THE EVALUATION Of SAYYID AHMAD AL-HASHEMI AND MUHTAR AL-AHADIS AL-NABAWİYYAH VEL-HIKAMI AL-MUHAMMEDIYYAH IN TERMS OF HADITH SCIENCES

Yıl 2021, Cilt: 57 Sayı: 3, 849 - 888, 15.09.2021

Abdulvasıf Eraslan

Öz

The hadiths were recorded and classified in the Mutaqaddimūn Scholars period. Later, within the framework of these works and hadiths, commentary and compilation studies were carried out. Various works have been written in order to find the hadiths in a short time, to increase the benefit of them and to make it easier. Alphabetical works that list the hadiths according to their first letter are of this type. In the contemporary period, the work named Mukhtar al-Ahadith al-Nabawiyyah wal-Hikami al-Muhammediyyah, which belongs to the Egyptian researcher writer Sayyid Ahmad Al-Hashemi, is such a work. This work, which has been translated into different languages, is taught as a textbook by various groups, especially in some madrasahs in our country. The fact that it appeals to a wide audience necessitated the examination of this work within the framework of hadith studies. The narrations in the work were examined by us, and the possible hadith source or sources of the author were studied. Since the work has the characteristics of targhib and tarhib, attention was drawn to the narrations in the work in question, only the mawzu’ ones, and such narrations were included in the study. In this context, among the narrations in Mukhtar, the narrations that al-Ghumari and al-Albani judged to be the mawzu’ were arranged and numbered in alphabetical order.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Mukhtar al-Ahadith, Al-Hashemi, Al-Ghumari, Al-Albani.

