EPISODE STRUCTURE OF CEM SULTAN'S CEMŞÎD Ü HURŞÎD MASNAVI

Yıl 2021, Sayı: Özel Sayı - Prof. Dr. Halil ÇEÇEN'e Armağan, 15 - 31, 30.12.2021

Ayşe Sağlam

Öz

Literary texts based on narrative are formed by the succession of more than one event that exists within the framework of a certain subject in a way that complements each other in terms of meaning.These fragments of events, which are connected to each other by a cause-effect relationship, both make a sense on their own and have a meaning within the integrity of the text. Especially in folktale studies, these parts of the text that can be separated from each other are called as episode and it is seen that the episodes are generally common in many various stories. The masnavis, which are generally used to tell the stories of long-term adventures, have their own order and they are basically a narrative form that consist of three parts as introduction, the part where the main story is told, and the conclusion.In addition to this unique order, it is seen that the shape structure of the section in which the main story is told has commonality with different narrative genres such as epic, legend, fairy tale, and folk tale, and even in some parts, the parts that make up the story are largely similar to these genres. In this study, the episode structure of the Cem Sultan’s Cemşîd ü Hurşîd masnavi will be revealed and it will be tried to show through this example that masnavis, which is one of the traditional narrative forms, has common episodes with folk tales.

Anahtar Kelimeler

Cem Sultan, Cemşîd ü Hurşîd, masnavi, episode structure, folktale

CEM SULTAN’IN CEMŞÎD Ü HURŞÎD MESNEVİSİNİN EPİZOT YAPISI

Öz

Anlatma esasına dayalı edebî metinler belirli bir konu çerçevesinde var olan birden fazla olayın anlam bakımından birbirini tamamlayacak şekilde ardı ardına gelmesi suretiyle oluşur. Neden-sonuç ilişkisiyle birbirine bağlanan bu olay parçaları hem kendi başına bir anlam ifade etmekte hem de metnin bütünlüğü içerisinde bir anlam taşımaktadır. Özellikle halk hikâyesi incelemelerinde metnin birbirinden ayrılabilen bu parçaları epizot olarak adlandırılmakta ve muhtelif birçok hikâyede epizotların genel olarak ortak olduğu görülmektedir. Genelde uzun soluklu maceraların hikâye edilmesinde başvurulan mesneviler, kendine has düzeni olan ve temelde giriş, asıl hikâyenin anlatıldığı bölüm ve sonuç olarak üç bölümden oluşan bir anlatı formudur. Kendine özgü bu düzeninin yanında özellikle asıl hikâyenin anlatıldığı bölümün şekil yapısının destan, efsane, masal, halk hikâyesi gibi farklı anlatı türleriyle ortaklık taşıdığı, hatta bir kısmında hikâyeyi oluşturan bölümlerin bu türlerle büyük oranda benzeştiği görülmektedir. Bu çalışmada Cem Sultan’ın Cemşîd ü Hurşîd mesnevisinin epizot yapısı ortaya konulacak ve geleneksel anlatı formlarından olan mesnevilerin halk hikâyeleri ile ortak epizotlar barındırdığı, bu örnek üzerinden gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cem Sultan, Cemşîd ü Hurşîd, mesnevi, epizot yapısı, halk hikâyesi.

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (2013). Anlatma esasına bağlı edebî metinlerin tahlili. Kurgan Edebiyat Yayınları.
• Alay, O. (2011), Yusuf u züleyha hikâyesinin epizot tahlili ve motif yapısı. Folklor / edebiyat. 17 (68), 167-180.
• Alptekin, A. B. (2015). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Akçağ Yayınları.
• Aykanat, T. (2012). Geleneksel anlatı formları olarak mesnevîler ve klâsik aşk mesnevîlerinin motif yapısı. Turkish studies, 7(4), 883-906.
• Çetişli, İ. (2004). Metin tahlillerine giriş 2 hikâye-roman-tiyatro. Akçağ Yayınları.
• Çiçekler, M. (2004). Mesnevi. Türkiye diyanet vakfı islam ansiklopedisi, 29, 320-322. Diyanet Vakfı Yayınları.
• İnce, A. (2000). Cem sultan cemşîd ü hurşîd. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İpekten, H. (2003). Eski türk edebiyatı nazım şekilleri ve aruz. Dergâh Yayınları.
• Macit, M. (2007). İlk klasik dönem mesneviler. Türk edebiyatı tarihi, 2, 55-72. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Okur, M. (1992). Cem sultan hayatı ve şiir dünyası, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sağlam, A. (2016). Taşlıcalı yahya ve hamse’si. Grafiker Yayınları.
• Saraç, Y. (2011). Klasik edebiyat bilgileri biçim-ölçü-kafiye. Gökkubbe Yayınları.
• Sezer, A. (2018). Cahan ile abdullah hikâyesi üzerine bir araştırma. Gece Kitaplığı Yayınları.
• Ünver, İ. (2011). Divan şiiri mesnevi maddesi. Türk dili dergisi türk şiiri özel sayısı, 52, 430-563.