Adolesan dönemleri boyunca günde 1 saat kesintisiz 900 megahertz elektromanyetik alan maruziyetini takiben erişkin erkek sıçan pankreasındaki histolojik ve biyokimyasal değişiklikler

Yıl 2017, Cilt: 44 Sayı: 2, 125 - 134, 01.06.2017

Gökçen Kerimoğlu Ersan Odacı

https://doi.org/10.5798/dicletip.307932

Cited By: 1

Öz

Amaç: Adolesanlar için ana elektromanyetik alan (EMA)
kaynağı cep telefonlarından yayılan EMA dokularda oksidatif strese yolaçabilir.
Bu durumda pankreasta meydana gelebilecek yapısal veya biyokimyasal bozukluklar
ciddi sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle sunulan çalışmada adolesan dönem boyunca
900 Megahertz (MHz) EMA etkisine maruziyetin yetişkin sıçan pankreasındaki
etkileri değerlendirildi.

Yöntemler: 24 adet 21 günlük Spraque Dawley cinsi erkek
sıçan; kontrol (KGr), Sham (SGr) ve EMA (EMAGr) grubu olmak üzere üç eşit gruba
bölündü. EMAGr sıçanlar adolesan dönem boyunca (21-59. günler arasında) özel
bir kafes içinde günde bir saat süreyle kesintisiz 900 MHz EMA etkisine maruz
bırakıldılar. SGR sıçanlar ise aynı dönem boyunca günde bir saat süreyle
herhangi bir EMA etkisine maruz bırakılmadan aynı kafes içinde tutuldular. Tüm
sıçanlar çalışma sonunda sakrifiye edilerek histopatolojik ve biyokimyasal
analizler için pankreasları çıkarıldı. Histopatolojik değerlendirmeler için
hematoksilen eozin boyama yapıldı. Apopitozisin değerlendirilmesindeTUNEL
yöntemi kullanıldı.

Bulgular: Tüm gruplara ait hematoksilen eozin boyalı
pankreas kesitlerinde yapılan histopatolojik değerlendirmelerde herhangi bir
patolojiye rastlanmadı. Langerhans adacıkları, asinuslar ve diğer morfolojik
yapılar tüm gruplarda normal görünümdeydi. TUNEL boyalı kesitlerde yapılan
değerlendirmelerde ise EMAGr apopitotik indeksi SGr ve KGr’dan istatistiksel
olarak anlamlı düzeyde daha yüksek bulundu. Biyokimyasal olarak hem EMAGr hem
de SGr’ta malondialdehid seviyeleri istatistiksel olarak anlamlı düzeyde
artarken süperoksit dismutaz seviyeleri KGr’na göre düşüktü. Ayrıca EMAGr
glutatyon seviyeleri SGr ve KGr’ na göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde
artarken katalaz seviyeleri düşük bulundu.

Sonuç: Çalışma sonuçlarımız adolesan dönemleri boyunca günde
1 saat kesintisiz 900 MHz EMA’ya maruz kalınmasının sıçanların pankreaslarında
oksidatif stresde artışa ve apopitoza neden olabileceğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Pankreas, oksidatif stres, elektromanyetik alan

