TURKEY IN THE FRAMEWORK OF THE RELATIONSHIP BETWEEN PARADIGM TRANSFORMATIONS AND BUDGET SYSTEMS

Yıl 2021, Sayı: 28, 34 - 59, 29.10.2021

Cihan Yüksel

Öz

Budget systems determine the classification of public budgets, the relationship established between inputs and outputs/results, the method of establishing budget allocations and the function of being a fiscal planning tool. Transformations in budget systems are not just changes that occur based on technical requirements; of course, it also expresses the spirit of the times, which reflects the prevailing paradigms that change from time to time. In other words, budget systems also change depending on the change in the position and functions of the public in the economy. When the historical process is examined, it is seen that there is a relationship between paradigm transformations and the choices experienced in budget systems. Therefore, the purpose of this study is to reveal the preferences in budget systems and the relationship between these preferences and paradigms. In this framework, the relationship in question is first examined on the basis of its route in the world and then in Turkey. In this study, after the examination of budget systems in the light of paradigm transformations, first performance-based budget system applications in Turkey and then the transition to performance-based program budget system are evaluated from a critical perspective.

Anahtar Kelimeler

Paradigm Transformations, Budget Systems, Performance Based Programme Budgeting

PARADİGMA DÖNÜŞÜMLERİ VE BÜTÇE SİSTEMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE

Öz

Kamu bütçelerinin nasıl sınıflandırılacağı, girdiler ile çıktı/sonuçlar arasında nasıl bir ilişkinin kurulacağı, tertiplerin nasıl bir yöntemle oluşturulacağı ve nasıl bir mali planlama aracı kullanılacağı bütçe sistemleriyle belirlenmektedir. Bütçe sistemlerindeki dönüşümler sadece teknik gereksinimlere dayanarak ortaya çıkan değişimler değildir; elbette zaman zaman değişen hâkim paradigmaları yansıtan zamanın ruhunu da ifade etmektedir. Bir başka ifadeyle, kamunun ekonomideki yeri ve fonksiyonlarının değişimine bağlı olarak bütçe sistemleri de değişmektedir. Tarihsel süreç incelendiğinde, paradigma dönüşümleri ile bütçe sistemlerinde yaşanan tercihler arasında bir ilişkinin olduğu görülmektedir. Bu nedenle çalışmamızın amacı, bütçe sistemlerindeki tercihler ve bu tercihlerin paradigmalar ile ilişkilerini ortaya koymaya çalışmaktır. Bu çerçevede söz konusu ilişki önce dünyadaki ardından da Türkiye'deki seyriyle incelenmektedir. Çalışmamızda paradigma dönüşümleri ışığında bütçe sistemlerinin incelenmesinin ardından, Türkiye'de önce performans esaslı bütçe sistemi uygulamalarının, sonrasında ise performans esaslı program bütçe sistemine geçişin eleştirel perspektiften değerlendirmesi yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Paradigma Dönüşümleri, Bütçe Sistemleri, Performans Esaslı Program Bütçe

