DİL EĞİTİMİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ DİLBİLİM TERMİNOLOJİSİ İLE İLGİLİ YETERLİLİKLERİ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 171, 51 - 74, 07.02.2020

Fülya Yeşiloğlu Uçar , Mustafa Onur Kan

Öz

Bu çalışmanın amacı, dil eğitimi öğretmen adaylarının (Türkçe öğretmeni
adayları, sınıf öğretmeni adayları ve İngilizce öğretmeni adayları) dilbilim
terminolojisi ile ilgili yeterliliklerini belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda
çalışma, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması ile desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Hatay Mustafa
Kemal Üniversitesi 2017-2018 eğitim öğretim yılında Eğitim Fakültesi 4. sınıfta
okuyan dil eğitimi öğretmen adayları arasından rastgele seçilen; 50 4. sınıf
sınıf öğretmeni adayı, 50 4. sınıf Türkçe öğretmeni adayı, 50 4. sınıf
İngilizce öğretmeni adayı oluşturmaktadır. 
Araştırmanın verileri için araştırmacı tarafından geliştirilen Dilbilim Terminolojisi Yeterliliği Ölçme Aracı ve Kişisel
Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, ölçme aracından alınan
puanların öğretmenlik alanlarına göre farklılık gösterip göstermediğini
belirlemek için tek yönlü varyans analizi (ANOVA), farklılığın kaynağını anlamak amacıyla ise homojen olmayan
gruplar için Games Howell testi yapılmıştır. Araştırma
sonucunda dil eğitimi öğretmen adaylarından Türkçe öğretmeni adaylarının
dilbilim terminolojisi yeterliliği ölçme aracı ortalaması 124,72 puan; Sınıf
öğretmeni adaylarının 67,42 puan ve İngilizce öğretmeni adaylarının 57,44
puandır. Bu sonuçtan hareketle Türkçe öğretmeni adaylarının en yüksek
ortalamaya ile dilbilim terminolojisi yeterliliklerinin, sınıf öğretmeni (67,42
puan) ve İngilizce öğretmeni (57,44) adaylarına göre daha yüksek seviyede
olduğu belirlenmiştir. Dilbilimin alt dallarına yönelik olarak bölümler arası
karşılaştırmalara göre, Sesbilim, Anlambilim, Biçimbilim ve Metindilbilim
alanlarında Türkçe öğretmeni adayları lehine anlamlı bir farklılık olduğu,
Edimbilim alanında Türkçe öğretmeni adayları ve İngilizce öğretmeni adayları
arasında Türkçe öğretmeni adayları lehine anlamlı farklılık olduğu belirlenmiş;
Sözdizim alanında ise üç program arasında anlamlı bir fark çıkmadığı tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dilbilim, Uygulamalı Dilbilim, Dilbilim Terminolojisi, Dilbilim Yeterlilikleri

Kaynakça

• Aksan, D. (1999). Anlambilim-Anlambilim Konuları ve Türkçe’nin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, D. (2015). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları
• Aksan, D. (2016). Anlambilim. Ankara: Bilgi Yayınevi
• Alagözlü, N. (2016). Eğitimsel dilbilim kapsamında küçük ölçekli dilbilim ve dil öğretimi: kavramları ve katkıları. Türkbilig, 2016/32, 181-208. Ankara.
• Ashby, P. (2012) Phonetics in pronunciation teaching for modern foreign languages. 27.03.2019 tarihinde http://www.llas.ac.uk/resources/gpg/408 den ulaşıldı.
• Enginarlar, H. (2006). “Dilbilim ve Dil Öğretimi” Dilbilim Temel Kavramlar Sorunlar Tartışmalar (Yayına Hazırlayan Ahmet Kocaman). Ankara: Dil Derneği Yayınları.
• Ersoy, S. (1997). Türkçe Öğrenen Yabancıların Yazılı Anlatım Yanlışlarının Dil Bilgisi Açısından Değerlendirilmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 24.05.2019 tarihinde http://www.turkcede.org sitesinden ulaşıldı.
• Kıran, Z. ve Eziler Kıran, A. (2013). Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Korkut, Ece & Onursal Ayırır, İrem (2016) Dil Bilimleri ve Dil Öğretimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Öğretmen Yetiştirme Lisans Programı (2006),YÖK.
• Öğretmen Yetiştirme Lisans Programı (2018), YÖK.
• Perrot, J. (2006). Dilbilim. (Çev. Işık Ergüden) Ankara: Dost Yayınevi.
• Sami, Ş. (1887). Lisân. İstanbul: Mihran Matbaası. (1303).
• Sezer, A. (1994) “Anadili Öğretiminde Dilbilgisinin Yeri” Uygulamalı Dilbilim Açısından Türkçenin Görünümü. Dil Derneği Yayınları. 3. Dilbilim Kurultayı. Ankara. 113-128Toklu, O. (2003). Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ Yayınevi. Saussure De F. (1998). Genel Dilbilim Dersleri. (Çev: Berke Vardar). Ankara: Multilingual Yayınları. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.