Baş-Boyun BT Anjiyografi’de Otomatik Tüp Akımı Modülasyon Sisteminin Hasta Dozu ve Görüntü Kalitesi Üzerine Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 46 Sayı: 4, 633 - 640, 15.12.2019

Ayşegül Yurt , Rukiye Çakır Haliloğlu İsmail Özsoykal Gizem. Şişman , Emel Ada

https://doi.org/10.5798/dicletip.661208

Öz

Giriş: Bilgisayarlı tomografi (BT) cihazları teknolojik gelişmeleri ile birlikte hastalıkların tanısında her geçen gün daha fazla kullanılmakta ve bunun sonucu olarak hasta dozlarında büyük bir artışa neden olmaktadır. Klinik olarak BT çekimleri çok yararlı olmasına rağmen, radyasyon dozu ve bunun meydana getirebileceği olası kanser riski geleceğin en büyük problemi olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle BT taramalarında, görüntü kalitesinden ödün vermeden görüntüleme parametrelerini kontrol ederek hasta dozlarının düşürülmesi temel ilke olmalıdır.
Amaç: Bu çalışmanın amacı, baş-boyun BT anjiyografi çekimlerinde otomatik tüp akım modülasyon (OTAM) sisteminin kullanılmasının hasta dozlarının azaltılması ve görüntü kalitesi üzerindeki etkilerini araştırmaktır.
Yöntemler: Serebrovasküler hastalık nedeniyle izlenen 23 hasta bu çalışmaya dahil edilmiştir. Sabit tüp akımı (mAs) kullanılarak yapılmış rutin baş boyun BT anjiyografi taramasının takibi için gelen hastaya tüm görüntüleme parametreleri sabit kalmak kaydıyla sadece otomatik tüp akımı modülasyonu tekniği kullanılarak tetkik gerçekleştirildi. Her iki yöntemle elde edilen veriler, hem hastaya verilen doz hem de görüntü kalitesi açısından değerlendirildi ve karşılaştırıldı.
Bulgular: Akım modülasyonu sistemi kullanıldığında etkin doz değerinde %35’lik bir azalma gözlendi. Objektif değerlendirme için baş-boyun kısmında belirlenen 3 farklı anatomik bölgede sinyal-gürültü oranı (SNR) değerleri için beyin sapında %49, omuz bölgesinde %25, serebellumda ise %42 lik bir azalma olduğu bulundu. Subjektif değerlendirmede ise akım modülasyon sistemi kullanılarak elde edilen görüntüler 2 radyolog tarafından incelendi ve 0-4 arasındaki puanlama sonucunda bu görüntülerin ortalama puanı 2,2 olarak bulundu.
Sonuç: Baş-boyun anjiyo BT incelmelerinde otomatik akım modülasyonu ile radyasyon dozlarında belirgin azalma elde edilmiş, SNR nin azalmasına rağmen klinik açıdan tanısal kayıp olmadığı görülmüştür. Hasta dozlarının azaltılması ve tanısal açıdan dezavantaj oluşturmaması için uygun kriterlerde kullanılacak OTAM tekniğinin nöroanjiyo çekimlerinde rutin uygulamaya girmesi kesinlikle önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

