THE DİVANÇE OF ARABZADE

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 31, 49 - 99, 25.12.2023

Orhan Ay

Öz

The Divançe of Arabzade is among the pages 1b-19a of the manuscript registered at the Presidency of Religious Affairs Manuscripts Library Dewey 810. 24 23. No information has been found in the sources about the life of Arabzade, the author of Divançe. Here is no information in the work about the date of writing of The Divançe. However, based on both the treatment of the subject and the linguistic features, as well as the inexperience and flaws in many metres, The Divançe dates back to the 14th - 15th centuries. It is possible to say that it was written in the centuries. There is a record of waiver on page 19a of The Divançe and there is information that the work was copied by Seyyid Muhammed, a student of Hafız Ahmed, in 1115/1703-1704. Divançe consists of 29 musammat kasides, redifed with each letter of the Arabic alphabet, and is written in the advices/pendname type. ʿArabzade; ın addition to the rules regulating social life, The Divançe gives various advice to the reader on religious and social issues such as the love of God, good morals, worship, repentance, love of the world, death, torment in the grave, the transience of worldly life, the tricks and traps of the devil, and descriptions of heaven and hell. It is possible to say that The Divançe of Arabzade, which has a diverse and colorful content, is an important advice/pendname.

Anahtar Kelimeler

Turkish Literature, Divançe, Arabzade, Advices, Pendname

Hoca Ahmed Yesevî, Yunus Emre Çizgisinde Bir Şair: ʿArabzâde ve Şiirleri

Öz

ʿArabzâde Dîvânçesi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yazma Eserler Kütüphanesi Dewey 810. 24 23 numarada kayıtlı yazmanın 1b-19a varakları arasında yer almaktadır. Dîvânçe müellifi olan ʿArabzâde’nin hayatına dair kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Dîvânçe’nin yazılış tarihine dair eserde herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak gerek konunun işlenişi ve dil özellikleri gerekse de çok sayıda vezin acemilikleri ve kusurlarını barındırmasından yola çıkarak Dîvânçe’nin milâdî 14.-15. yüzyıllarda yazıldığını söylemek mümkündür. Dîvânçe’nin 19a varağında ferağ kaydı olup eserin 1115/1703-1704 senesinde Hafız Ahmed talebesi olan Seyyid Muhammed tarafından istinsâh edildiğine dair bir bilgi mevcuttur. Dîvânçe, Arap alfabesinin her harfiyle rediflenmiş 29 musammat kasideden oluşmuş olup nasihatnâme/ pendnâme türünde yazılmıştır. ʿArabzâde; Dîvânçe’de toplumsal hayatı düzenleyen kuralların yanı sıra Allah aşkı, güzel ahlak, ibadetler, tövbe, dünya sevgisi, ölüm, kabir azabı, dünya hayatının geçiciliği, şeytanın hîle ve tuzakları, cennet ve cehennem tasvirleri gibi dinî ve toplumsal konularda okura çeşitli nasihatlerde bulunmaktadır. Bu minvâlde çok çeşitli ve renkli bir içeriğe sahip olan ʿArabzâde Dîvânçesi’nin önemli bir nasihatnâme/ pendnâme olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Türk Edebiyatı, Divançe, Arabzade, Nasihatname, Pendname

Kaynakça

• AY, Orhan (2022). Tasavvuf Risâleleri Mecmûʿası [DİB 81023] (İnceleme-Metin), Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• DEVELLİOĞLU, Ferid (2004). Osmanlıca -Türkçe Ansiklopedik Lügat, 21. Baskı, Ankara: Aydın Kitabevi. Dinî Terimler Sözlüğü (2009). 1. Baskı, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• GÖLPINARLI, Abdübaki (1972), Türk Tasavvuf Şiiri Antolojisi, 1. Baskı, İstanbu: Milliyet Yayınları.
• KARA, Mustafa (1997), “Hakîm Ata”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.15, 113-114, İstanbu: TDV Yayınları. Kaside-i ʿArabzâde, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yazma Eserler Kütüphanesi, Nu: 810. 24. 23, 1a-19a.
• KÖPRÜLÜ, Fuad (1991), Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, 7. Baskı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• KURNAZ, Cemal ve Mustafa Tatcı (1991), Yesevilik Bilgisi, 1. Baskı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• PALA, İskender (2006), “Nasihatnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 32, 409-410, İstanbul: TDV Yayınları.
• Türkçe Sözlük, (2005). 10. Baskı, Ankara: Tük Dil Kurumu Yayınları.
• TÜRKOĞLU, Serkan (2018), “Türk Edebiyatında Pendnâme-i Attâr’ın Manzum Tercümeleri ve Seyyid Ali Rıza’nın Riyazü’r-Rıza’sı”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22/ (Özel sayı), 671-692.
• YILDIZ, Alim (2002), “İbrâhim Gülşenî’nin Pendnâmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Dergisi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XVI, 57-59.