Türkiye’de Çocukların Eğitim Hakkı

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 5, 50 - 63, 31.03.2023

Hicran Atatanır

Öz

İnsanın yaşamla; yaşamını çevreleyen sistemlerle ve topluluklarla tanıştığı çocukluk evresinde, insan haklarının başlangıç noktalarından biri kabul edilen eğitim hakkı ile nasıl ilişkilendiği yalnızca çocukları değil tüm toplumu yakından ve doğrudan ilgilendiren bir olgudur. Türkiye özelinde çocukların eğitim hakkını tarihsel ve kavramsal bir çerçeve içerisinde ele almayı amaçlayan bu çalışmada gelişim süreci hem ulusal hem de uluslararası dinamikleri ile birlikte incelenmektedir. Yapılan inceleme çerçevesinde çocukların eğitim hakkını kullanmalarının önündeki sosyoekonomik engellerin, derinleşen eşitsizliklerle birlikte kalıcı hale gelme eğiliminde olduğu ve yakın geleceği doğrudan şekillendirecek etkiler barındırdığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, eğitim hakkı, toplumsal eşitsizlikler

Kaynakça

• Abdalla Ibrahim, Salma M Abdalla, Mohammed Jafer vd. (2018). Child Labor and Health: A Systematic Literature Review of the Impacts of Child Labor on Child’s Health in Low- and Middle-Income Countries. Journal of Public Health. 2 February 2018 https://doi.org/10.1093/pubmed/fdy018.
• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması, İnsan Hakları Eğitimi Dizisi: 2, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Araz Y. (2013). 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıl Başlarına: Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak, Kitap Yayınevi. İstanbul.
• Ariés, P. (1962). Centuries of Childhood. Translated by: Robert London: Baldick, Jonathan Cape Ltd. Avrupa Konseyi, Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi, (1996), Avrupa Konseyi Kararı, 25 Ocak 1996.
• Avrupa Konseyi, Çocukların Cinsel Suistimal ve Cinsel İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi, (2007), Avrupa Konseyi Kararı, 25 Ekim 2007.
• Aytaç, K. (2018). Avrupa Eğitim Tarihi: Antikçağdan 19. Yüzyıl Sonlarına Kadar. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Benedek, W. (2014). İnsan Haklarını Anlamak. Çev. M. Bingöllü Kılcı. Ankara: Türkiye Adalet Akademisi Yayınları.
• Binbir, Ü. ve Arastaman, G. (2021). Eğitim Hakkı: Bir Sistematik Derleme Çalışması. OPUS: Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11/18 (Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 5067-5098.
• BM, (1959), Declaration of the Rights of the Child. https://www.humanium.org/en/declaration-rights-child-2/.
• BM, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, (1999), Birlemiş Milletler Genel Kurulu Kararı, 20 Kasım 1989.
• Bumin, K. (1983). Batı’da Devlet ve Çocuk. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Craft, M. (1984). Education for diversity. In Education and cultural pluralism, Ed. M. Craft, 5–26. London and Philadelphia: Falmer Press.
• CRIN (2018). Child Rights International Networks. https://archive.crin.org/en/home/about/history-crin.html.
• Çelen, N. (1995). Çocuk Haklarına Genel Bir Bakış. İstanbul Çocuk Barosu Çocuk Hakları Günleri. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Deveci, A. (2017). Türkmen Kültüründe Çadır. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10 Sayı: 54 Yıl: 2017, 433- 452.
• Doğan, İ. (2000). Akıllı Küçük-Çocuk Kültürü ve Çocuk Hakları Üzerine Sosyo Kültürel Bir İnceleme. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Frijhoff, W. (2012). Historian’s Discovery Of Childhood. Paedagogica Historica, 48(1), 11-29.
• Göze, A. (2000). Siyasal Düşünce ve Yönetimler. (9. Baskı), İstanbul: Beta Yayınları.
• Gündoğan, G. ve Günay. M. (2004). İnsan Hakları ve Eğitimi. İzmir: İlya Yayınları.
• Hamon, H. (2006). Avrupa Hukuku’nda Çocuk ve Genç Adalet Sistemi. Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 51-78.
• Heywood, C. (2003). Baba Bana Top At! -Batı’da Çocukluğun Tarihi. Çeviri: E. Hoşsucu. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Hibbert, A. (2004). Children ’s Rights: In the News. Black Rabbit Books.
• İmamoğlu, H. Vehbi, (2016). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Şeriyye Sicil Defterlerine Göre Çocuk. Geçmişten Günümüze Şehir ve Çocuk Sempozyumu, Canikli Belediyesi, Kültür Yayınları No: 12, Samsun.