BT, Nöroanjiyo, hasta dozları

Kaynakça

• 1. AAPM Report 96. The Measurement, Reporting and management of radiation dose in CT. USA. 2008; 1-34.
• 2. Frush D, Denham CR, Goske MJ, et al. Radiation protection and dose monitoring in medical ımaging: a journey from awareness, through accountability, ability and action but where will we arrive? J Patient Saf. 2012; 8: 1-11.
• 3. Dougeni E, Faulkner K, Panayiotakis G. A review of patient dose and optimisation methods in adult and paediatric CT scanning. Eur J Radiol. 2012; 81: 665-83.
• 4. Wiest PW, Locken JA, Heintz PH, et al. CT scanning: a major source of radiation exposure. Semin Ultrasound CT MR. 2002; 23: 402–10.
• 5. Feng ST, Law MWM, Huang B, et al. Radiation dose and cancer risk from pediatric CT examinations on 64-slice CT: a phantom study. Eur J Radiol. 2010; 76: 19-23.
• 6. Rogers LF. Radiation Exposure in CT: Why So High? AJR. 2001; 277.
• 7. Parker MS, Kelleher NM, Hoots JA, et al. Absorbed radiation dose of the female breast during diagnostic multidetector chest CT and dose reduction with a tungsten-antimony composite breast shield: preliminary results. Clin Radiol. 2008; 63: 278–88.
• 8. Spampinato S, Gueli AM, Milone P, et al. Dosimetric changes with computed tomography automatic tube-current modulation techniques. Radiol Phys Technol. 2018; 11: 184–91.
• 9. Greffier J, Larbi A, Macri F, et al. Effect of patient size, anatomical location and modulation strength on dose delivered and image-quality on CT examination. Radiat Prot Dosimetry. 2017; 177: 373–81.
• 10. Namasivayam S, Kalra MK, Pottala KM, et al. Optimization of Z-axis automatic exposure control for multidetector row CT evaluation of neck and comparison with fixed tube current technique for image quality and radiation dose. Am J Neuroradiol. 2006; 27: 2221–5.
• 11. Lee CH, Goo JM, Ye HJ, et al. Radiation dose modulation techniques in the multidetector CT era: from basics to practice. Radiographics. 2008; 28: 1451-9.
• 12. Yurt A. Bilgisayarlı Tomografide Radyasyon Dozu ve Doz Azaltıcı Yöntemler. Turkiye Klinikleri J Radiol. 2014; 7: 33–9.
• 13. Lee CH, Goo JM, Lee HJ, et al. Radiation dose modulation techniques in the multidetector CT era : from basics to practice. RadioGraphics. 2008; 1451–59.
• 14. Zhao YX, Zuo ZW, Hong-Na Suo MM, et al. CT pulmonary angiography using automatic tube current modulation combination with different noise index with iterative reconstruction algorithm in different body mass index: image quality and radiation dose. Acad Radiol. 2016; 23: 1513–20.
• 15. Fu W, Tian X, Sturgeon GM, et al. CT breast dose reduction with the use of breast positioning and organ-based tube current modulation. Med Phys. 2017; 44: 665–78.
• 16. Kim S, Yoshizumi TT, Frush DP, et al. Dosimetric characterisation of bismuth shields in CT: measurements and Monte Carlo simulations. Radiat Prot Dosimetry. 2009; 133: 105–10.
• 17. Sookpeng S, Martin CJ, Gentle DJ, et al. Relationships between patient size, dose and image noise under automatic tube current modulation systems. J Radiol Prot. 2014; 34: 103–23.
• 18. Chen JH, Jin EH, He W, et al. Combining automatic tube current modulation with adaptive statistical iterative reconstruction for low-dose chest CT screening. PLoS One. 2014; 9: e92414.
• 19. Shrimpton PC, Hillier MC, Meeson S, et al. Doses from computed tomography (CT) examinations in the UK – 2011 Review. Public Health England. 2014; 1–87.
• 20. Lee EJ, Lee SK, Agid R, et al. Comparison of image quality and radiation dose between fixed tube current and combined automatic tube current modulation in craniocervical CT angiography. Am J Neuroradiol. 2009; 30: 1754–9.
• 21. Dehairs M, Bosmans H, Desmet W, et al. Evaluation of automatic dose rate control for flat panel imaging using a spatial frequency domain figure of merit. Phys Med Biol. 2017; 62: 6610-30.
• 22. Wang J, Duan X, Christner J, et al. Bismuth shielding, organ-based tube current modulation, and global reduction of tube current for dose reduction to the eye at head CT . Radiology. 2012; 262: 191–8.
• 23. Mulkens TH, Bellinck P, Baeyaert M, et al. Use of an automatic exposure control mechanism for dose optimization in multi-detector row CT examinations: clinical evaluation. Radiology. 2005; 237: 213–23.
• 24. Curtis JR . Computed Tomography Shielding Methods: A Literatüre Review. Radiol Technol. 2010; 81: 428–36.
• 25. Brenner DJ and Elliston CD. Estimation radiation risks potentially associated with full-body CT screening. Radiology. 2004; 232: 735–8.
• 26. Kanal KM, Butler PF, Sengupta D, et al. U.S. Diagnostic Reference Levels and Achievable Doses for 10 Adult CT Examinations. Vol. 284, Radiology. 2017. p. 120–33.