USE OF IMPOSSIBILITY REDUCTION IN AL- KINDÎ

Yıl 2018, Cilt: 54 Sayı: 2, 223 - 252, 02.07.2018

Ömer Faruk Erdoğan

Öz

This
study examines how al-Kindî explains how the universe and whoever in it have a
limited existence, and what is made to exist cannot be the cause of itself, and
how he employs the impossibility reduction method in order to prove the reality
of the Unique Creator. Al-Kindî felt the need to defend the religion with the
discipline of philosophy as a necessity for the period he lived, and this was
accomplished by a method that can be summarized as metaphysics from physics,
logic and mathematics. In this context, this method of al-Kindî shows the aims
to reach the knowledge of the invisible from the knowledge of the visible, as
well as the realization of the reality of the Creator from the knowledge of the
existence. In this respect, the ultimate goal for al-Kindî is to reach the
knowledge of God and of Him whom he has defined as the Unique Creator. The most
accurate source of information in this regard is the holy words of Allah.
Philosophy is a companion of religion and his deputy, as long as it can explain
knowledge of the inspiration/the holy words of God.

Anahtar Kelimeler

al-Kindî, Impossibility Reduction, Universe, Infinity, Unique Creator

KİNDÎ’DE HULFÎ KIYAS/İMKÂNSIZA İNDİRGEME’NİN KULLANIMI

Öz

Bu çalışma Kindî’nin âlem ve
ona yüklem olanların sonluluğu, varlığa getirilmiş bir şeyin kendi kendisinin
sebebi olamayacağı, Gerçek Bir’in hakikatinin ispatı gibi konularda hulfî
kıyas/muhale irca yöntemini nasıl ve ne boyutta kullandığını ele almaktadır.
Kindî, yaşadığı dönemin bir gereği olarak felsefe elbisesi ile dini müdafaa
etme ihtiyacı hissetmiş, bunu da fizik, mantık ve matematikten yola çıkarak
metafiziğe ulaşmak şeklinde özetlenebilecek bir hareket alanı ile
gerçekleştirmiştir. Bu bağlamda Kindî’nin bu yöntemi, görünenin bilgisinden
görünmeyenin bilgisine ulaşmayı hedeflediği gibi, var olanın bilgisinden
hareketle varlığa getirenin hakikatini idrak etmeyi de göstermektedir. Bu
bakımdan Kindî için en nihai gaye Hakiki/Gerçek Bir olarak tanımladığı Allah’a
ve O’nun bilgisine ulaşmaktır. Bu konuda en kesin bilgi kaynağı vahiydir.
Felsefe, vahyin bilgisini izah edebildiği sürece dinin yol arkadaşı ve onun
yardımcısıdır. 

