Çölyak Hastalarında Anti-Siklik Sitrüline Peptit Antikor, Anti-Nükleer Antikor ve Romatoid Faktör Varlığının Araştırılması

Yıl 2025, Cilt: 52 Sayı: 1, 127 - 134, 14.03.2025

Mehtap Ekin Nurullah Çiftçi , Halil Haldun Emiroğlu , Hüseyin Korkmaz Prof. Dr. Uğur Arslan

https://doi.org/10.5798/dicletip.1657552

Öz

Amaç: Çölyak hastalığı, özellikle genetik yatkınlığı olan kişilerde çavdar, arpa ve buğday gibi tahılların içinde bulunan glütenin neden olduğu bir hastalıktır. Sistemik otoimmün bir hastalık olan çölyak hastalığının prevalansı ortalama % 0,5-1 gibi bir orana sahiptir. Tanı için yapılan serolojik testler yetersiz kalmakta ve kesin tanı için biyopsi yapılması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı kesin çölyak tanılı çocuk ve yetişkin hastaların ve sağlıklı gönüllülerin serumlarında anti-siklik sitrülin peptit antikor, anti-nükleer antikor ve romatoid faktör düzeylerinin varlığı araştırılarak çölyak hastalığı ile bu testler arasında bir ilişkinin olup olmadığının araştırılmasıdır.
Yöntemler: Hastanemiz Gastroenteroloji ve Hepatoloji Polikliniği’nde izlenen kesin çölyak hastalığı tanısı 95 hasta ve kontrol grubu çalışmaya dahil edildi. ‘Anti-Nuclear Antibody (ANA)’ testi indirekt immunofloresan yöntem ile ‘Anti-Cyclic Citrulinated Peptide (anti-CCP)’ testi, ELISA yöntemi ile (Ig G) ve ‘Rheumatoid Factor (RF)’ testi ise nefelometrik yöntem ile çalışıldı. Grupların RF, Anti-CCP ve ANA sonuçları Pearson ki-kare, Yates süreklilik düzeltmeli ki-kare ve Fisher exact testleri ile karşılaştırılırdı.
Bulgular: Çalışmaya alınan kontrol grubunun hiçbirinde RF pozitifliği görülmezken, hasta grubunda 95 kişiden 39’unda (%41,1) RF pozitifliği saptanmış ve bu oran istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,001). Kontrol grubunda 11 (%11,6), hasta grubunda ise 22 (%23,2) örnekte ANA pozitifliği tespit edilmiş olup, istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p=0,055). Anti- CCP düzeyleri kontrol grubunun birinde (%1,1), hasta grubunun üçünde (%3,2) pozitif olarak saptandı ve istatiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı (p=0,621).
Sonuç: Bu çalışmada kesin çölyak hastalığı tanısı almış hastalarda serum RF düzeylerinin sağlıklı bireylere göre anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Anti-CCP ve ANA düzeylerinin kesin çölyak tanılı hastalar ile kontrol grubu arasında anlamlı fark olmadığı tespit edilmiştir. Bu verilere dayanarak RF’nin, çölyak hastalığının tanısında ileriye dönük önemli bir belirteç olabileceği ve çölyak hastalığına eşlik edebilecek RA ve/veya diğer otoimmün hastalıklar açısından önceden uyarıcı olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Anti-Nükleer Antikor, Anti-Siklik Sitrüline Peptit Antikor, Çölyak Hastalığı, Romatoid Faktör

Kaynakça

• 1.Ludvigsson JF, Leffler DA, Bai JC, et al. The Oslodefinitions for coeliac disease and related terms.Gut. 2013;62(1):43-52.
• 2.Catassi C, Verdu EF, Bai JC, Lionetti E. Coeliacdisease. The Lancet. 2022;399(10344):2413-26.
• 3.Lebwohl B, Rubio-Tapia A. Epidemiology,presentation, and diagnosis of celiac disease.Gastroenterology. 2021;160(1):63-75.
• 4.Yönal O, Özdil S. Çölyak hastalığı. GüncelGastroentoloji. 2014;18(1):93-100.
• 5.Aydın Ö, Kahramanoğlu-Aksoy E, Akpınar MY,Göktaş Z. Yetişkin çölyak hastalarının glutensizdiyete uyumu. Beslenme ve Diyet Dergisi.2019;47(1):51-8.
• 6.Sue A, Dehlsen K, Ooi CY. Paediatric patients withcoeliac disease on a gluten-free diet: nutritionaladequacy and macro-and micronutrient imbalances.Current gastroenterology reports. 2018;20:1-12.
• 7.Demirçeken FG. Gluten enteropatisi (çölyakhastalığı): Klasik bir öykü ve güncel gelişmeler.Güncel Gastroenteroloji. 2011;15(1):58-72.
• 8.Rashid M, Lee J. Serologic testing in celiac disease:Practical guide for clinicians. Canadian FamilyPhysician. 2016;62(1):38-43.
• 9.Utiyama SRdR, Kotze LMdS, Nisihara RM, et al.Spectrum of autoantibodies in celiac patients andrelatives. Digestive diseases and sciences.2001;46:2624-30.
• 10.Iltanen S, Collin P, Korpela M, et al. Celiac diseaseand markers of celiac disease latency in patientswith primary Sjögren’s syndrome. The Americanjournal of gastroenterology. 1999;94(4):1042-6.
• 11.Almeida RM, da Silva ZDL, Leite FB, de MedeirosNóbrega YK. Antinuclear antibodies patterns inpatients with celiac disease. Biomed J. 2019;13(3):1059-62.
• 12.Lerner A, Matthias T. Rheumatoid arthritis–celiac disease relationship: Joints get that gut feeling.Autoimmunity reviews. 2015;14(11):1038-47.
• 13.Yang Y, Deshpande P, Krishna K, et al. Overlap ofcharacteristic serological antibodies in rheumatoidarthritis and wheat‐related disorders. Diseasemarkers. 2019;2019(1):4089178.
• 14.Caio G, Volta U, Sapone A, et al. Celiac disease: acomprehensive current review. BMC medicine.2019;17:1-20.
• 15.Hosseini ME, Heidary M, Hosseini SME, AlesaediS, Abari IS. Does Celiac Cause Acro-Osteolysis: A CaseReport Study. Iranian Red Crescent Medical Journal.2020;22(5):e89955.
• 16.Fayyaz B, Gunawan F, Rehman HJ.‘Preclinical’rheumatoid arthritis in patients withceliac disease: A cross-sectional study. Journal ofcommunity hospital internal medicine perspectives.2019;9(2):86-91.
• 17.Ghozzi M, Melayah S, Adaily N, Ghedira I.Frequency of serological markers of rheumatoidarthritis in adult patients with active celiac disease.Journal of Clinical Laboratory Analysis.2022;36(3):e24249.