THE CHARACTERISTICS OF THE RELIGIOUS TABLIGH ACCORDING TO AL-MĀTURĪDĪ

Yıl 2019, Cilt: 55 Sayı: 3, 629 - 640, 15.09.2019

Ramazan Biçer

Öz

Al-Maturidi is one of the prominent scholars of the Ahl al-Sunnah. In
addition to his prominence in the field of Kalam, he created a unique method in
the way the Qur’an is understood. He formulated his method through a
methodological understanding and expression. He offered a method of tabligh by
emphasizing that Islam should be understood and taught to people by means of
the Qur’an and authentic hadiths. According to him, a mind/reason-focused
religious presentation based on the Qur’an and the Prophet is required. It is
so because reason (aql) is functions as an “arbitrator” in properly
understanding the religious sources. Therefore, the religious tabligh should
primarily aim for people’s reason. This is the only method that can be adapted
for both Muslims and non- Muslims. Al-Maturidi’s approach is especially
important for today’s religious officials tasked with the religious
presentation. His religious tabligh method becomes even more valuable today in
that it enables young people to evaluate all religious values through the
filter of reasoning and logic, and it allows for dealing with the religious
orders through reasoning other than simply communicating.

Anahtar Kelimeler

Islam, Ahl al- Sunnah, Al-Māturīdī, Religious Tabligh

MÂTÜRÎDÎ’YE GÖRE DİNÎ TEBLİĞİN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ

Öz

Mâtürîdî, Ehl-i sünnet önderlerinden birisidir. Kelâm alanındaki otoritesi yanında, tefsiri ile de, Kur’ân’ın anlaşılma biçiminde özgün bir metot ortaya koymuştur. Mâtürîdî’nin bu metodu, metodolojik bir anlayış ve bunu söyleme biçiminde gerçekleşmiştir. Bu doğrultuda o, İslâmiyeti, Kur’ân ve sahih hadislerin verileri doğrultusunda anlamak ve anlatmak gerektiğine vurgu yaparak, bir tebliğ metodu ortaya koymuştur. Ona göre, Kur’ân ve Hz. Peygamber merkezli bir dinî sunum yapılması gerekmekte ve burada da akli yaklaşımlara öncelik tanınmalıdır. Zira akıl, nasları gereği gibi anlayan bir hakem konumundadır. Dinî tebliğde, öncelikle insanların akıllarına yönelik yaklaşım sergilenmelidir. Bu hem mü’min, hem de Müslüman olmayanlar için uyarlanabilecek yegâne bir metottur. Mâtürîdî’nin bu yaklaşımı, günümüzde dinî sunum ile meşgul olan din görevlileri için ayrı bir önem arzetmektedir. Özellikle çağımızın genç neslinin tüm dinî değerleri akıl ve mantık çerçevesinde değerlendirmesi ve aynı zamanda dinî buyrukların, “hatabi” değil de “akli” olarak ele alınması açısından, Mâtürîdî’nin dinî tebliğ metodu, ayrı bir değer kazanmaktadır. Mâtürîdî, Ehl-i sünnet önderlerinden birisidir. Kelâm alanındaki otoritesi
yanında, tefsiri ile de, Kur’ân’ın anlaşılma biçiminde özgün bir metot ortaya
koymuştur. Mâtürîdî’nin bu metodu, metodolojik bir anlayış ve bunu söyleme
biçiminde gerçekleşmiştir. Bu doğrultuda o, İslâmiyeti, Kur’ân ve sahih
hadislerin verileri doğrultusunda anlamak ve anlatmak gerektiğine vurgu
yaparak, bir tebliğ metodu ortaya koymuştur. Ona göre, Kur’ân ve Hz. Peygamber
merkezli bir dinî sunum yapılması gerekmekte ve burada da akli yaklaşımlara öncelik
tanınmalıdır. Zira akıl, nasları gereği gibi anlayan bir hakem konumundadır.
Dinî tebliğde, öncelikle insanların akıllarına yönelik yaklaşım
sergilenmelidir. Bu hem mü’min, hem de Müslüman olmayanlar için uyarlanabilecek
yegâne bir metottur. Mâtürîdî’nin bu yaklaşımı, günümüzde dinî sunum ile meşgul
olan din görevlileri için ayrı bir önem arzetmektedir. Özellikle çağımızın genç
neslinin tüm dinî değerleri akıl ve mantık çerçevesinde değerlendirmesi ve aynı
zamanda dinî buyrukların, “hatabi” değil de “akli” olarak ele alınması
açısından, Mâtürîdî’nin dinî tebliğ metodu, ayrı bir değer kazanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslâm, Ehl-i sünnet, Mâtürîdî, Dinî Tebliğ.

