Nepeta transcaucasica Grossh. Esansiyel Yağının Bazı Kültür Bitkileri ve Zararlı Otlar Üzerinde Herbisidal Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 69 - 79, 30.04.2019

Sinem Karakuş , Deniz Tiryaki İhsan Aydın , Ökkeş Atıcı

Öz

Nepeta
transcaucasica
Grossh.’dan ekstrakte edilen esansiyel yağın (EY) bazı kültür bitkileri (Zea mays, Hordeum vulgare,
Triticum aestivum) ve zararlı otların (Cynodon
dactylon, Amaranthus retroflexus,
Onopordium acanthium) tohum
çimlenmesi ve fide büyümesi üzerinde herbisidal etkileri araştırılmıştır. EY, N. transcaucasica’dan hidrodistilasyon
yöntemiyle elde edilmiş ve bitkilere ait tohumlar 0, 2, 5, 10 ve 20 µL/L EY
konsantrasyonlarında Petri ortamında çimlenmeye maruz bırakılmıştır. Tohumların
çimlenme yüzdeleri (günlük) ve fidelerin kök-gövde uzunlukları ile kuru
ağırlıkları (6. gün) belirlenmiştir. İlave olarak, çimlenmenin 12., 24. ve 72.
saatlerinde tohumların endospermlerinde α-amilaz aktivitesi ölçülmüştür.
Çalışmada GC/MS ile analiz edilen N.
transcaucasica’dan elde edilen EY’nin, en fazla nepetalakton (%93.75) içerdiği belirlenmiştir. EY, tüm
konsantrasyonlarında, zararlı ot tohumlarının
çimlenmesini hem geciktirmiş hem de önemli oranda inhibe etmiştir. İnhibisyon
derecesi artan EY konsantrasyonuna bağlı olarak yükselmiştir. EY uygulamaları,
çimlenen zararlı ot tohumlarında fide kök-gövde uzunlukları ve kuru ağırlık
üzerinde de güçlü inhibisyona neden olmuştur. Buna karşılık mısır, arpa ve
buğday tohumlarının çimlenmesi EY konsantrasyonları ile hafif inhibe
olmuştur. EY uygulamaları, zararlı ot tohumlarının α-amilaz aktivitesi
üzerinde, çimlenme yüzdesinde olduğu gibi, güçlü inhibisyon yapamamış ve sadece
ilk 24. saatte enzimi önemli oranda inhibe etmiştir. Aynı uygulamalar, arpa ve
buğday tohumlarında α-amilaz aktivitesini stimüle ederken, mısırda hafif
inhibisyona neden olmuştur. Sonuçlarımız, N.
transcaucasica’dan elde edilen EY’nin çalışılan zararlı otların tarımsal
alanlarda mücadelesinde, doğal bir herbisit olarak kullanılabilme potansiyelini
göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Amilaz, Fitotoksisite, Esansiyel yağ, Çimlenme, Biyoherbisit, Allelopati