Anahtar Kelimeler

Kindî, Hulfî Kıyas, Âlem, Sonsuzluk, Gerçek Bir

Kaynakça

• Aristoteles. Organon IV İkinci Analitikler. çev. Hamdi Ragıp Atademir. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1951.
• ------------. Organon V Topikler. çev. Hamdi Ragıb Atademir. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1952.
• ------------. Zaman Kavramı. çev. Saffet Babür. Ankara: İmge Kitabevi, 1996.
• Atademir, Hamdi Rakıp. Aristo’nun Mantık ve İlim Anlayışı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1974.
• Bayrakdar, Mehmet. İslâm Felsefesine Giriş. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001.
• Carriere, Jean-Claude. “Sfenks’in Soruları”. Zamanların Sonu Üstüne Söyleşiler içinde, haz. Catherine David v.dğr., İstanbul: Yapıkredi Yayınları, 2001.
• Craig, William Lane. “Kelâm Kozmolojik Kanıtı”. çev. Zikri Yavuz. Allah, Felsefe ve Bilim içinde, edt. Caner Taslaman ve Enis Doko, İstanbul: İstanbul Yayınları, 2012.
• Çüçen, A. Kadir. Klasik Mantık. Bursa: Asa Yayınları, 2004.
• Durusoy, Ali. Mantık İlmine Giriş. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
• Ehvânî, Ahmed Fuad. “Kindî”. İslâm Düşüncesi Tarihi içinde, edt. M. M. Şerif, İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Emiroğlu, İbrahim. Klasik Mantığa Giriş. 9. Basım. Ankara: Elis Yayınları, 2012.
• Fahri, Macit. İslâm Felsefesi Tarihi. çev. Kasım Turhan. Ankara: Birleşik Yayınları, 2000.
• Fârâbî, Ebû Nasr. “Kıyasu’s-Sağir”. Fârâbî’nin Bazı Mantık Eserleri içinde, çev. Mübahat Türker Küyel, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1990.
• Grünberg, Teo v.dğr. Mantık Terimleri Sözlüğü. Ankara: Metu Press, 2003.
• Hacıbenlioğlu, İ. Latif v.dğr. “İslâm Mantıkçılarına Göre Hulfi Kıyasın Bilgi Değeri ve Denetlenmesi.” Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, sy. 16 (2013): 41-61.
• Hilbert, David, Sonsuz Otel Odaları Paradoksu, file:///C:/User/user906/Desktop/%C4%B0ND%C4%B0%20DOSYASI/David%20Hilbert’in%20Sonsuzluk%20Oteli%20-%20Matematiksel.html (18.10.2017).
• İbn Sînâ, Ebû Ali Hüseyn. el-İşârât ve’t-tenbîhât. çev. Ali Durusoy v.dğr. İstanbul: Litera Yayınları, 2005.
• Kaya, Mahmut. “Kindî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 41-58. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002.
• ------------. “Kindi: İslâm Dünyasının Felsefe İle Tanışması”. İslâm Felsefesi Tarih ve Problemler içinde, ed. M. Cüneyt Kaya, İstanbul: İsam Yayınları, 2014.
• Kindî, Ebû İshak. “İlk Felsefe Üzerine”. Kindî Felsefî Risaleler içinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları, 2002.
• ------------. “Âlemin Sonluluğu Üzerine”. Kindî Felsefî Risaleler içinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları, 2002.
• ------------. “Sonsuzluk Üzerine”. Kindî Felsefî Risaleler içinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları, 2002.
• ------------. “Allah’ın Birliği ve Âlemin Sonluluğu Üzerine”. Kindî Felsefî Risaleler içinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları, 2002.
• ------------. “Oluş ve Bozuluşun Yakın Etkin Sebebi Üzerine”. Kindî Felsefî Risaleler içinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları, 2002.
• ------------. “Göklerin Allah’a Secde ve İtaat Edişi Üzerine”. Kindî Felsefî Risaleler içinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları, 2002.
• ------------. “Aristoteles’in Kitaplarının Sayısı Üzerine”. Kindî Felsefî Risaleler içinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları, 2002.
• ------------. “Gerçek ve Mecazi Etki Üzerine”. Kindî Felsefî Risaleler içinde, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: Klasik Yayınları, 2002.
• Köz, İsmail. Mantık Felsefesi. Ankara: Elis Yayınları, 2003.
• Öner, Necati. Klasik Mantık. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1991.
• ------------. Felsefe Yolunda Düşünceler. Ankara: Akçağ Yayınları, 1999.
• Özel, Aytekin. “Klasik Sembolik Mantık”. Mantık içinde, edt. İsmail Köz, Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.
• Rahman, Fazlur. İslâm Felsefesi ve Problemleri. çev. Ömer Ali Yıldırım ve Mehmet Ata Az. Ankara: Otto Yayınları, 2015.
• Sedâd, Ali. Mîzânu’l-ukûl. çev. İbrahim Çapak v.dğr. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Şulul, Cevher. Kindî Metafiziği. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
• Tehanevî, Muhammed Ali. Keşşâf Istılahâti’l-Fünûn ve’l-Ulûm. 2. Cilt. Lübnan: Mektebetü Lübnan Neşriyat, 1996.
• Topçu, Nurettin. Mantık. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2006.
• Uysal, Enver. “İlk İslâm Filozofu: Kindi”. İslâm Felsefesi Tarihi içinde, edt. Bayram Ali Çetinkaya, Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Yaran, Cafer Sadık. İnformel Mantığa Giriş. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.