ŞEHRÎZÂDE MEHMED SAÎD EFENDİ’NİN HAYATI VE TUHFE-İ MUSTAFÂVİYYE FÎ BEYÂN-I KAPUDANÂN-I DEVLET-İ ALİYYE İSİMLİ ESERİNİN TAHLİLİ

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 110 - 127, 26.06.2022

Davut Adlığ

Öz

Osmanlı tarihinin aydınlatılmasında tarih yazıcılığının önemi çok büyüktür. Devletin ilk dönemlerinde tarih yazıcılığı alanında bir gelişme olmadığından, bu dönemle ilgili bilgiler yeterli düzeyde değildir. Kuruluştan yaklaşık yüzyıl sonra tarih yazıcılığında ciddi ilerlemeler kaydedilmiş ve devletin yıkılışına kadar birçok eser vücuda getirilmiş ve bu vesileyle geniş bir bilgi birikimi oluşmuştur. Osmanlı tarih yazarları siyasî, askerî, edebî, dinî, iktisadî ve benzeri konularda eserler kaleme almışlardır. Bunlardan biri olan ve çok üretken bir yazar olan Şehrîzâde Mehmed Saîd Efendi, padişahların, sadrazamların ve kaptanıderyaların hayatı, Dünya tarihi, ahlak felsefesi, yöneticilerde olması gereken hasletler, Osmanlı topraklarında tanınmış şairler gibi, özellikle tarih, biyografi ve edebiyat alanında otuza yakın eser vermiştir.
Bu çalışmada Şehrîzâde Mehmed Saîd Efendi’nin hayatı, eserleri hakkında genel bilgi verilmiş, en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen ve Osmanlı denizcilik tarihi ile kaptanıderyaların hayatını konu edinen Tuhfe-i Mustafâviyye fî Beyân-ı Kapudanân-ı Devlet-i Aliyye eserinin ayrıntılı tahlili yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Denizcilik Tarihi, Tarih Yazıcılığı, Kaptanıderya, Şehrîzâde Mehmed Sâid, Tuhfe-i Mustafâviyye

Kaynakça

• Afyoncu, Erhan. Tanzimat Öncesi Osmanlı Araştırma Rehberi. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2009.
• Akkaya, İbrahim- Ayanoğlu, Fahri. Denizlerimizin Amirleri. İstanbul: Deniz Basımevi, 2009.
• Arıker, Samet. “Osmanlı Tarih Yazıcılığı”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi, 8 (2015), 199-217
• Babinger, Franz. Die Geschichtsschreiber der Osmanen und ihre Werke (Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri), (Çev: Çoşkun Uçok). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1982.
• Bilici, Faruk. Şehrîzâde Mehmed Said Efendi’nin Târîh-i Nevpeydâ Metni, Mezuniyet Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1974, vr. 27b.
• Bilici, Faruk. “Şehrîzâde Mehmed Said”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/ 472-473. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Bursalı, Mehmet Tahir Efendi. Osmanlı Müellifleri III (1299-1915), (Haz. İsmail Özen). İstanbul: Meral Yayınevi, 1975.
• Çiçek, Hikmet. “Ahmed Câvid Bey’in Müntehabât’ının Kaynaklarından Enverî Târîhi’nin İkinci Cildi”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (2018), 240-241.
• Derman, M. Uğur. “Nesih”, Türkiye Diyanet vakfı İslam Ansiklopedisi, 32/579-581. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• El-Aclûnî, İsmâil b. Muhammed. “Keşfü'l Hafa”, 1/391.
• Ersoy, Ersen. “Şehrîzâde Muhammed Saîd Vahdetî’nin (ö.1764/65) Şairler Tezkiresi Mahzenü’s-Safâ Kenz-i Dürer-i Zikr-i Şu‘arâ Üzerine”, Divan Araştırmaları Dergisi, 7 (2011), 47.
• Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâeddin. “Ramuzu’l-Ehadis”, 344.
• M. Emecen, Feridun. “Osmanlı Kronikleri ve Biyografi”, İslam Araştırmaları Dergisi, 3 (1999) , 83
• Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş-Şâfiî , Camiü’s-Sağir, C. 3, s. 337.
• Şehrîzâde, Mehmed Said, Târîh-i Düvel ve Mülük, C. 2, İstanbul:1759.
• Şehrîzâde Mehmed Saîd Efendi. Tuhfe-İ Mustafâviyye Fî Beyân-ı Kapudanân-ı Devlet-i Aliyye. İstanbul: 1746-1750.
• Şeşen, Ramazan. Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı. İstanbul: İslâm Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı, 1998.
• Taşbaş, Erdal. “Klasik Dönem Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserlerine Kısa Bir Bakış”, Mediterranean Journal of Humanities, I/2 (2011), 214.