DETECTION AND EVALUATION OF THE ARABIC MANUSCRIPTS ON QIRAAT IN DİYARBAKIR ZİYA GÖKALP LIBRARY OF MANUSCRIPTS

Yıl 2022, Cilt: 58 Sayı: 1, 99 - 125, 15.03.2022

Rıfat Ablay

Öz

In Diyarbakır Ziya Gökalp Library of Manuscripts, there are 115 manuscripts in Arabic on qiraat (recitation of the Holy Quran) and tajweed (the style in which Quran is recited) studies. In the current study, all the 115 works were identified, with brief and succinct information supplied for every one of them. Not only were the erroneous names previously been given to some of the works contained in the accession record were corrected but also those which lacked information about their authors were provided with vital information. Furthermore, the treatises contained in some of these volumes but not included in the inventory list were also found and identified. Taking all these into account, the present study intends to contribute to the work of academicians and researchers by drawing particular attention to the books and treatises not available in the library catalog, as well as those available in this catalog with only inadequate information about them.

Anahtar Kelimeler

Qiraat, Tajweed, Bibliography, Manuscripts, Diyarbakır Ziya Gökalp Library of Manuscripts.

DİYARBAKIR ZİYA GÖKALP YAZMA ESER KÜTÜPHANESİ’NDE BULUNAN KIRÂATE DAİR ARAPÇA EL YAZMA ESERLERİN TESPİT VE DEĞERLENDİRMESİ

Öz

Diyarbakır Ziya Gökalp Yazma Eser Kütüphanesi bünyesinde, yazı dili Arapça olan 115 adet kırâat ve tecvid ilimlerine dair yazma eser bulunmaktadır. Çalışmamızda; bu kütüphanede bulunan kırâat ilmiyle ilgili kaleme alınmış eserler tespit edilip haklarında bilgi verilmiş, demirbaş kayıtlarındaki hatalı telif isimleri düzeltilmiştir. Ayrıca müellif bilgisi bulunmayan eserlerin müelliflerine yer verilmiş ve bunların içinde yer alıp da demirbaş listesinde adı geçmeyen bazı risâlelerin tespiti yapılmıştır. Bu sayede kütüphane kataloğunda yer almayan veya katalogda yer aldığı hâlde eksik bilgiler içeren eserlere dikkat çekilerek kırâat alanında çalışacak olan akademisyen ve araştırmacılara katkı sağlanması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırâat, Tecvid, Bibliyografya, Yazma Eser, Diyarbakır Ziya Gökalp Yazma Eser Kütüphanesi.

Kaynakça

• Ablay, Rıfat. Endülüs Tefsir Geleneğinde Kırâat İbn Atıyye Örneği. İstanbul: Siyer Yayınları, 2020.
• Akdemir, Mustafa Atilla. “Harput Ulemasından Hâmid b. Abdülfettâh el-Pâluvî ve Zübdetü’l-İrfân Adlı Eseri”. Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu. Elazığ: Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi, 2015.
• Altıkulaç, Tayyar. “Mekkî b. Ebî Tâlib”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28/575-576. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Aslantürk, Ayşe Hümeyra. “Nesefî, Necmeddin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/571-573. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Avfî, Muhammed b. Ahmed. el-Cevâhiru’l-mükellele limen râme’t-türûkı’l-mükemmele. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2014.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail b. İbrâhim Cuʿfî. el-Câmiu’s-sahîh. Beyrût: Dârû Tavki’n-Necâh, 2001.
• Çetin, Abdurrahman. “Şâtıbî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/376-377. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Hanay, Necattin. “Ebü’l-Fazl el-Huzâî ve ‘İhtiyârâtü Min Kırââti Ebî Hanîfe’ Risâlesi”. Mütefekkir 3/5 (30 Haziran 2016), 101-127.
• Haymî, Salâh Muhammed. Fehâris ʿulûmi’l-Kur’âni’l-Kerîm li mahtûtât dâri’l-kütûbi’z-Zâhiriyye. 3 Cilt. Şam: Mecmaü’l-Lüğati’l-ʿArabiyye, 1983.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Eyyûb el-Himyerî el-Meʿâfirî el-Basrî el-Mısrî. es-Sîretü’n-nebeviyye li’bni Hişâm. Mısır: Matbaatu el-Bâbî, 1955.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf. en-Neşr fi’l-kırââti’l-ʿaşr. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütubi’l-İlmiyye, ts.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf. Tahbirü’t-Teysîr fi’l-kıraâti’l-ʿaşr. Amman: Dâru’l-Furkân, 2000.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. Gâyetü’n-nihâye fî tabakâti’l-kurrâ. 3 Cilt. b.y.: Mektebetü İbn Teymiyye, 1983.
• Mekkî, Ebû Muhammed b. Hammûş b. Muhammed b. Ebî Tâlib. et-Tebsıra fi’l-kırâât. Bombay: ed-Dârû’s-Selefiyye, 1982.
• Nüveyrî, Ebû’l-Kāsım Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Şerhu tayyibeti’n-neşr fi’l-kırââti’l-ʿaşr. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Sarı, Mehmet Ali. “İbnü’l-Kāsıh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/102-103. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Secâvendî, Muhammed b. Tayfûr el-Gaznevî. ʿİlelü’l-vükûf. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2006.
• Ziriklî, Hayreddin. el-Aʿlâm kamûsu terâcimi li eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ mine’l-ʿArabi’l-müstaʿribîn ve’l-müsteşrikîn. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-ʿİlm li’l-Melâyîn, 2002.