KIRIM SAVAŞI'NDA KUZEY KAFKASYA

Yıl 2024, Sayı: 35, 233 - 249, 29.02.2024

Caner Yelbaşı

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1388681

Öz

Kırım Savaşı Osmanlı-Rus ilişkilerindeki önemli dönüm noktalarından biridir. Osmanlı Karadeniz'de düşüşe geçen etkisini Avrupalı müttefiklerinin desteği ile birlikte korumaya çalışırken, Rusya ise hem Balkanlar'da hem de Kuzey Kafkasya'daki nüfuzunu arttırmaya çalışmıştır. Rusya'nın bu politikasına karşı Kuzey Kafkasya'daki direniş grupları bir yandan kendi içlerinde bir birlik oluşturmaya çalışırken, Osmanlı'nın ve onun müttefiklerinin desteğini kazanmaya çalışmışlardır. Herhangi bir birlik oluşturmak ve organize bir direniş sağlamaktan uzak olan Kuzey Kafkasya'daki hareketler savaş sonrasında Rusya'nın Kafkasya bölgesine topyekün bir işgal ve kolonizasyon faaliyeti başlatmasıyla son bulmuştur. Bölgedeki savaş ve direniş yerini yüzbinlerce Çerkesin sürgün edildiği ve katliamlara maruz kaldığı tarihin en büyük trajedilerinden birine bırakmıştır. Bu çalışmada Kırım Savaşı ve sonrasında Kuzey Kafkasya'da ortaya çıkan durum değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kırım Savaşı, Çerkesler, Rusya, Osmanlı İmparatorluğu

North Caucasus in the Crimean War

Öz

The Crimean War is one of the important turning points in Ottoman-Russian relations. While the Ottoman Empire tried to maintain its declining influence in the Black Sea with the support of its European allies, Russia tried to increase its influence in both the Balkans and the North Caucasus. Against this policy of Russia, the resistance groups in the North Caucasus tried to gain the support of the Ottoman Empire and its allies, while trying to create unity among themselves. The movements in the North Caucasus, which were far from forming any unity and providing organized resistance, ended after the war when Russia launched a total occupation and colonization activity in the Caucasus region. The war and resistance in the region gave way to one of the greatest tragedies in history, in which hundreds of thousands of Circassians were exiled and subjected to massacres. In this study, the situation in the North Caucasus during and after the Crimean War will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Crimean War, Circassians, Russia, Ottoman Empire

Kaynakça

• ATASE – Military Archive (Turkey) ATASE, KH., 110-9-1-1 / 5 - 13 – 56. ATASE, KH., 3-8-12. Fî 9 N. Sene [12]69. 18-6-1853.
• ATASE, KH., 3-8-5-30, ATASE, KH., 3-8-5-31, ATASE, KH., 5-13-15. Fî 9 S. Sene [12]70. 05-06-1854.
• ATASE, KH., 5-13-15-1, Fî 26 Muharrem sene [12]70. 29-10-1853.
• ATASE, KH., 5-13-15-3, Fî 26 Muharrem sene [12]70. 29-10-1853.
• Aydın, M. (2011). Çerkez Kıyılarında İngilizler (1829-1837). Tarih Dergisi, 38, 79-100.
• Badem, C. (2017). Kırım Savaşı ve Osmanlılar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• BOA, HR_SYS__01349_00060_002_001, 24-07-1854
• BOA. A. AMD., 68-63-1, H-29-12-1272. 31-09-1856.
• BOA. A. AMD., 68-63-1, H-29-12-1272. 31-09-1856.
• BOA. HR. SYS., 81-25-1, Fî 27 L. Sene [12]73. 20-06-1857.
• BOA. HR. SYS.,1355-62-1, Fî 9 Ş. Sene [1]272. 15-04-1856.
• Çiçek, N. (2009). Talihsiz Çerkeslere İngiliz Peksimeti: İngiliz Arşiv Belgelerinde Büyük Çerkes Göçü (Şubat 1864-Mayıs 1865) Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64-1: 57-88.
• Figes, O. (2011). Crimea. London: Penguin Books.
• Hamed-Troyansky, V. (2018). Imperıal Refuge: Resettlement of Muslims from Russia in the Ottoman Empire, 1860-1914’. Unpublished PhD Thesis, Stanford University.
• Henze, P.B. (1990). The North Caucasus: Russia’s Long Struggle to Subdue the Circassians. [https://www.rand.org/pubs/papers/P7666.html ] Accessed on 31.10.2023.
• Jaimoukha, A. (2001). The Circassians: A Hand Book. London: Curzon.
• Karpat, K. H. (1985). Population Movements in the Ottoman State in the Nineteenth Century, in Ottoman Population, 1830-1914: Demographic and Social Characteristic, (Madison; Wisconsin, University of Wisconsin Press, 1985), 60-77.
• - (2002). The Status of The Muslim under European Rule: The Eviction and Settlement of the Cerkes in Studies on Ottoman Social and Political History: Selected Articles and Essays by Kemal Karpat, (Leiden, Brill), 647 – 676.
• Keçeci, S. (2016). The Grand Strategy of the Russian Empire in the Caucasus against its Southern Rivals (1821-1833)’, Unpublished PhD Thesis, London School of Economics.
• Kreiten, I. (2009). Colonial Experiment in Cleansing: the Russian Conquest of Western Caucasus, 1856-65,” Journal of Genocide Research 11:213-241, doi: 10.1080/14623520903118953.
• McCarthy, J. (1995). Death and Exile: The Ethnic Cleansing of Ottoman Muslims 1821 – 1922, Princeton, Darwin Press.
• McCarthy, J. (1997). The Ottoman Turks: An Introductory History to 1923. Singapore, Pearson.
• McCarthy, J. (2002). Factors in the Analysis of the Population of Anatolia, 1800-1878, in Population History of the Middle East and the Balkans, Istanbul, The Isis Press, 85-112.
• Richmond. W. (2013). The Circassian Genocide. New Brunswick, N.J.; London: Rutgers University Press.
• Saydam, A. (1997). Kırım ve Kafkas Göçleri, 1856-1876. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Zurcher, E. J. (2009). Turkey A Modern History. London, I.B. Tauris.