HİNDUİZM’DE DOĞUM ALGISI VE JATAKARMA (DOĞUM RİTÜELİ)

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 1 - DİCLE İLAHİYAT DERGİSİ 2023/1 SAYI: 26, 5 - 28, 05.07.2023

Canan Seyfeli , Tuba Cebe

https://doi.org/10.58852/dicd.1288060

Öz

Makalenin konusu Hinduizm’de doğum algısı ve doğum ritüeli olan jatakarmadır. Doğum ritüelinin temel amacı dünyaya yeni gelen insanı arındırmak ve kutsamaktır. Çünkü doğum mokşaya ulaşamamış, yani samsaraya tabi olmuş ruhun önceki yaşamından kalan kötü karmalarının sonucudur. Bu nedenle Hinduizm’de her yeni doğan insan kirli kabul edilir ve arınma için ritüel gerekir. Bunun için doğum ritüeli doğumun hemen sonrasında icra edilir. Törende sırasıyla şu üç ayin yapılır; zihin/bilgelik üretme, uzun ömür ve güç ayini. Makalenin temel amacı doğum algısının karma, ölüm, samsara, mokşa kavramlarıyla bir bütün oluşturduğunu ve bunlara göre biçimlendiğini ortaya koymaktır. Buna göre doğum, bu kurtuluş kavramları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Zihnin Brahman’dan uzak tutulması insanı dünyaya bağlar, kötü karma biriktirmesine sebep olur ve kurtuluştan uzaklaştırır. Bu yönüyle doğum olumsuz ve acıdır. Ancak, arzu ve istek gibi insanın doğuştan gelen kusurları yanında bu olumsuz durumdan kurtulma potansiyeli vardır. Bu nedenle doğum olumlu ve kurtuluş imkanıdır. Doğum ritüeli ise kurtuluş yolunda iyi karma biriktirmek için olumlu bir başlangıç ve hazırlık anlamına gelir. Ölüm sonrası yakılan beden süfli bedendir. Önceki yaşamın tüm eylem ve düşüncelerinin izlerini taşıyan ince bedense korunur ve atmana (ruha) yapışır. Bu, olumsuz izlerle dünyaya gelen ruh kurtuluşa ulaşamaz. Özellikle gerçek bilginin kavranması için zihindeki izler silinmelidir. Çünkü bilinç altına yerleşmiş olan düşünceler yaşantıya ve düşünceye olumsuz anlamda yön verir. Bu sebeple, doğum ritüelinde bu izlerin silinmesi için yapılan uygulamalar vardır. Hinduizm’de doğum algısının olumsuz olması, jatakarma ritüelinin oluşumunu büyük oranda etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Hinduizm, Doğum, Ruhgöçü, Ölüm, Kurtuluş, Ritüel

