Bâbürlü Sanatında Bir Süsleme Tekniği: Perçinkâri

Yıl 2023, Cilt: 59 Sayı: 4, 1545 - 1568, 25.12.2023

Fadime Özler Kaya

https://doi.org/10.61304/did.1353740

Öz

Bâbürlü döneminde süsleme tekniği olarak kullanılan ve Hindistan’da önemli bir geçim kaynağı olarak günümüze kadar süregelen kakmacılık, Bâbürlülerin kendilerine özgü bir üslupla Hindistan’a bıraktığı değerli bir mirastır. Bâbürlü dönem kaynaklarında perçinkâri olarak adlandırılan renkli taş kakma tekniği; değerli ve yarı değerli renkli taşlarla yapı yüzeyi üzerindeki desenleri oluşturmak için uygulanan süsleme tekniğini ifade etmektedir. Perçinkâri tekniği; Bâbürlü sanatında XVI. yüzyılın sonu ve XVII. yüzyıl boyunca yapılan mimari ve el sanatları alanındaki eserlerin süslemelerinde yaygın olarak görülmektedir. Bu araştırma perçinkâri tekniğinin; kökeni konusundaki tartışmaları, aynı zamanda bu tekniğin yapılışı, kullanım alanları ve Bâbürlü başkentleri özelindeki önemli örneklerini ayrı ayrı başlıklar halinde dönem kaynakları ve konu ile ilgili yapılan diğer çalışmalar ışığında objektif bir bakış açısıyla incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bâbürlüler, Mimari, Süsleme, Perçinkâri, Renkli Taş Kakma.

A Decorative Inlay Technique in the Mughal Art: Parchinkari

Öz

Marquetry, which was used as an ornamentation technique during the Mughal period and continues to this day as an important source of livelihood in India, is a valuable heritage that the Mughals left to India with a unique style. The colored stone inlay technique, called parchinkari (pietra dura) in Mughal sources, refers to the ornamental technique used to create patterns on the surface of buildings using colored precious and semi-precious stones. Parchinkari technique is widely used in the decoration of architectural and handicraft artefacts in Mughal art at the end of the XVIth century and throughout the XVIIth century. This study examines the debates on the origin of the parchinkari technique, as well as its construction, usage areas and important examples in the Mughal capitals under separate headings in the light of period sources and other studies on the subject from an objective point of view.

Anahtar Kelimeler

Mughals, Architecture, Decoration, Parchinkari, Colory Stone Marquetry.

Kaynakça

• Arseven, Celal Esad. “Tarsi”. Sanat Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1975.
• Aslanapa, Oktay. Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1989.
• Ayduslu, Nevin. “Selçuklu ve Beylikler Döneminde Kakma Çiniler ve Günümüz Sanatından Birkaç Örnek”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 17-33.
• Barışta, H. Örcün. “Pakistan’ın Lahor Şehri ve Çevresinde Gürkanlı Devletinin Yaptığı Eserler ve Osmanlı Sanatında Gözlenen Bazı Benzerlikler Üzerine”. Gazi Sanat Dergisi 37-49.
• Beksaç, Engin. “Eyyûbîler, III. Sanat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.12/31-33. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Bozkurt, Nebi. “Kakmacılık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 24/216-219. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Chaghatai, M. Abdula. Pietra Dura Decoration Taj. Haydarabad: Islamıc Culture, 1941.
• Chaghatai, M. Abdula. “The Architect of the Taj and İts Place in World Architecture”. İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi 159-175.
• Çobanoğlu, Ahmet Vefa. “Sultan Ahmed Camii ve Külliyesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/497-503. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Dar, Saifur Rahman. Crafts of Lahore. Punjab Small Industries Corporation, 2016.
• Eroğlu, Engin. “İskitler’de Kuyumculuk”. Cappadocia: Journal of History and Social Sciences, 14-22.
• Grover, Satish. Islamic Architecture in India. Delhi: Dynamic Print Grafix, 2002.
• Kennedy, Thalia. “The Notion of Hierarchy: The ‘Parchin Kari’ Programme at the Taj Mahal”. Internatıonal Journal of Architectural Research Archnet-IJAR 1 (2007), 106-121.
• Khan, Farah. “Inlay Decoration on the Sarcophagus of Jahangir’s Tomb”. Asian Journal of Multidisciplinary Studies,53-61.
• Koch, Ebba. Mughal Architecture. Munich: Prestel, 1991.
• Koch, Ebba. Shah Jahan and Orpheus: the pietre dure decoration and the programme of the throne in the Hall of Public Audiences at the Red Fort of Delhi. Akademische Druck- u,Verlagsanstalt, 1988.
• Koch, Ebba. The Complate Taj Mahal and the Riwerfront Gardens of Agra. New Delhi: Bookwise, 2007.
• Kodaş, Ergül. “Yukarı Dicle’de Yeni Bir Çanak Çömleksiz Neolitik Yerleşim Yeri: Boncuklu Tarla Kazıları ve İlk Gözlemler”. Arkeoloji ve Sanat Dergisi 157-158 (2019), 7-20.
• Migeon, Gaston. İslâm San’atları. İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatı, 1943.
• Nath, Ram. Colour Decoratıon In Mughal Architecture India&Pakistan. Jaipur: The Historical Research Documentation Programme, 1989.
• Nath, Ram. Colour Decoration in Mughal Architecture. Bombay: D. B. Taraporevala, 1970.
• Nath, Ram. Mughal Inlay Art. New Delhi: D. K. Printworld (P), 2004.
• Özbek, Yıldıray. Osmanlı Beyliği Mimarisinde Taş Süsleme (1300-1453). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2002.
• Seçkinöz, Mine. Resim II Süsleme Resmi ve Süsleme Sanatları Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1986.
• Sharma, Pooja. “Colour Psychology and Functionality of Inlay Designs in Mughal Monuments of Agra India”. The Internatıonal Journal of Humanities&Social Studias 4 (2016), 355-358.
• Smith, Vincent A. A History of Fine Art in India and Ceylon. Bombay: D. B. Taraporevala Sons and Co, 1969.
• Yeşilbaş, Evindar. “Ortaçağ İslâm Mimarisi Süsleme Programında Kakma Tekniği: Mardin Örneği”. Artuklu Akademi 7/1 29-76.