SOSYALİZASYON SÜRECİNDE AHLÂK EĞİTİM VE ÖĞRETİMİ

Yıl 2021, Cilt: 57 Sayı: 1, 435 - 456, 15.03.2021

Nedim Öz

Öz

Ahlâklı insan yetiştirme hedefi, her toplumda varlığını koruyan bir olgudur. Toplumun geleceği, sağlam ve üstün karakterli kişilerin varlığı ile mümkündür. Buna göre gençlerin sosyalleşmesi, sosyo-dinî değerlerin oluşturduğu referansla gerçekleştirilebilir. Bu da ancak, davranış değişikliğine neden olan formel veya enformel eğitimle ailede, eğitim kurumlarında ve diğer toplumsal kurumlar vasıtasıyla yapılabilir. Burada, ahlâkî karakterin, yeni nesillere kazandırılması meselesi, varlık bütünlüğü içerisinde ve sosyalleşme sürecinde etkili olan faktörlerden aile ve okul çerçevesinde teorik olarak incelenmektedir. Bireyin ilk sosyal çevresi ailesidir. Dolayısıyla çocuklukların toplumsallaşmada aile önemli bir etmendir. Eğitim planlı bir faaliyet olduğundan, toplumsal rol ve beklentileri öğrenme süreci olan toplumsallaşma, birey üzerinde daha etkili olmaktadır. Eğitimin amacı, akademik başarıyla birlikte ahlâkî karakterin geliştirilmesi ve yüceltilmesi olmalıdır. Eğer aile ve okul, eğitimde, tek ölçüt olarak akademik başarıyı benimserse, bencil ve tek boyutlu kişilikler yetişir. Bu kişilik tipi ise, insanın da toplumun da doğasına aykırıdır. Bu bakımdan, eğitimin en temel yönünün ahlâkî karakterde odaklanması bir zorunluluktur.

Anahtar Kelimeler

Sosyalleşme, Aile, Okul, Ahlâk, Eğitim, Öğretim

MORAL EDUCATION AND TEACHING IN SOCIALIZATION PROCESS

Öz

The goal of raising morally good people is a phenomenon that sustains its existence in every society. The future of society is only possible by the presence of people with robust and superior character. Accordingly, the socialization of young people may be achieved with the reference set by socio-religious values. This can only be done through formal or informal education in family, educational institutions and in other social institutions that cause behavioral change. Here, the issue of bringing moral character to new generations is examined theoretically within the framework of the family and school, which are the factors that affect the socialization process. Family is the first social circle of the individual. Therefore, family is an important factor in socialization of childhood. Since education is a planned activity, socialization, which means the process of learning social roles and expectations, has more effective on the individual. The aim of education should be the development and glorification of moral character along with academic success. If the family and school adopt academic achievement as the only criterion in education, selfish and one-dimensional personalities will grow. This personality type is against the nature of human and society. In this regard, it is imperative that the most basic aspect of education be focused on moral character.