Kaynakça

• Acari, Pandit Sri Rama Ramanuja. Sukta Sangraha. srimatham.com, 2017. http://www.srimatham.com/uploads/5/5/4/9/5549439/sukta_sangraha.pdf
• Aksin, Sevinç - Seyfeli, Canan. “Mrtyu: Hinduizm’de Ölüm”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 14/1 (2022), 215-234.
• Arslan, Hammet. “Manu Kanunnamesi’nde Evlilik”. Milel ve Nihal 10/1 (11 Kasım 2014), 91-129. https://dergipark.org.tr/en/pub/milel/issue/10469/128152
• Aydın, Fuat. Hint Dini Düşüncesinde İnsanın Özgürlük Arayışı (Hinduizm’de Kurtuluş). İstanbul: Ataç, 2005.
• Aydın, Fuat. “Karma ve Samsara Döngüsünde İnsan”. Doğu Batı Düşünce Dergisi 48 (2009), 161-171.
• Bennett, Jamie. “The Four Goals/ Aims of Life: 1. Dharma”. Mahavidya: Scholarly Resources for the Study of Hinduism. 28 Aralık 2019. Erişim 19 Nisan 2023. http://www.mahavidya.ca/2019/12/28/dharma/
• Bharati, Swami Jnaneshvara. “Om Mantra and the Seven Levels of Consciousness”. SwamiJ.com. Erişim 22 Nisan 2023. https://www.swamij.com/pdf/ommantra1189463color.pdf
• Bronkhorst, Johannes. Karma. Hawai: Sheridan Books, Inc., 2011.
• Cengiz, Akın. “Aşkınlık ve İçkinlik Bağlamında Bhagavatgita Adlı Eserdeki Tanrı Anlayışı”. Turkish Studies 13/3 (2018), 195-211.
• Chakrabarti, Arindam. “Dream, Death, and Death Within a Dream”. Imaginations of Death and the Beyond in India and Europe. ed. Günter Blamberger - Sudhir Kakar. 101-118. Singapore: Springer Nature, 2018.
• Dhavamony, Mariasusai. “Dinlerde Tanrı Anlayışı”. çev. Fuat Aydın. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Dwivedi, Amitabh Vikram. “Naraka”. Hinduism and Tribal Religions. ed. Pankaj Jain vd. 1-4. Encyclopedia of Indian Religions. Dordrecht: Springer Netherlands, 2018. https://doi.org/10.1007/978-94-024-1036-5_556-1
• Filippi, Gian Giuseppe. Mrtyu: Concept of Death in Indian Traditions. çev. Antonio Rigopoulos. New Delhi: D.K. Printworld, 1996.
• Flood, Gavin. “Hinduism”. Rites of Passage. ed. Jean Holm - John Bowker. 66-89. London, New York: Pinter Publishers, 1994.
• Flood, Gavin. “Introduction: A History of Hindu Practice”. The Oxford History of Hinduism: Hindu Practice. ed. Gavin Flood. 11-31. New York: Oxford University Press, 2020.
• Gandhi, Mohandas K. Gandhi’ye Göre Bhagavat Gita. çev. Vecihi Karadoğan - Seda Darcan. İstanbul: Kaknüs, 2020.
• Ganjoo, R. C. “Mala, Vikshepa, Avarana: Three Obstacles on the Spiritual Path”. Boloji.Com. Erişim 21 Nisan 2023. https://www.boloji.com/articles/49265/mala-vikshepa-avarana
• Gonda, Jan. Prajapati and the Year. Amsterdam, Oxford, New York: North-Holland Publishing Company, 1984. The Rig Veda. çev. Ralph T. H. Griffith. Global Grey, E-Books., 2018. https://www.globalgreyebooks.com/rig-veda-ebook.html
• Gül, Ali. Ansiklopedik Hinduizm Sözlüğü. İstanbul: İz Yayıncılık, 2018.
• Holdrege, Barbara A. “Dharma”. The Hindu World. ed. Sushil Mittal - Gene Thursbuy. 213-248. Canada: Taylor & Francis e-Library, 2005.
• Humphreys, Christmas. Karma and Rebirth. Library: Curzon, 1994.
• Jones, Constance A. vd. (ed.). Encyclopedia of Hinduism. New York: Facts on File, 2007.
• Kakar, Sudhir. The Inner World: A Psycho-Analytic Study of Cildhood and Society in India. Indian: Oxford University, 1981.