Kaynakça

• Biçer, Ramazan. “Mâtürîdî’ye göre dinî tebliğ metodu”. Bir insan-ı selim. Ed. R. Arıkan-H. Demiryürek. Ankara: Lotus Yayınları, 2016.
• Biçer, Ramazan. “Mâtürîdî’ye göre hidâyete engel olan beşerî zaaflar ve tezahürleri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2004): 41-59.
• Biçer, Ramazan-Osman Sezgin, “Teo-Psikolojik Açıdan Mâtürîdî’de İrade Özgürlüğü. Bilig 80 (2017): 239-263.
• Boynukalın, Mehmet. “Tebliğ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 218-219. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm Cu’fî. Sahî- hü’l-Buhârî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Cebeci, Suat. “Din öğretimi yöntemleri”, Etkili Din Öğretimi. İstanbul: Türkiye’de İlahiyat Tedrisatına Yardım Eden Dernekler Fedarasyonu Yayınları (2010): 305-334.
• Çağrıcı, Mustafa. “Davet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 9: 16-19. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Çağrıcı, Mustafa. “Emir bi’l-ma’ruf nehiy ani’l-münker”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 11: 138-141. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Erdinç, Ziya. “Ahmet Hamdi Akseki’nin itikadî konuları sunum meto- du”. Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi I. Genç Akademisyenler Sempozyumu Bildiriler (Ankara, 2014), 699-718.
• Fîruzabâdî, Ebü’t-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakub b. Muhammed. Tenvîru’l-mikbas min tefsîri İbn Abbas. Beyrut: Daru’l-kütübil ilmiy- ye, 1992.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemaluddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. Beyrut: 1990.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd Mâtürîdî Semerkandî. Kitâbü’t-Tevhîd. Trc. Bekir Topaloğlu, Ankara: TDV Yayın- ları, 2002.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd Mâtürîdî Semerkandî. Te’vilatü’l-Kur’ân. Nşr. Bekir Topaloğlu, 1-18, İstanbul: Mizan Yayınları.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi Müslim b. el-Haccac. Sahîhu Müslim, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Önal, Recep. Ebu Mansur el-Mâtürîdî’ye Göre İslâm Dışı Dinler. Bursa: Emin Yayınları, 2013.
• Râgıb el-Isfahânî. el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân. Beyrut, ts. Semerkandî, Ebü’l-Leys. Bahru’l-ulûm. Nşr. A. M. Muavvaz. Beyrut: el-Mektebetü’lilmiyye, 1993.
• Şanver, Mehmet. “Dinî tebliğ ve eğitim açısından Kur’ân’da insan psikolojisi ve özellikleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (2001): 137-164.
• Şanver, Mehmet. “Dinî tebliğ ve öğretimde metodun önemi”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/9 (2000): 1-4.
• Topaloğlu, Bekir. “İrşad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 12: 454-455, İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dinî Kur’ân Dili. 1-10. İstanbul: Zehraveyn Yayınları, t.y.
• Zemahşerî, Carullah Ebu’l-Kasım Mahmud. el-Keşşâf. Nşr. A. A. Ab- dülmevcud, Beyrut: Mektebetü’l-Ubeykan, 1998.
• Yılmaz, Mustafa Selim. “İnterdisipliner İlmî Anlayışın Bir Örneği: Muhammed b. Yusuf es-Senûsî”. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi 2 (2018): 130-145.