Anahtar Kelimeler

Socialization, Family, School, Morals, Education, Tuition

Kaynakça

• Acat, M. Bahaddin. "Ahlâk Eğitimi ve Rol Modeller". Eğitim ve Ahlâk Şurası, Temmuz 2015/Ankara, ed. Musa Kazım Arıcan vd. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınları (Temmuz 2015), 457-501.
• Aydın, Ali Rıza. "Çocuğun dinî Kişiliğinin Gelişiminde Aile Faktörü". Ekev Akademi Dergisi 7/15 (Bahar 2003), 105-112.
• Ayhan, Halis vd. Din ve Ahlâk Eğitim ve Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
• Akseki, A. Hamdi. Ahlâk Dersleri. İstanbul: Üç Dal Neşriyat, 1968.
• Akyol, Aygün. "İslâm Ahlâk Felsefesinde Değerler Eğitimi". Muhafazakâr Düşünce, 36 (Nisan-Mayıs-Haziran 2013), 41-66.
• Akyüz, Hüseyin. Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Alanları Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Arabacı, Fazlı. "Türkiye’de dinî Sosyalleşmenin Temel Etkenleri". Dinî Araştırmalar, 6 (Mayıs-Ağustos 2003), 39-54.
• Arslantürk, Zeki – Amman, Mehmet Tayfun. Sosyoloji. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2013.
• Aydın, Muhammet Şevki. "İslâm Ahlâk Eğitimi". ed. Muhammet Şevki Aydın-Ahmet Hadi Adanalı, İslâm Ahlâkı. İstanbul: DİB Yayınları, 2014.
• Aziz, Aysel. Toplumsallaşma ve Kitle İletişim, Ankara: AÜSBF Basın-Yayın Yüksek Okulu Basımevi,1982.
• Bacanlı, Hasan. "Bilişsel ve Duyuşsal Hedefler: Bir Model Önerisi". ed. Recep Kaymakcan vd., Değerler ve Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları (Şubat 2013), 263-273.
• Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1985.
• Bilgin, Beyza. İslâm ve Çocuk. Ankara: DİB Yayınları, 1991.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiu’s-sahîh, Şam 2002, Dâr İbn-i Kesîr.
• Celkan, Hikmet Yıldırım. Ziya Gökalp’in Eğitim Sosyolojisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2018.
• Çoştu, Yakup. Toplumsallaşma ve Dindarlık. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• Dodurgalı, Abdurrahman. Ailede Din Eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
• Doğan, Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: İz Yayınları,1996.
• Esmer, Yılmaz. Ahlâki Değerler ve Toplumsal Değişme. Türkiye’de Bunalım ve Demokratik Çıkış Yolları, Türkiye Bilimler Akademisi Proje Raporu, Ankara: 1998.
• Er, İzzet. Sosyal Gelişme ve İslâm. İstanbul: Rağbet Yayınları,1999.
• Fichter, Joseph H. Sosyoloji Nedir. çev. Nilgün Çelebi, Ankara: Anı Yayıncılık, 2016.
• Güngör, Erol. Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1998.
• Hökelekli, Hayati. Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2013.
• Karaman, Fikret vd. Dinî Kavramlar Sözlüğü. İstanbul: DİB Yayınları, 2009.
• Kaymakcan, Recep-Meydan, Hasan. Değerler ve Ahlâk Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Kirman, Mehmet Ali. Din Sosyolojisi Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.
• Köylü, Mustafa. Küresel Ahlâk Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2006.
• Köylü, Mustafa. "Ailede Din Eğitimi". ed. Mustafa Köylü-Nurullah Altaş. Din Eğitimi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Maclver R. M. – Page, Charles H., Cemiyet I-II. çev. Amiran Kurtkan, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1994.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiu’s-sahîh. Riyad: 1998, Beytü’l-Efkâr.
• Önür, Nimet. "Modernleşme Sürecinde Okul, Aile ve Medya Kavşağında Toplumsal Değerler". ed. Recep Kaymakcan vd. Değerler ve Eğitimi, İstanbul: Dem Yayınları. (Şubat 2013). 157-178.
• Öz, Nedim. "Kimlik ve Karakter Olușumunda Okulun Rolü". Diyanet İlmî Dergi 55/1 (Aralık 2019), 197-215.
• Örmeci, Ozan. "Dünya Değerler Araştırması 7. Dalga Veri Setindeki Türkiye Bulguları". Uluslararası Politika Akademisi. 11.01.2021. http://politikaakademisi.org/2020/08/02/dunya-degerler-arastirmasi-7-verisetindeki-turkiye-bulgulari
• Pazarlı, Osman. İslâmda Ahlâk. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1972.
• Rıtzer, George. Modern Sosyoloji Kuramları. çev. Himmet Hülür, Ankara: De Ki Basım Yayım, 2011.
• Sağlam, Halil İbrahim. Bir Değer Eğitim Merkezi Olarak Aile. Ankara: Pegem Akademi, 2017.
• Sayar, Kemal. Ruhun Labirentleri. İstanbul: Ufuk Kitapları, 2003.
• Sezen, Yümni. Kur’an Işığında İnsan, Akıl ve Toplum. İstanbul: İz Yayınları, 2014.
• Tozlu, Necmettin-Topsakal, Cem. "Avrupa Birliğine Uyum Çerçevesinde Değerler Eğitimi". ed. Recep Kaymakcan vd. Değerler ve Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları. (Şubat 2013) 177-202.
• Wallace, Ruth A. – Wolf, Alison. Çağdaş Sosyoloji Kuramları. çev. Leyla Elburuz –M. Rami Ayas, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2012.
• Yaman, Ertuğrul. Değerler Eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2012.
• Yaran, Cafer Sadık. Ahlâk ve Etik. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.