• İnal, K. (2001). Çocukluğun Uzun Yüzyılları, Virgül Dergisi, (42), Haziran-Ağustos.
• İnan, A. (2018). Eski Mısır Tarih ve Medeniyeti. XIII. Dizi, Sayı: 6/4. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnan, R. (1979). Devletimizin Çocuklara Bakış Açısı. İstanbul: Erdini Basımevi.
• Jones, P. (1994). Rights. New York: St. Martin’s Pres.
• Jütte, R. (2011), Erken Modern Avrupa’da Yoksulluk ve Sapkınlık, Çeviri: B. Kurtege-Sefer. Avrupa Dizisi: 3, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Kapani, M. (1993). Kamu Hürriyetleri. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Kara, B., Biçer, Ü. ve Gökalp, A. S. (2004). Çocuk İstismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, (47), 140-151. Erişim: http://www.cshd.org.tr/abstract.php?id=87.
• Karataş, K. (1993). Çocuk İşgücü Sorunu. Nedenleri, Sonuçları ve Çözüm Önerileri. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, 85-102.
• Karataş, K. (2010). Türkiye’de Çocuk Hakları. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Karataş, K., Acar H., Cankurtaran Ö., Acar Y. B. ve Gökçearslan E. (2004). Türkiye’de Çocuğun Korunması: Osmanlı’dan Günümüze Çocuk Refahına Yönelik Düzenlemeler, Toplum ve Sosyal Hizmet, Sayı: 15, 15-25.
• Kaynardağ, A. (1997). Takiyettin Mengüşoğlu’nun Düşünce Dünyasında Eğitim Kavramı ve Eğitim Sorunları. Yüzyılımızda İnsan Felsefesi İçinde. (49-67). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Koray, M. (2000). Sosyal Politika. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Kramer, S. Noah (1999). Sümer Mitolojisi. Çeviri: Hamide Koyukan. İstanbul: Kabala Yayınevi.
• MEB (2022). Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim 2021/2022. Ankara: Resmi İstatistik Yayını.
• MEB (2023). Okul Öncesinde Haftada 5 Gün Ücretsiz Yemek Uygulaması 6 Şubat'ta Başlıyor. https://tegm.meb.gov.tr/www/okul-oncesinde-haftada-5-gun-ucretsiz-yemek-uygulamasi-6-subatta-basliyor/icerik/834.
• Locke, J. (2004). Eğitim Üzerine Düşünceler. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Özarslan Dikmen, A. (2016). Çocuk ve Çocukluk Sosyolojisi. İstanbul: Resse Yayınları.
• Özdek, Y. (1993). İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı. Ankara: TODAİE Yayınları.
• Poster, M. (1989). Eleştirel Aile Kuramı, Çeviri: H. Tapınç. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Postman, N. (1995), Çocukluğun Yok Oluşu, Çeviri: K. İnal. Ankara: İmge Yayıncılık.
• Resmî Gazete, 08.12.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu.
• Resmî Gazete, 12.10.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu.
• Resmî Gazete, 15.07.2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu.
• Rousseau J.J. (2009). Emile–Bir Çocuk Büyüyor. Ed.: Ü. Akagündüz, İstanbul: Selis Kitaplar.
• Savaşçı, B. (2013). Çocukların Cinsel İstismarı Suçu. İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Sennet, R. (2002). Kamusal İnsanın Çöküşü, Çev. S. Durak ve A. Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Spring, J. (1997). Özgür Eğitim. Çeviri: A. Ekmekçi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şirin, M. Ruhi (2016). Çocuk Modernleşmesi ve Çocuk Edebiyatı, Türk Dili Dergisi, Haziran 2016, Sayı 774, 31-40.
• Talas, C. (1979). Devletimizin Çocuklara Bakış Açısı. Balıkesir Merkez Yetiştirme Yurdunu Kalkındırma Derneği Seminer Yayınları. İstanbul: Erdini Basım ve Yayınevi.
• Tan, M. (1993). Çocukluk: Dün ve Bugün. Toplumsal Tarihte Çocuk Sempozyumu Bildiri Kitabı, Yayına Hazırlayan: Bekir Onur. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Topuzoğlu, (2004). Mağdur Çocukların Hukuksal Konumu. Çocuk Hakları Merkezi Meslek içi Eğitim Semineri Notları. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2020). Çocuk Kavramı. Güncel Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2021). İstatistiklerle Çocuk. Ankara: TÜİK Yayını
• Uluğtekin S. (2001). Yirminci Yüzyılda Türkiye’nin Çocukları: Sorunlar ve Beklentiler, Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları, Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını.
• UNESCO (1969). İnsan Hakları UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yayını.
• UNICEF (2001). Dünya Çocuklarının Durumu. Matbu Baskı, Ankara.
• Uygun, O. (2000). İnsan Hakları Kuramı. İnsan Hakları içinde, Ed. K. Tankuter, İstanbul: YKY Yayın.