Kaynakça

• Abrahim, D., Braguini, W.L., Kelmer-Bracht, A.M., Ishii-Iwamoto, E.L. (2000). Effects of four monoterpenes on germination, primary root growth, and mitochondrial respiration of maize. Journal of Chemical Ecology, 26: 611-624.
• Angelini, L.G., Carpanese, G., Cioni, P. L., Morelli, I., Macchia, M. and Flamini, G. (2003). Essential oils from mediterranean Lamiaceae as weed germination inhibitors. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 51: 6158-6164.
• Başer, K. H. C., Kırımer N., Kürkçüoğlu M., Demirci B. (2000). Essentıal oils of Nepeta species growing in Turkey. Chemistry of Natural Compounds,36 (4), 356.
• Çalı, İ.Ö. (2005). Cyprodinil uygulamasının domates (Lycopersicon esculentum Mill.) poleninin morfolojisi ve fertilitesi üzerine etkileri, C.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 26 (1), 26-34.
• Daferera, D. J., Basil, N. Z., Polissiou, M. G. (2002). The effectiveness of plant essential oils on the growth of Botrytis cinerea, Fusarium sp. and Clavibacter michiganensis sub sp. Michiganensis. Crop Protection, (22), 39-44.
• Dereboylu, AE, Tort, N. (2010). Bazı aktivatör ve fungisit uygulamalarının Cucumis sativus L. (hıyar) bitkisinde verim-kalite üzerine etkisi. C.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 31(1), 30-42.
• Dirmenci, T. 2005. A new subspecies of Nepeta (Lamiaceae) from Turkey. Bot J Linn Soc,147, 229–233. doi:10.1111/j.1095-8339. 2005.00355.
• Gupta, K, Wagle, DS. (1980). Changes in antinutritional factors during germination in Phaseolus mungoreous, and Phaseolus aureus (T1). J Food Sci, 45:395–397.Inderjit Callaway, R.S. (2003). Experimental designs for the study of allelopathy. Plant and Soil 256, 1-11.
• İşcan, G., Bülent Köse, Y., Demirci, B., Hüsnü Can Başer, K. (2011). Anticandidal activity of the essential oil of Nepeta transcaucasica Grossh. Chemıstry & Biodiversıty, 8, 2144-2148.
• Kordali, S., Cakir, A. and Sutay, S. (2007). Inhibitory effects of monoterpenes on seed germination and seedling growth. Zeıtschrift Fur Naturforschung Sectıon C-A Journal Of Biosciences, 62, 207-214.
• Macias, F.A., Oliva, R.M., Varela, M., Torres, A. and Molinillo, M.G. (1999). Allelochemicals from sunflower leaves cv. Peredovick. Phytochemistry 52, 613-621.
• Mojaba, F., Nickavara, B., Tehrania, H. H., (2009). Essential oil analysis of Nepeta crispa and N. menthoides from Iran. Iranian Journal of Pharmaceutical Sciences, 5(1), 43-46.
• Mothana, R. A. (2012). Chemical composition, antimicrobial and antioxidant activities of the essential oil of nepeta deflersiana growing in Yemen. Records of naturel products,6 (2), 189-193. Mutlu, S. Atıcı, Ö. (2009). Allelopathic effect of Nepeta meyeri Benth. extracts on seed germination and seedling growth of some crop plants. Acta Physiologiae Plantarum, 31, 89-93.
• Mutlu, S. Atıcı, Ö., Esim, N., Mete, E. (2011). Essential oils of catmint (Nepeta meyeri Benth.) induce oxidative stress in early seedlings of various weed species. Acta Physiologiae Plantarum,33(3), 943-951.
• Nestorovic, J., Misic, D., Siler, B., Sokovic, M., Glamoclija, J., Ciric, A., Maksimovic, V., Grubisic D. (2010). Nepetalactone content in shoot cultures of three endemic Nepeta species and the evaluation of their antimicrobial activity. Fitoterapia, 81 (6), 621-626.
• Nishida, N., Tamotsu, S., Nagata, N., Saito, C. and Sakai, A. (2005). Allelopathic effects of volatile monoterpenoids produced by Salvia leucophylla: inhibition of cell proliferation and DNA synthesis in the root apical meristem of Brassica campestris seedlings. Journal of Chemical Ecology, 31,1187- 1203.
• Öztürk, A. (2009). In vitro Antibacterial activities of Nepeta transcaucasica. Asian Journal of Chemistry, 21(8), 6440-6444.
• Skaltsa, H. D., Lazari, D. M., Loukis, A. E., Constantinidis, T., (2000). Essential oil analysis of Nepeta argolica Bory & Chaub. subsp. argolica (Lamiaceae) growing wild in Greece. Flavour and Fragrance Journal, 15, 96-99.
• Sikkema, J.J., De Bont, A.M., Poolman, B. (1995). Mechanisms of membrane toxicity of hydrocarbons. Microbiological Reviews, 59, 201-222.
• Singh, H.P., Batish D.R., Kohli R.K. (2003). Allelopathic interactions and allelochemicals. Critical Reviews in Plant Sciences, 22, 239-311.
• Singh, H.P., Batish, D.R., Kaur, S., Vaid, S. and Kohli, R. (2004). Weed suppressing ability of some monoterpenes. Journal of Plant Diseases and Protection, 111, 821-828.
• Singh, H.P., Kaur, S., Mittal, S., Batish, D.R., Kohli, R.K. (2009). Essential oil of Artemisia scoparia inhibits plant growth by generating reactive oxygen species and causing oxidative damage. Journal of Chemical Ecology, 35, 154-162.
• Tzakou, O., Harvala, C., Galati, E. M., Sanogo, R., (2000). Essential oil composition of Nepeta argolica Bory et Chaub. subsp. argolica. Flavour and Fragrance Journal, 15, 115-118.
• Turina, A.V., Perillo, M.A. (2003). Monoterpenes affect chlorodiazepoxide- micelle interaction through micellar dipole potential modifications. Biochimica et Biophysica Acta 16, 112-120.
• Vyvyan, J.R. (2002). Allelochemicals as leads for new herbicides and agrochemicals. Tetrahedron, 58, 1631-1646.
• Weston, A.L. Duke S.O. (2003).Weed and crop allelopathy. Critical Reviews in Plant Sciences, 22, 367-389.
• Zunino, M.P., Zygadlo, J.A. (2004). Effect of monoterpenes on lipid oxidation in maize. Planta, 219, 303-309.