SEYYİD AHMED EL-HÂŞİMÎ VE MUHTÂRÜ’L-EHÂDÎS̱İ’N-NEBEVİYYE VE’L-HİKEMİ’L-MUHAMMEDİYYE İSİMLİ ESERİNİN HADİS İLMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Hadisler, mütekaddimun dönemde kayıt altına alınıp tasnif edilmiştir. Daha sonra bu eser ve hadisler çerçevesinde şerh ve derleme türü çalışmalar yapılmıştır. Hadisleri kısa sürede bulmak, onlardan faydalanmayı artırmak ve bunu kolaylaştırmak için farklı nitelikte eserler yazılmıştır. Hadisleri ilk harfine göre sıralayan alfabetik nitelikteki eserler bu türdendir. Mısırlı Seyyid Ahmed el-Hâşimî’ye ait olan Muḫtârü’l-eḥâdîs̱i’n-nebeviyye ve’l-ḥikemi’l-Muḥammediyye isimli eser de bu türden bir çalışmadır. Farklı dillere çevirisi yapılan bu eser, ülkemizde bazı medreseler başta olmak üzere çeşitli gruplar tarafından ders kitabı olarak okutulmaktadır. Geniş bir kitleye hitap etmesi, bu eserin hadis ilimleri çerçevesinde incelenmesini gerekli kılmıştır. Eserde yer alan rivayetler, tarafımızca incelenmiş, müellifin muhtemel hadis kaynağı veya kaynakları irdelenmiştir. Daha çok terğîb ve terhîb niteliği taşıdığından eserde yer alan rivayetlerden sadece mevzu olanlara dikkat çekilmiş ve bu tür rivayetlere çalışmada yer verilmiştir. Bu bağlamda Muḫtâr’da yer alan rivayetler içerisinden Gumârî ve Elbânî’nin mevzu olduğuna hükmettiği rivayetler, alfabetik sıraya göre dizilmiş ve numaralandırılmıştır.Hadisler, mütekaddimun dönemde kayıt altına alınıp tasnif edilmiştir. Daha sonra bu eser ve hadisler çerçevesinde şerh ve derleme türü çalışmalar yapılmıştır. Hadisleri kısa sürede bulmak, onlardan faydalanmayı artırmak ve bunu kolaylaştırmak için farklı nitelikte eserler yazılmıştır. Hadisleri ilk harfine göre sıralayan alfabetik nitelikteki eserler bu türdendir. Mısırlı Seyyid Ahmed el-Hâşimî’ye ait olan Muḫtârü’l-eḥâdîs̱i’n-nebeviyye ve’l-ḥikemi’l-Muḥammediyye isimli eser de bu türden bir çalışmadır. Farklı dillere çevirisi yapılan bu eser, ülkemizde bazı medreseler başta olmak üzere çeşitli gruplar tarafından ders kitabı olarak okutulmaktadır. Geniş bir kitleye hitap etmesi, bu eserin hadis ilimleri çerçevesinde incelenmesini gerekli kılmıştır. Eserde yer alan rivayetler, tarafımızca incelenmiş, müellifin muhtemel hadis kaynağı veya kaynakları irdelenmiştir. Daha çok terğîb ve terhîb niteliği taşıdığından eserde yer alan rivayetlerden sadece mevzu olanlara dikkat çekilmiş ve bu tür rivayetlere çalışmada yer verilmiştir. Bu bağlamda Muḫtâr’da yer alan rivayetler içerisinden Gumârî ve Elbânî’nin mevzu olduğuna hükmettiği rivayetler, alfabetik sıraya göre dizilmiş ve numaralandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Muḫtârü’l-eḥâdîs̱, Hâşimî, Gumârî, Elbânî.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel b. Hilâl b. Esed eş-Şeybânî. Müsned. thk. Şuayb Arnaût vd. by.: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Bağcı, H. Musa. “Medrese Eğitiminde Hadis Birikimi – Diyarbakır Örneği”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 1 (Nisan 2009), 45-59.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn. Şu‘abü’l-îmân. thk. Abdülali Abdülhamid. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 9. Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Edebü’l-müfred. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Beyrut: Daru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1989.
• Çakan, İsmail Lütfü. Hadis Edebiyatı. İstanbul: İFAV Yayınları, 2008.
• Çite, Mukaddes. Münâvî’nin Feyzu’l-Kadîr Adlı Eserinde Süyûtî’ye İtirazları (3. Cilt). Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullâh b. Abdirrahmân b. el-Fazl. Sünen. thk. Hüseyn Selîm Esed ed-Dârânî. 4 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru’l-Muğnî, 2000.
• Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Ece, Abdurrahman. “el-Gumârî ve el-Muğîr Ale’l-Ehadisi’l-Mavdûa Fi’l-Cami’i’s-Sağîr Adlı Eseri”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 4 (2010), 104-136.
• Elbânî, Nâsiruddîn. Silsiletü’l-eḥâdîs̱i’ṣ-ṣaḥîḥa. 2 Cilt. b.y.: el-Mektebetü’l-İslâmî, ts.
• Elbânî, Nâsiruddîn. Silsiletü’l-eḥâdîs̱i’ż-żaʿîfe ve’l-mevżûʿa. 14 Cilt. Riyad: Dâru’l-Meârif, 1992.
• Elbânî, Nâsiruddîn. Żaʿîfü’l-Câmiʿi’ṣ-ṣaġīr ve ziyâdâtüh. b.y.: el-Mektebetü’l-İslâmi, ts.