• Kane, Pandurang Vaman. History of Dharma Sastra (Ancient and Medieval Religious and Civil Law). Poona: Bhandarkar Oriental Research Institute, 1941. http://archive.org/details/historyofdharmas029210mbp
• Kapani, Lakshmi. The Philosophical Consept of Samskara. Delhi: Motilal Banarsidass, 2013.
• Karataş, Hüsamettin. “Sakyamuni Buda’nın Tarihsel Kişiliği ve Öğretisinin Yeni Bir Din Haline Geliş Süreci”. Dini Araştırmalar 16/42 (2013), 129-142.
• Bhagavadgita: Hinduların Kutsal Kitabı. çev. Korhan Kaya. Ankara: Dost Kitabevi, 2001.
• Kaya, Korhan. Hinduizm. Ankara: Dost Kitabevi, 2011.
• Kaya, Korhan. Hint Mitolojisi Sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi, 1997.
• Kaya, Korhan. Hintlilerde Tanrı. İstanbul: Kaynak Yayınları, 1998.
• Upanishadlar. çev. Korhan Kaya. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
• Kinnott, Kim. Hinduism: A Very Short Introduction. London: Oxford Üniversitesi, 1998.
• Klostermaier, K. Klaus. A Concise Encyclopedia of Hinduism. Oxford: Oneworld, 2003.
• Klostermaier, Klaus K. A Survey of Hinduism. Albany: State Unıversity of New York Press, 2007.
• Klostermaier, Klaus K. “Moksa”. The Hindu World. ed. Sushil Mittal - Gene Thursbuy. 288-308. Canada: Taylor & Francis e-Library, 2005.
• Koluman, Ahmet. “Dinler ve Gıda İlkelden Semaviye”. Uludag Univ. J. Fac. Vet. Med 1 (2009), 25-32.
• Koppikar, Devika. “Blessing the Food: India’s Sacred Foods and Practices Voyage to America”. Asian Fortune. 07 Nisan 2013. Erişim 14 Aralık 2022. https://www.asianfortunenews.com/2013/04/blessing-the-food-indias-sacred-foods-and-practices-voyage-to-america/
• Krishnananda, Swami. Lesssons on the Upanishads. Sivananda Ashram, Rishikesh: The Divine Life Society, E-Books., ts.
• Krishnananda, Swami. The Mandukya Upanishad. Sivananda Ashram, Rishikesh, India: The Divine Life Society, E-Books., ts.
• Kutlutürk, Cemil. “Hinduizm’de Cenaze Törenleri (Antyeşti Samskara)”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8/1 (2016).
• Leeming, David A. Creation Myths of the World an Encyclopedia. Kalifornia: ABC-CLIO, 2010.
• Mahato, Chandrani - Krishnan, J. “Vedic Cosmology in the Context of Modern Cosmic Science”. Language in India 18 (2018), 61-67.
• Manu. “Manusmriti, The Laws of Manu, Chapter 9”. çev. George Buhler. Hinduism Facts. Erişim 21 Nisan 2023. https://www.hinduismfacts.org/hindu-scriptures-and-holy-books/manusmriti/chapter-ix/
• Masatoğlu, Mehmet. Hinduizm’de Dharma Kavramı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Dinler Tarihi, Doktora Tezi, 2020.
• McGee, Mary. “Samskâra”. The Hindu World. ed. Sushil Mittal - Gene Thursbuy. 332-356. Canada: Taylor & Francis e-Library, 2005.
• Nikhilananda, Swami. Hinduizm. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları, 2003.
• O’flaherty, Wendy Doniger. Hindu Mitolojisi. çev. Kudret Emiroğlu. Ankara: İmge Kitabevi, 1996.
• O’flaherty, Wendy Doniger. The Origins of Evil in Hindu Mythology. Delhi: Motilalal Banarsidass, 1988.
• Öztürk, Nermin. “Hinduizmdeki Günlük İbadetlerden: Sandhyavandanam”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46 (2018), 15-36.
• Pandey, Raj Bali. Hindu Samskaras: A Socio-Religious Study of the Hindu Sacraments. Banaras: Vikrama Publications, 1949.
• Pattanaik, Devdutt. Faith: 40 Insights into Hinduism. India: Harper Collins, 2019.