Kaynakça

• 1. Karaman MI, Gökçe AM, Koca O, ve ark. The effects of electromagnetic waves emitted by the cell phones on the testicular tissue. Arch Ital Urol Androl. 2014;86:274-7. 2. Kerimoğlu G, Mercantepe T, Erol HS, ve ark. Effects of long-term exposure to 900 megahertz electromagnetic field on heart morphology and biochemistry of male adolescent rats. Biotechnic & Histochemistry. 2016;91:445-54. 3. World Health Organization (WHO). Electromagnetic fields and public health: mobile phones. Fact sheet No 193. 2014. Ulaşılabileği adres: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs193/en/ 4. Peraman R, Parasuraman S. Mobile phone mania: Arising global threat in public health. J Nat Sci Biol Med. 2016;7:198-200. 5. Leitgeb N. Mobile phones: are children at higher risk? Wien Med Wochenschr. 2008;158:36-41. 6. Davie R, Panting C, Charlton T. Mobile phone ownership and usage among pre-adolescents. Telematics and Informatics. 2004;21:359-73. 7. Meral I, Mert H, Mert N, ve ark. Effects of 900-MHz electromagnetic field emitted from cellular phone on brain oxidative stress and some vitamin levels of guinea pigs. Brain Res. 2007;1169:120-4. 8. Odacı E, Ünal D, Mercantepe T, ve ark. Pathological effects of prenatal exposure to a 900 MHz electromagnetic field on the 21-day-old male rat kidney. Biotech Histochem. 2015;90:93-101. 9. Odacı E, Hancı H, Yuluğ E, ve ark. Effects of prenatal exposure to a 900 MHz electromagnetic field on 60-day-old rat testis and epididymal sperm quality. Biotech Histochem. 2016;91:9-19. 10. Ogura S, Shimosawa T. Oxidative stress and organ damages. Curr Hypertens Rep. 2014;16:452. 11. Ji BT, Silverman DT, Dosemeci M, et al. Occupation and pancreatic cancer risk in Shanghai, China. Am J Ind Med. 1999;35:76-81. 12. Türedi S, Hancı H, Çolakoğlu S, et al. Disruption of the ovarian follicle reservoir of prepubertal rats following prenatal exposure to a continuous 900-MHz electromagnetic field. Int Radiat Biol. 2016;92:329-37. 13. Sun Y, Larry WO, Ying L. A simple method for clinical assay of superoxide dismutase. Clin Chem. 1998;34:497–500. 14. Aebi H. Catalase in vitro. Methods Enzymol. 1984;105:121–6. 15. Sedlak J, Lindsay RH. Estimation of total, protein-bound, and non- protein sulfhydryls groups in tissue with Ellman’s reagent. Anal Biochem. 1968;25:192–205. 16. Ohkawa H, Ohishi H, Yagi K. Assay for lipid peroxide in animal tissues by thiobarbutiric acid reaction. Anal Biochem. 1979;95:351–8. 17. Hata K, Yamaguchi H, Tsurita G, ve ark. Short term exposure to 1439 MHz pulsed TDMA field does not alter melatonin synthesis in rats. Bioelectromagnetics. 2005;26:49-53. 18. Bas O, Odacı E, Kaplan S, et al. 900 MHz electromagnetic field exposure affects qualitative and quantitative features of hippocampal pyramidal cells in the adult female rat. Brain Res. 2009;10:178-85. 19. Kumar S, Behari J, Sisodia R. Influence of electromagnetic fields on reproductive system of male rats. İnt J Radiat Biol. 2013;89:147-54. 20. Kim JH, Yu DH, Huh YH, et al. Long-term exposure to 835 MHz RF-EMF induces hyperactivity, autophagy and demyelination in the cortical neurons of mice. Sci Rep. 2017;7:41129. 21. Mortazavi SMJ, Owji SM, Shojaei-fard MB, ve ark. GSM 900 MHz Microwave Radiation-Induced Alterations of Insulin Level and Histopathological Changes of Liver and Pancreas in Rat. J Biomed Phys Eng. 2016;6:235-42. 22. Ozguner F, Altinbas A, Ozaydin M, ve ark. Mobile phone-induced myocardial oxidative stress: protection by a novel antioxidant agent caffeic acid phenethyl ester. Toxicol. Ind. Health. 2005;21:223–30. 23. Valko M, Leibfritz D, Moncol J, et al. Free radicals and antioxidants in normal physiological functions and human disease. Int J Biochem Cell Biol. 2007;39:44-84. 24. Schieber M, Chandel NS. ROS function in redox signaling and oxidative stress. Curr Biol. 2014;24:453-62. 25. Hancı H, Türedi S, Topal Z, ve ark. Can prenatal exposure to a 900 MHz electromagnetic field affect the morphology of the spleen and thymus, and alter biomarkers of oxidative damage in 21-day-old male rats? Biotech Histochem. 2015;90:535-43. 26. Oktem F, Ozguner F, Mollaoglu H, et al. Oxidative damage in the kidney induced by 900-MHz-emitted mobile phone: protection by melatonin. Arch Med Res. 2005;36:350-5. 26. Çeliker M, Özgür A, Tümkaya L, ve ark. Effects of exposure to 2100 MHz GSM-like radiofrequency electromagnetic field on auditory system of rats. Braz J Otorhinolaryngol. Ulaşılabileceği adres:http://dx.doi.org/10.1016/j.bjorl.2016.10.004 27. Canseven AG, Coskun S, Seyhan N. Effects of various extremely low frequency magnetic fields on the free radical processes, natural antioxidant system and respiratory burst system activities in the heart and liver tissues. Indian J Biochem Biophys. 2008;45:326-31. 28. Kuybulu AE, Öktem F, Çiriş İM, ve ark. Effects of long-term pre- and post-natal exposure to 2.45 GHz wireless devices on developing male rat kidney. Ren Fail. 2016;38:571-80. 29. Ballatori N, Krance SM, Notenboom S, et al. Glutathione dysregulation and the etiology and progression of human diseases. Biol Chem. 2009;390:191-214. 30. Ni S, Yu Y, Zhang Y, et al. Study of oxidative stress in human lens epithelial cells exposed to 1.8 GHz radiofrequency fields. PLoS One. 2013 26;8:e72370. 31. Koyu A, Gumral N, Saygin M, ve ark. Effect of Electromagnetic Field (Wi-Fi) on the Pancreas: Role of Selenium and L-Carnitine. J Clin Anal Med 2015;6:496-500. 32. Meo SA, Arif M, Rashied S, et al. Morphological changes induced by mobile phone radiation in liver and pancreas in wistar albino rats. Eur J Anat. 2010;14:100-9. 33. Marzook EA, Abd El Moneim AE, Elhadary AA. Protective role of sesame oil against mobile base station-induced oxidative stress. J. Radiat. Res. Appl. Sci. 2014;7:1–6.