Kaynakça

• Akbey, Ferhat (2014), "Kamu Bütçesinde Yapı-Araç Uyuşmazlığı: Kuramsal Analiz", Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12(24), s. 18-40.
• Bagchi, Amiya Kumar (2000), "The Past and the Future of the Developmental State", Journal of World-Systems Research, 6(2), s. 398-442.
• Bradley, Brent D. (1968), Program Budgeting, Santa Monica, California: The RAND Corporation.
• Canto, Victor A. - Joines, Douglas H. - Laffer, Arthur B. (1983), Foundations of Supply-Side Economics, New York: Academic Press.
• Crain, W. Mark ve O’Roark, J. Brian (2004), "The Impact of Performance-Based Budgeting on State Fiscal Performance", Economics of Governance, 5(2), s. 167-186.
• Diyanet İşleri Başkanlığı (2020), Faaliyet Raporları, [Erişim Tarihi: 04.09.2020], https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/sayfa/22/Faaliyet-Raporlari.
• DonVito, Pasqual A. (1969), The Essentials of A Planning-Programming-Budgeting System, Santa Monica, California: The RAND Corporation.
• Ercan, Fuat (2009), Modernizm, Kapitalizm ve Azgelişmişlik, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Eren, Ercan (2012), Yerleşik İktisatta İçerik Kayması ve Paradigma Değişikliği, Discussion Paper, No. 2012/51, Turkish Economic Association, Ankara.
• Friedman, Milton (2008), Kapitalizm ve Özgürlük, D. Erberk ve N. Himmetoğlu (Çev.). İstanbul: Plato. (Özgün çalışma: 1962).
• Greenhouse, Samuel M. (1966), "The Planning-Programming-Budgeting System: Rationale, Language, and Idea-Relationships", Public Administration Review, 26(4), s. 271-277.
• Gül, Zafer Barış (2008), "Keynes Bir Marjinalist midir? Genel Teorinin Mikro Temelleri", Ekonomik Yaklaşım, 19(66), s. 73-94.
• Hagen, John (1968), Program Budgeting (CSE Report No. 7). Los Angeles, CA: University of California.
• Hirschman, Albert O. (1981), "The Rise and Decline of Development Economics", Essays in Trespassing: Economics to Politics and Beyond, (Editörler: Albert O. Hirschman), Cambridge: Cambridge University Press.
• Karkatsoulis, Panagiotis (2010), "The Crisis Effect on Performance Based Budgeting", Public Administration Quarterly, 34(4), s. 449-478.
• Keynes, John Maynard (1923), A Tract on Monetary Reform, London: Macmillan.
• Keynes, John Maynard (2008), Genel Teori: İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi, U. S. Akalın (Çev.). İstanbul: Kalkedon. (Özgün çalışma, 1936).
• Kuhn, Thomas Samuel (2014), Bilimsel Devrimlerin Yapısı, N. Kuyaş (Çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları. (Özgün çalışma, 1962).
• Laffer, Arthur Betz (1981), "Supply-Side Economics", Financial Analysts Journal, 37(5), s. 29-43.
• Martinussen, John (1997), Society, State and Market: A Guide to Competing Theories of Development, London: Zed Books.
• Öniş, Ziya (1991), "The Logic of the Developmental State", Comparative Politics, 24(1), s. 109-126.
• Premchand, Arigapudi (2001), "Public Budgeting and Economic Development: Evolution and Practice of An Idea", International Journal of Public Administration, 24(10), s. 1023-1039.
• Ricardo, David (2007), Ekonomi Politiğin ve Vergilendirmenin İlkeleri, T. Ertan (Çev.). İstanbul: Belge Yayınları. (Özgün çalışma, 1817).
• Schick, Allen (1966), "The Road to PPB: The Stages of Budget Reform", Public Administration Review, 26(4), s. 243-258.
• Smith, Adam (2006), Milletlerin Zenginliği, H. Derin (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Özgün çalışma, 1776).
• Sözcü Gazetesi (2020, 3 Eylül), "İstinaftan 'kamu zararı' kararı!", [Erişim Tarihi: 08.01.2021], https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/istinaftan-kamu-zarari-karari-6019969/
• Srithongrung, Arwiphawee (2018), "An Evaluation of Performance-Based Budget Reform in Asian Countries", International Journal of Public Administration, 41(4), s. 257-267.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2020), 2021-2023 Dönemi Bütçe Hazırlama Rehberi, [Erişim Tarihi: 18.10.2020], https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/10/2021-2023_ButceHazırlamaRehberi.pdf.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2021a), Program Bütçe / Genel Bilgiler, [Erişim Tarihi: 08.01.2021], https://www.sbb.gov.tr/program-butce-yolculugu-basladi/
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2021b), Program Bütçeye Geçiş Süreci, [Erişim Tarihi: 08.01.2021], https://www.sbb.gov.tr/butce-rehber-ve-diger-dokumanlar/
• Wildavsky, Aaron (1966), "The Political Economy of Efficiency: Cost-Benefit Analysis, Systems Analysis, and Program Budgeting", Public Administration Review, 26(4), s. 292-310.
• Williamson, John (1993), "Democracy and the “Washington consensus”", World Development, 21(8), s. 1329-1336.
• Yenice, Ebru (2006), "Kamu Kesiminde Performans Ölçümü ve Bütçe İlişkisi", Sayıştay Dergisi, 61, s. 57-68.
• Young, Richard D. (2003), "Performance-Based Budget Systems", Public Policy and Practice, 2(2), s. 11-24.
• Yüksel, Cihan (2019), "1980 Sonrası Kamu Ekonomisinde Yaşanan Kavramsal Değişim", İktisat Dergisi, 541, s. 3-13.
• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, R.G. 24.12.2003/25326.
• 7254 Sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, R.G. 16.10.2020/31276 (Mükerrer).