18. YÜZYIL DİVAN ŞAİRİ ZÂRÎ VE ŞİİRLER

Yıl 2021, Sayı: 26, 186 - 212, 25.02.2021

Orhan Kılıçarslan

Öz

Şiir mecmualarının edebiyat tarihine katkıları düşünüldüğünde çok yönlü işlevleri olduğu söylenebilir. Mecmua
derleyicilerinin şahsi beğenileri aynı zamanda bir dönemin genel şiir algısının ne olduğunu göstermesi bakımından
önemlidir. Bu derlemeler manzum mensur karışık eserlerin bir araya toplanması yahut bir kısmının sonradan eklenmesi
biçiminde de meydana getirilmiştir. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz A 3975/2 numarada kayıtlı bir
mecmua içerisinde manzum mensur eserler derlenmiş ve manzum kısımlar içerisinde de Zârî mahlası ile yazılmış 35
manzume kaydedilmiştir. Bu mahlası kullanan şairlerin edebiyat tarihi kaynaklarında geçen manzumelerinin
karşılaştırılması yapılmış ve yapılan karşılaştırmada bu şairin 18. yüzyıl şairlerinden Diyarbakırlı Zârî olduğu tespit
edilmiştir. Mecmuada şiirleri olan diğer şairler arasında dikkat çeken bir isim de Nâbî’dir. Zârî’nin Nâbî’nin bir gazelini
tahmis ettiği şiiri de mecmuaya kaydedilmiştir. Bu bilgiler değerlendirildiğinde mecmuadaki Zârî mahlasını kullanan
şairin bir Nâbî muakkibi olan Zârî Ali Efendi olduğu tespiti güçlenmiştir. Bu çalışmada 18. yüzyıl şairlerinden Zârî’nin
kaynaklarda olan 1 gazeli ve 1 beytine 31 gazel, 1 musammat (tahmis), 1 kıta ve 1 müfredi daha eklenmiş, bütün şiirleri
üzerinden şairliği üzerine değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Ali Zârî Efendi, şiir, 18. yüzyıl, Diyarbakır.

Kaynakça

• Ali Emîrî, (2003), Esâmî-i Şu‘arâ-yı Âmid (hzl. Galip Güner ve Nurhan Güner) Anıl Matbaa ve Ciltevi. Ankara.
• Ali Emîrî, (1328), Tezkire-i Şu‘arâ-yı Âmid, C. I, Matbaa-i Âmidî.
• Bektaş, Ekrem (2018), “Nâbî Muakkibi Diyarbakırlı Şâirler”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Mayıs-2018 Cilt:10 Sayı:2(20): 733-761.
• Bilkan, Ali Fuat, (2011), Nâbî Dîvânı, C.I-II, Akçağ Yay., Ankara.
• Erdem, Sadık, (1994), Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı İnceleme-Tenkidli Metin-İndeksSözlük, Atatürk Kültür Merkezi Yay., Ankara.
• Kadıoğlu, İdris, (2018), Ali Emîrî Efendi Tezkire-i Şu‘arâ-yı Âmid (e-kitap), Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara . Kur’ān-ı Kerḭm: https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Zuhruf-suresi/4354/29-32-ayet-tefsiri (e.t. 02.02.2021).
• Kurtoğlu, Orhan, (2017), Lebîb Dîvânı (e-kitap), Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Mecmua-i Eş‘âr, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu: 06 Mil Yz A 3975/2.