• Rao, D. C. Understanding Hinduism: Basic Concepts Explained. The Hindu American Foundation, ts. https://dokumen.tips/documents/understanding-hinduism-basic-concepts-explained.html?page=1
• Sarangi, Shailaja. “16 Sanskaras in Hinduism and Their Relevance from the Past to the Present”. Pratha: The Indian School of Cultural Studies. 22 Temmuz 2021. Erişim 04 Aralık 2022. https://www.prathaculturalschool.com/post/16-sanskaras-in-hinduism
• Sarao, K. T. S. “Anatman/Atman (No-Self/Self)”. ENCYCLOpedia.com. Erişim 23 Nisan 2023. https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/anatmanatman-no-selfself
• Sharma, Jai. “Symbolism of Food in Hinduism”. Amity Institute of Anthropology 9/8 (2021). https://www.longdom.org/open-access/symbolism-of-food-in-hinduism-83596.html
• Shin, Kiseong. The Concept of Self in Hinduism, Buddhism, and Christianity and Its Implication for Interfaith Relations. Oregon: Pickwick Publications, 2017.
• Singh, Jaipal. “Hindu, Hinduism and Hindustan: Part IV: Varnashram and Purushartha”. Boloji.Com. Erişim 19 Nisan 2023. https://www.boloji.com/articles/50032/hindu-hinduism-and-hindustan-part-iv%20%20%20%2017.01.2022
• Sivananda, Sri Swami. What Becomes of the Soul After Death. India: A Divine Life Society, 1999.
• Srinivasan, Amrutur V. Hinduism for Dummies. Indiana, Indianapolis: Wiley Publishing, Inc., 2011.
• Stutley, Margaret - Stutley, James. A Dictionary of Hinduism: Its Mythology, Folklore and Development 1500 B.C.-A.D. 1500. London and Henley: Routledge & Kegan Paul, 2019.
• Swami, Pujyasri Chandrasekharendra Saraswati. Hindu Dharma: The Universal Way of Life. India: Bharatiya Vidya Bhavan, ts.
• White, Mia. “Jatakarma”. Jatakarma - Hindu Birth Ritual. Erişim 23 Nisan 2023. http://jatakarma-hindu-birth-ritual.weebly.com/jatakarma.html
• Yellow Horn, Deserae. “Karma, Samsara, and Reincarnation: The Concept of Samsara”. Mahavidya: Scholarly Resources for the Study of Hinduism. 04 Mart 2015. Erişim 19 Nisan 2023. http://www.mahavidya.ca/2015/03/04/the-concept-of-samsara/
• Yitik, Ali İhsan. Hint Kökenli Dinlerde Karma İnancının Tenasüh İnancıyla İlişkisi. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları, 1996.
• Zimmer, Heinrich. Hint Sanatı ve Uygarlığında Mitler ve Simgeler. ed. Josebh Campbell. çev. Gül Çağalı Güven. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1. Basım, 2004.
• Bhagavad-Gītā: As It Is Complete Edition. New York: Collier Books, 1972.
• ENCYCLOpedia.com. “Jiva”. Erişim 23 Nisan 2023. https://www.encyclopedia.com/religion/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/jiva hindu scriptures.com. “Postnatal Sanskara”. 08 Mart 2018. Erişim 08 Aralık 2022.
• https://www.hinduscriptures.com/vedic-culture/rituals/sixteen-sanskara/postnatal-sanskara/11994/ Sanskrit Dictionary.org. “Samsara: English Translation of the Sanskrit Word”. Erişim 28 Ekim 2022. https://sanskritdictionary.org/?sd_query=samsara
• ENCYCLOpedia.com. “Sarira”. Erişim 23 Nisan 2023. https://www.encyclopedia.com/religion/dictionaries-thesauruses-pictures-and-press-releases/sarira
• Sanskrit Dictionary.org. “Sutika: English Translation of the Sanskrit Word”. Erişim 28 Ekim 2022. https://sanskritdictionary.org/?sd_query=sutika
• The Vedas: An English-Only, Indexed Version of The 4 Veda Samhitas in One Document. Dharmic Scriptures Team, 2002.