HADİS TARİHİNDE İMLÂ

Yıl 2025, Sayı: 38, 169 - 192, 28.02.2025

Ali Karakaş

https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1565518

Öz

İmlâ, hadis ilminde müracat edilen önemli bir yöntemdir. Istılahi açıdan ise imlâ, bir eserin, yazarı tarafından yazılmayıp başka bir kişiye ya da birden fazla kişiye yazdırmak suretiyle meydana getirilmesidir. Daha çok hadis kitabetinde kullanılan bu metot, fıkıh usulü, tefsir, Arap dili ve edebiyatında da uygulanan bir yöntemdir. Hadis kültüründe bu yol ile yazılan esere imlâ denir ve cemi, emâlîdir. Talebeye hadis yazdıran hocaya mümlî, söylenenleri yazan talebeye de müstemlî denmektedir. İstimlâ, imlâ meclisinde bulunan şeyhin yazdırdığı hadisleri yazmak ve uzakta bulunanlara yüksek sesle aktarmak anlamına gelmektedir. Hz. Muhammed’in (sav.) Abdullah b. Amr b. Âs ve Enes b. Mâlik gibi sahabilere huzurunda hadis yazmalarına izin vermesi, imlâ için bir örnek olarak verilebilmektedir. Nitekim çok sayıda sahabi imlâ metodu kullanmış ve hadis yazdırmıştır. Vasile b. Eskâ adlı sahabi, bu yöntemi en uygun şekilde şekilde kullanan kişidir. Sahabe döneminden sonra ise, bu yöntemi en fazla ez-Zührî kullanmıştır. Nitekim ilk dönemlerden konuyla ilgili çok sayıda emâlî eserleri kaleme alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

İmla, İstimla, Mümlî, Müstemlî, Hadis.

Kaynakça

• Abbott, N. (1999). Hz. Muhammed’in Sevgili Eşi Ayşe, trc. Tuba Asrak Hasdemir, Ankara: Yurt Kitap-Yayın.
• Ahterî, Mustafa b. Şemsuddin el-Karahisârî. (1310). Ahterî Kebîr, Dersaadet.
• Akalın, Ş. H. vdğ.( 2011). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akdoğan, M. (2017). Ebû Zekeriyyâ İbn Mende ve Hadis İlmindeki Yeri (ö. 512/1119), İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, cilt: 6, sayı: 3, 2058-2077.
• Aydınlı, A. (1982). İmlâ Usûlü ve es-Sem’ânî’nin ‘Edebu’l-İmlâ ve’l-İstimlâ’ı, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 5, 175-188.
• Aydınlı, A. (1994). Edebü’l-İmlâ ve’l-İstimlâ, TDV İslâm Ansiklopedisi, 10, 408.
• Aydınlı, A. (2012). Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul: İFAV.
• Aydınlı, A. (2000). İmla, TDV İslâm Ansiklopedisi, 22, 225-226.
• Âyid, A. vdğ.( 1988). el-Mu’cemu’l-Arabî el-Esâsî –Lârûs-, Rabât: el-Munazzame el-Arabiyye.
• Azamî, Muhammed Mustafa. (1993). İlk Devir Hadis Edebiyatı, trc. Hulûsi Yavuz, İstanbul: İz Yayıncılık.