TÜRKİYE’NİN VE SEBZE SEKTÖRÜNDE SÖZ SAHİBİ ÜLKELERİN İHRACAT REKABET GÜÇLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2023, Sayı: 34, 443 - 466, 21.10.2023

Mahsun Yalçın

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1310554

Öz

Öz
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin ve sebze ihracatında en fazla paya sahip ülkelerin (ABD, Hollanda, İspanya, Çin) sebze sektörü ihracat rekabet uzmanlaşma düzeyini tespit edip karşılaştırmalı perspektiften analiz etmektir. Bu doğrultuda çalışmada, söz konusu ülkelerin 2012-2021 dönemi ihracat ve ithalat değerleri, WITS veri tabanından alınmıştır. Analizler, SITC Rev. 3 gruplandırmasına ait “05- Meyve ve sebzeler” ürün grubu kapsamındaki 5 sebze alt ürün grubu için Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler (AKÜ) metodu kullanılarak yapılmıştır. Net İhracat İndeksi sonucuna göre, Çin ve Hollanda’nın sebze ürün gruplarının tümünün ihracatında uzmanlaştığı (rekabet avantajı elde ettiği) tespit edilmiştir. Balassa İndeksi sonuçları, Hollanda’nın 3, geriye kalan ülkelerin ise 2 sebze ürün grubunda rekabet avantajı elde ettiğini göstermektedir. İhracat Benzerlik İndeksi sonucuna göre, Türkiye ile en fazla rekabet içerisinde olan ülkelerin İspanya ve Çin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, Türkiye’nin emek ve sermaye yoğun, ABD’nin hammadde yoğun ve zor taklit, Hollanda’nın hammadde yoğun ve kolay taklit, İspanya’nın hammadde, emek ve sermaye yoğun, Çin’in ise emek yoğun ve kolay taklit malların ihracatında uzmanlaşma gösterdiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelime: Sebze ihracatı, Uzmanlaşma, RCA, Balassa indeksi