• Gumârî, Ebü’l-Feyz Ahmed b. Muhammed b. es-Sıddîk. el-Muğîr ‘ale’l-eḥâdîsi’l-mevzû’a fi’l-Câmii‘s-Sağîr. thk. Şeyh Rabî’ Şâtîlâ. b.y.: Şirketu Dâri’l-Meşâri, 2008.
• Gümüş, Mustafa. Münâvî’nin Suyûtî’ye İtirazları (Feyzu’l-Kadîr’in İkinci Cildi Özelinde). Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. Cevâhiru’l-belâğa. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1999.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. el-Kavâidu’l-esâsiyye li’lüğati’l-Arabiyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1935.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. el-Müfredü’l-alem fî resmi’l-kalem. Mısır: Matbaatu’n-Nîl, ts.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. Mizânu’z-zeheb fî sinâati şi’ri’l-Arab. thk. Alâuddîn Atiyye b.y.: Mektebetu Dâri Beyrûtî, 2006.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. Muḫtârü’l-eḥâdîs̱i’n-nebeviyye ve’l-ḥikemi’l-Muḥammediyye. çev. A. Fikri Yavuz, Abdullah Aydın. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1981.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. Muḫtârü’l-eḥâdîs̱i’n-nebeviyye ve’l-ḥikemi’l-Muḥammediyye. çev. Abdülvehhab Öztürk. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2015.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. Muḫtârü’l-eḥâdîs̱i’n-nebeviyye ve’l-ḥikemi’l-Muḥammediyye. Endonezya: Dâru’l-İlm, ts.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullâh b. Muhammed el-Kûfî. el-Muṣannef. thk. Kemal Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1988.
• İbnu’ṣ-Ṣalâḥ, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. Muḳaddimetü İbni’ṣ-Ṣalâḥ (ʿUlûmü’l-ḥadîs̱). thk. Nureddin Itr. Suriye: Dâru’l-Fikr, 1986.
• İsfehânî, Ebû Nuaym. Ḥilyetü’l-evliyâʾ ve ṭabaḳātü’l-aṣfiya. 10 Cilt. Mısır: es-Seâde, 1974.
• Kazvînî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce. es-Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 2 Cilt b.y.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiy, ts.
• Keleş, Emel. Münâvî’nin Suyûtî’ye İtirazları (Feyżü’l-ḳadîr’in Dördüncü Cildi Özelinde). Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Kılıç, Hulusi. “Ahmed el-Hâşimî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/89. İstanbul: TDV Yayınlar, 1989.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri. Hadis Metodolojisi, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
• Kuddâî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Selâme b. Cafer b. Ali el-Mısrî. Müsnedü’ş-Şihâb. thk. Hamdi b. Abdilmecid es-Silefî. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1986.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiy, ts.
• Mazhari, Nasseruddin. Münâvî’nin Süyûtî’ye İtirazları (Feyzu’l-Kadîr’in Birinci Cildi Özelinde). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî el-Haddâdî. Feyżü’l-ḳadîr. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyetü’l-Kübrâ, 1937.
• Polat, Salahattin, Habil Nazlıgül, Süleyman Doğanay. Hadis Araştırma ve Tenkit Klavuzu. İstanbul: İFAV Yayınları, 2008.
• Polat, Salahattin. Hadis Araştırmaları. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• San‘ânî, Ebû İbrâhîm İzzüddîn Muhammed b. el-İmâm el-Mütevekkil-Alellâh İsmâîl. et-Tenvîr şerḥu Câmiʿi’ṣ-ṣaġīr. thk. Muhammed İshâk Muhammed İbrâhîm. 11 Cilt. Riyad: Mektebetu Dâri’s-Selam, 2011.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaġīr min ḥadîs̱i’l-beşîri’n-neẕîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Taberânî, Ebü’l-Kāsım Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Muʿcemü’l-evsaṭ. thk. Tarık b. İvedillâh b. Muhammed, Abdülmuhsin b. İbrâhîm el-Hüseynî. 10 Cilt . Kahire: Dâru’l-Harameyn, ts.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, thk. İbrahim Utve. 5 Cilt. Mısır: Şeriketu Mektebeti ve Tabâati Mustafa el-Bâbî, 1975.
• Uğur, Mücteba. “Deylemi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/266. İstanbul: TDV Yayınlar, 1994.
• Uğur, Mücteba. “el-Camiu’s-sagîr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/113-114. İstanbul: TDV Yayınlar, 1993.
• Yılmaz, Lokman. Münavi’nin Süyûtî’ye İtirazları (Feyzu’l-Kadir’in Altıncı Cildi Örneği). Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.