DOĞU ANADOLU BÖLGESİ ORNİTO - KRONOLOJİK TARİHİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 34 - 40, 30.12.2018

Erkan Azizoğlu , Özdemir Adızel , Gökhan Gök

Öz

Bu
derleme çalışmasının amacı Doğu Anadolu Bölgesi’nde 1980’li yıllara kadar
yapılmış ornitolojik çalışmaların kronolojisini ortaya koymaktır. Bu çalışmada
1650’lerden başlayarak 1980’lere kadar Doğu Anadolu Bölgesi’nde çalışmış 13
araştırmacının ornitolojik verileri derlendi. Bu konudaki ilk veriler Evliya
Çelebi’ye aittir. XIX. Yüzyılın son çeyreğine kadar yapılan ornitolojik
çalışmalar, genellikle yabancı doğa bilimciler ve mesleği ornitoloji olmayan
misyonerlere aittir. Bu kayıtların geneli bölgeyi çoğunlukla yaz aylarında
ziyaret eden yabancılara aittir.   Bu
araştırmacılardan özellikle Hans Kumerloeve’nin Türkiye ornitolojisine büyük
katkıları olmuştur.

1980’li
yıllardan itibaren yörede üniversitelerin kurulması ile birlikte yerel
araştırmacıların bilgileri sahneye çıkmaktadır. Bu veriler çok daha detaylıdır.
Özellikle kış ve sonbahar verileri neredeyse ilk defa bu araştırmalarla ortaya
çıkmıştır. Geldiğimiz noktada Türk ornitologlar ülkemizin ornitolojik
haritasını büyük oranda tamamlamışlardır. Envanter çalışmaları ülkenin birçok
noktasında nihayete ulaştırılmıştır. Artık koruma ve planlama aşamasına
gelinmiştir.

Günümüzde
Türk ornitologların yaptığı çalışmalar sonucu; Van Gölü Havzası’nda en az 233
kuş türü tespit edilmiştir. Ayrıca Erzurum bölgesinde de 239 kuş türü
saptanmıştır. Türkiye’deki kuş türü sayısı son olarak rastlantısal türler ile
birlikte 513 olarak belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu Bölgesi, ornitoloji, ornito – kronoloji, ornitofauna

Kaynakça

• Abbott, K.E., (1834). Letter Regarding a Collection From Trebizond. Proc. Zool. Soc. London, 2: 50-52.
• Abbott, K.E., (1837). Observations Upon a Small Collection Of Birds From Erzurum,With Characters Of The New Species. Proc. Zool. Soc. London, 5: 126-127.
• Abbott, K.E., (1842). Notes of a Tour in Armenia in 1837. The Journal of the Royal Geographical Society of London, 12, 207-220.
• Adızel, Ö., Durmuş, A., Kiziroğlu, İ. (2016). Lake Van Basin Types of Bird Species. V. International Eurasian Ornithology Congress, Çanakkale / Turkey. 10-13 May. pp. 33.
• Araujo, C., & Silva, M. L. (2013). Obituary–Jacques ME Vielliard (1944 2010) Life and Legacy. Revista Brasileira de Ornitologia-Brazilian Journal of Ornithology, 19.(3): 455-459
• Curzon, R., (1854). Armenia: A Year At Erzeroom, and At The Frontiers of Russia, Turkey and Persia. London. 297.
• Dickson, E. D., Ross, H. J., 1839. A Collection of Bird Skins From The Neighbourhood of Erzeroom. Proc. Zool. Soc. London 7: 119-123.
• Dresser, H. E., (1891). On a Collection of Birds From Erzeroom. Ibis (VI) 3: 364-370.
• Ergene, S., (1945). Birds of Turkey. University of İstanbul. Monographys, (4) 460p.
• Evans, A. H., (1909). Henry Eeles Dresser. In Biographical Notices of The Original Members of The British Ornithologists' Union, of The Principal Contributors to The Pirst Series of ' The Ibis,' and of The Officials, 3. Ibis (Editor: P. L. Sclater, A. H. Evans). 9. London. 268.
• Kahraman, S.A., Dağlı, Y., (2016). Evliya Çelebi Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, YKY, 4. Kitap 4. İstanbul.Gallner, J. C., (1976). Observations Ornithologiques Nouvelles Dans la Region de Van (Turquie). Alauda 24: 111-117.
• Kiziroğlu, İ., (2011). Türkiye Ornitolojisine Tarihsel Süreçte Genel Bir Bakış. Tabiat ve İnsan, 49 (191): 3-17
• Kiziroğlu, İ., 2015. Türkiye Kuşları Cep Kitabı (The pocket book for birds of Turkey). İnkılap Kitabevi. ISBN: 7460010001. Sayfa Sayısı: 590
• Kumerloeve, H., (1961). Zur Kenntnis der Avifauna Kleinasiens - Mit bsonderer Berücksichtigung der südlichen Landesteile (Taurus - Kilikien - Nordwest-Mesopotamien) - Bonn zoological Bulletin - früher Bonner Zoologische Beiträge. 12: 1-318.
• Kummerloeve, H., (1969), Zur Avifauna des Van Gölü-und des Hakkari-Gebietes (E/SE-Kleinasien). İstanbul Üniv.Fen Fak. Mecm. 34: 245-312.
• Kumerloeve, H., (1984). A Chronological Review of Birds First Described From Turkey With Their Taxonomic Status in 1984. Sandgrouse 6: 62–68.
• Kumerloeve, H., (1986). Bibliographie der säugetiere und vögel der Türkei (Rezente Fauna). Bonner Zoologische Monographien, Nr. 21. Zoologisches forschungsinstitut und Museum Alexander Koenig. Bonn. 136.
• McGregor, P. J. C., (1917). Notes On Birds Observed at Erzurum. Ibis (5) 10: 1-30.
• Sari, A., Arpacık, A., Başkaya, Ş., 2018. Bird Species of Erzurum Marshes in Northeastern Anatolia, Turkey Pakistan J. Zool., vol. 50(2), pp 629-637.
• Schilperoord, L., Schilperoord-Huisman, M., 1986: Observations of Waterbirds in Some Wetlands in Turkey. July/August. WIWO-report 14. Zeist, The Netherlends.Spitzenberger, F., (1976). Ein Beitrag zur Kenntnis der Vogelfauna des Cilo-Sat- Massives (Vilayet Hakkari, Türkei). Ann. Naturhist. Mus. Wien. 80, 315-323.
• Van Der Ven, J.A., Gheyselinck, G.F., 1981. Birds in Eastern Turkey II. Report, Utrecht
• Vielliard, J., (1968). Resultats Ornithologiques d’une Mission a Travers la Turquie. İstanbul Üniv.Fen Fak. Mecm. 33: 67-170.
• Witherby, H. F., and Woosnam, R. B., 1907. On a Collection of Birds From Western Persia and Armenia. Ibis (9) 1: 74-111
• Witherby, H. F., 1916 British Ornithologists In The Roll Of Honour. British Birds 9: 177- 179.
• Wright, D. (2001). The English Amongst The Persians: Imperial Lives in Nineteenth-Century Iran. IB Tauris. London. 240