SEZAİ KARAKOÇ’UN ŞİİRLERİNDE BİR İMGE OLARAK KUŞ

Yıl 2025, Sayı: 38, 67 - 89, 28.02.2025

Mahir Karacar , Cansu Oral

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1526080

Öz

Şiir, imgelerle dolu bir estetiğe sahiptir. İmge ise zihinsel tasarımlar aracılığıyla şiirdeki anlamsal derinliği oluşturan bir metafordur. Şairler, imgeler aracılığıyla şiirdeki anlatımı güçlü kılmakla beraber okuyucunun hayal gücünü de harekete geçirir. Böylece şiir ile okur arasında oluşan dinamik ilişki, verilmek istenen mesajı yazınsal söyleme taşımış olur. Türk edebiyatında 1950’li yıllardan itibaren görünürlük kazanmaya başlayan İkinci Yeni, kapalı ve soyut bir anlatımı benimsemesi ve imgeyi yoğun olarak kullanmasıyla dikkat çeken bir şiir hareketidir. İsmi bu akım içerisinde değerlendirilen Sezai Karakoç ise imgenin önemli temsilcilerinden biridir. Şair, şiir estetiğini imge üzerine temellendirir. İki büyük medeniyetin şiir birikiminden faydalanarak kendi şiir dokusunu oluşturan Karakoç; imge dünyasını dini, kültürel, tarihsel ve insanî unsurlarla şekillendirir. Ayrıca o, hem modern hem de geleneksel imgeleri kullanarak şiirini, alışılmışın dışına çıkarır. Dolayısıyla Karakoç’un şiirlerinde birçok imgeye rastlamak mümkündür. Şairin yoğun olarak kullandığı imgelerden biri de kuştur. Bu metafor, şiirlerde farklı anlamlara gelecek şekilde ele alınır. Bazı şiirlerde geleneksel anlatım benimsenirken bazılarında ise alışılmamış bağdaştırmalarla şiir dili oluşturulur. Bu çalışmada, Türk şiirinin çeşitli şubelerinde işlenen kuş imgesi, Sezai Karakoç’un şiirlerinde tespit edilecek ve böylece şairin söz konusu imgeyi hangi anlamlarda ve nasıl kullandığı saptanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sezai Karakoç, şiir, kuş, imge

BIRD AS AN IMAGE IN SEZAI KARAKOÇ’S POEMS

Öz

Poetry is characterized by its aesthetic richness in vivid imagery. An image, functioning as a metaphor, imbues poetry with semantic complexity by crafting mental landscapes. Through the art of imagery, poets not only strengthen the narrative within their poems but also ignite the reader’s imagination. Consequently, the dynamic interplay between the poem and its audience conveys the intended message into the realm of literary discourse. The Second New Movement, emerging prominently in Turkish literature during the 1950s, represents a poetic paradigm characterized by its embrace of closed, abstract expressions and its intensive utilization of imagery. However Sezai Karakoç, a notable figure associated with this movement, stands out as a significant proponent of imagery. His poetic aesthetic is profoundly steeped in the intricate tapestry of religious, cultural, historical and human elements. Karakoç intricately weaves together modern and traditional images to craft a distinctive poetic voice that transcends conventional boundaries. Therefore, it is possible to come across many images in his poetry. Central to Karakoç’s poetic lexicon is the recurring motif of the bird, employed metaphorically to evoke diverse meanings. While some poems adopt a traditional approach in its depiction, others innovate with unconventional associations, thereby enriching the language of poetry. This study seeks to identify and explore the multifaceted use of bird imagery across various strands of Turkish poetry, particularly within the works of Sezai Karakoç, aiming to elucidate the nuanced meanings and interpretative frameworks employed by the poet.

Anahtar Kelimeler

Sezai Karakoç, poetry, bird, image

Kaynakça

• Akkaya, M. (2018). Divan ve halk şiirlerinde kuş motifi üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. Route Educational and Social Science Journal Volume, 5(10), 1014-1023.
• Armağan, Y. (2019). İmgenin İcadı: İkinci Yeni’nin Meşruiyeti. İletişim Yayınları.
• Armağan, Y. (2017). İmkânsız Özerklik: Türk Şiirinde Modernizm. İletişim Yayınları.
• Asiltürk, B. (2017). Samipaşazade Sezai’nin Sergüzeşt romanında kuş motifi. İçinde E. Gürsoy Naskali-A. Şeker (Ed.) Kuş Kitabı, (ss.421-439). Kitabevi Yayınları.
• Banarlı, N. S. (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I, Milli Eğitim Basımevi.
• Bankır, M. M. (2019) “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine” şiirine farklı bir bakış. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (63), 449-464.
• Boratav, P. N. (2020). Türk Mitolojisi Oğuzların- Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan Türklerinin Mitolojisi (Çev. R. Özbay). Bilgesu Yayıncılık.
• Çoruhlu, Y. (2010). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. Kabalcı Yayınevi.
• Demircan, A. (2009). Sevr mağarası. DİA, 37, 5-6.
• Ersoylu, H. (2015). Türk Kültüründe Kuşlar. Ötüken Neşriyat.
• Fayda, M. (1996). Fil vak’ası. DİA, 13, 70-71.
• Kanter, B. (2022). Sezai Karakoç ile ikinci yeni şairlerinin ortak imge evreni. Folklor Akademi Dergisi, 5(2), 435-444.
• Karabulut, M. (2015). İmge kavramı ve Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde imge. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(4), 603-618.
• Karakoç, S. (2007). Edebiyat Yazıları II Dişimizin Zarı. Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2007). Gün Doğmadan. Diriliş Yayınları.
• Karataş, T. (1998). Doğu’nun Yedinci Oğlu Sezai Karakoç. Kaknüs Yayınları.
• Korkmaz, R. (2009). Cahit Sıtkı Tarancı. Grafiker Yayınları.
• Mandaloğlu, M. (2012). İslamiyet’ten önce Türklerde toplantı ve törenler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 162(162), 211-232.
• Orhanoğlu, H. (2009). Sezai Karakoç’un şiirinde imgeler. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları (1), 73-104.
• Türkçe Sözlük, (2011). Haz. Şükrü Halûk Akalın [ve başk.]. 11. Baskı. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ulutürk, V. (1992). Binbir gece. DİA, 6, 180-181.
• Uzun, Ş. (2015). Klasik Türk şiirinde şeb-i yeldâ. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (34), 353-370.
• Yaşar, H. (2018). Sezai Karakoç’un İmge Dünyası. İksad Yayınları.