Anahtar Kelimeler

Sebze ihracatı, Uzmanlaşma, RCA, Balassa index

Kaynakça

• Ahmad, B., Anwar, M., Badar, H., Mehdi. M. & Tanveer, F. (2021). Analyzing export competitiveness of major fruits and vegetables of Pakistan: an application of revealed comparative advantage indices, Pak. J. Agri. Sci., 58(2), 719-730.
• Akgüngör, S., Barbaros, R. F. ve Kumral, N. (2002). Competitiveness of the Turkish fruit and vegetable processing industry in the European Union market, Taylor & Francis Group, 38(3), 34-53.
• Balassa, B. (1965). “Trade liberalization and revealed comparative advantage”, Manchester School of Economic and Social Studies, 33. https://doi.org/10.1111/j.1467-9957.1965.tb00050.x
• Balassa, B. & Noland, M. (1989). “Revealed comparative advantage in Japan and the United States”, Journal of International Economic Integration, 4(2), 8-22.
• Bayramoğlu, Z. (2009). “Türkiye ve Azerbaycan arasında tarımsal ürünlerin dış ticaret potansiyeli ve karşılaştırmalı üstünlükleri”, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Selçuklu / Konya, Journal of Azerbaijani Studies.
• Demir, İ. (2001). “Türkiye beyaz eşya sanayinin rekabet gücü ve geleceği”, iktisadi sektörler ve koordinasyon genel müdürlüğü sanayi dairesi başkanlığı, Uzmanlık Tezi, Yayın No DPT. 2571.
• Donges, J. B. & Riedel, J. (1976). The expansion of manufactured exports in developing countries: an empirical assessment of supply and demand ıssues. Kieler Arbeitspapiere, Kiel Working Papers No:49, June 1976.
• Erkan, B. (2009). Ülkelerin ihracat performanslarının belirlenmesinde açıklanmış karşılaştırmalı üstünlüklerinin kullanılması: yükselen ekonomiler örneği. (YÖK Tez Merkezi, Doktora). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erkan, B. (2011). “SITC teknoloji sınıflandırmasına ilişkin açıklanmış karşılaştırmalı üstünlüklerin belirlenmesi: Türkiye ve diğer N-11 ülkelerinin karşılaştırılması”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar. 48(558),35-48. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2017.527
• Finger, J. & Kreinin. M. (1979). A measure of 'export similarity' and its possible uses, Economic Journal, 89(356), 905-12.
• Fronberg, K. & Hartmann, M. (1997). “Comparing measures of competitiveness”, institute of agricultural development in central and Eastern Europe, Discussion Paper, Issue.2, 1-16.
• Gürpınar, K. & Barca, M. (2007). “Türk mobilya sektörünün uluslararası rekabet gücü düzeyi ve nedenleri”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2),41-61.
• Hidayat, A., Robiani, B., Marwa, T. & Suhel, S. (2023). Competitiveness, market structure, and energy policies: a case study of the world’s largest crude palm oil exporter, International Journal of Energy Economics and Policy, 13(3), 111-121. https://doi.org/10.32479/ijeep.14199
• Hinloopen, J. & Marrewijk, C. V. (2001). “On the empirical distribution of the Balassa index”, Review of World Economics / Weltwirtschaftliches Archiv, 137,(1-35).
• Mikic, M. & Gilbert, J. (2009). Trade statistics in policymaker: a handbook of commonly used trade indices and indicators. Economic and Social Commission for Asia and the Pacific (ESCAP). United Nations Publication Sales No: E.10II.F.7, Revised Edition.
• Obadi, S. M. (2016). Revealed comparative advantage and competitiveness in the EU-28 and the USA, Economic Review, 45(2), 243-259.
• Peters, E. D. (2008). The impact of China’s global economic expansion on Latin America. economic & social research council (ESRC), Working Paper No:4, December-2008, 1-55.
• Popescu, G. H., Nicoale, I., Nica, E., Vasile, E. J. & Andreea I. R. (2017). The influence of land-use change paradigm on Romania’s agro-food trade competitiveness—an overview, Land Use Policy, 61, 293-301. DOI:10.1016/j.landusepol.2016.10.032
• Sarıçoban, K. & Kaya, E. (2017). Determination of the seafood export competitiveness: the comparative analysis of top ten countries having lion share from seafood export, journal of business, Economics and Finance (JBEF), (6)2,112-124. https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2017.500
• Sarıçoban, K. & Yalçın, M. (2020). Türkiye’nin halı sektörü ihracat rekabet gücünün belirlenmesi ve halı ihracatında söz sahibi ülkeler ile bir karşılaştırma, Tekstil ve Mühendis, 27(118), 98-110. DOI: 10.7216/1300759920202711806
• Sarıçoban, K. (2022). RCEP ülkelerinin dış ticareti ve standart ürün grupları bazında ihracattaki karşılaştırmalı üstünlükleri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(84), 1991-2012. https://doi.org/10.17755/esosder.1140018
• Serin, V. & Civan, A. (2008). Revealed comparative advantage and competitiveness: a case study for Turkey towards the EU, Journal of Economic and Social Research, 10(2), 25-41.
• Schoot, P. K. (2004). The relative similarity of China’s exports to the United States vis a vis other u.s. trading partners. Unpublished manuscript, July-2004, 1-40.
• Sharma, A., Kathuria, L. M. & Kaur, T. (2022), Analyzing relative export competitiveness of Indian agricultural food products: a study of fresh and processed fruits and vegetables, Competitiveness Review, Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print, https://doi.org/10.1108/CR-03-2022-0039.
• TCMB, (2021), Piyasa katılımcıları anketi, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/f747142688644850809f426de2266e03/PKAMetaveri.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACEf747142688644850-809f-426de2266e03-nIqgLKA#, (E. T: 22.05.2023).
• Torayeh, N. M. (2013), The competitiveness of the Egyptian agricultural export in the EU market; should Egypt diversıfy its trade pattern? Applied Econometrics and International Development, 13(2), 137-156.
• TÜİK Sınıflama Sunucusu, (2023). Uluslararası standart ticaret sınıflaması, https://biruni.tuik.gov.tr/DIESS/SiniflamaSatirListeAction.do?surumId=13&detay=H&turId=3&turAdi=%203.%20D%C4%B1%C5%9F%20Ticaret%20S%C4%B1n%C4%B1flamalar%C4%B1&kod=05&ustKod=05&tip=arama, (E. T: 20.05.2023)
• Utkulu, U. (2005). “Türkiye’nin dış ticareti ve değişen mukayeseli üstünlükler”, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Utkulu, U. & Seymen, D. (2004). “Revealed comparative advantage and competitiveness: evidence for Turkey vis-à-vis the EU/15”, In European Trade Study Group 6th Annual Conference, ETSG, September 2004, 1-26. Veeramani, C. (2008). India and China: changing patterns of comparative advantage?, In R. Radhakrishna, Indira Gandhi Institute of Development Research,(ss.145-156), India Development Report.
• Vollrath, T. L. (1991). A theoretical evaluation of alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage. Weltwirtschaftliches Archiv. Bd. 127. H. 2 (1991), 265-280. DOI: 10.1007/BF02707986
• WITS, (2023). World integrated trade solution, https://wits.worldbank.org/Default.aspx?lang=en, (E. T: 11.05.2023).