TABAK, İbrahim 1999 , İbn Sîrîn’in Cevamiu’t-Tabir Fi’r-Rüya Adlı Eseri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi , Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• YÜCEL, Ahmet 1999 ,“İbn Sîrîn”,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 20, İstanbul: 358-359.