LİSANSÜSTÜ TEZLERİN YÖNTEM BÖLÜMLERİNDE TUTARLILIK İLİŞKİLERİ

Yıl 2022, Cilt: 173 Sayı: 1, 26 - 48, 28.01.2022

Sibel Çapan Tekin , Kamil İşeri

https://doi.org/10.33690/dilder.942555

Cited By: 1

Öz

Bilimsel metinlerin yöntem bölümleri, yazarın iletişimsel amaçları doğrultusunda çalışmanın aşamalarına ilişkin ayrıntılı açıklamaları içermesi ve bulguların geçerliliği konusunda okuyucuyu ikna etmesi açısından önem taşımaktadır. Yöntem bölümlerinde iletişimsel amaçların açık bir biçimde kodlanması, yazarın iletişimsel işlevi ve metinsel düzenleme arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılması akademik söylemin anlaşılması konusunda önemli bir rol oynamaktadır. Metinsel düzenleme ilişkilerinin sağlanmasında önermeler arası ilişkilerinin dilsel görünümlerinin çözümlenmesinin bilimsel metin üretim sürecine katkı sağladığı görülmektedir. Çalışmanın amacı Türkçe eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin yöntem bölümlerinin tutarlılık ilişkilerini incelemektir. Bu doğrultuda metin türüne özgü özellikleri açısından sözbilimsel yapısı incelenmiş 32 doktora, 119 yüksek lisans tezi Kehler (2002) tarafından oluşturulmuş tutarlılık ölçütlerinden neden-etki bileşeni çerçevesinde değerlendirilmiştir. Lisansüstü tezlerin yöntem bölümlerinin bilimsel metin türüne uygunluğu sözbilimsel hareket ve adımlar (Swales, 1990) açısından incelenmiş; en az ve en çok gerçekleşen hareket ve adımlar arasındaki tutarlılık ilişkileri saptanmaya çalışılmıştır. Çalışmada örneklemde yer alan tezlerin yöntem bölümlerinin tutarlılık ilişkilerinden neden-etki bileşeni açısından nasıl bir görünüm sunduğu; yüksek lisans ve doktora programları arasında tutarlılık açısından farkın olup olmadığı varsa ne tür bir farklılık olduğu; sözbilimsel hareket ve adımların tutarlılık ilişkileri açısından nasıl bir görünüm sunduğu sorularına yanıt aranmıştır. Bilimsel metin türüne özgü olarak sözbilimsel hareket ve adımların tutarlılık ilişkilerinden neden-etki tutarlılığıyla doğrudan ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tutarlılık, Neden-Etki, Bilimsel Metin, Sözbilimsel Hareket

COHERENCE RELATIONSHIPS IN METHODOLOGY CHAPTERS OF GRADUATE THESES

Öz

The methodology chapters of scientific texts are of importance in terms of including the detailed explanation for the stages of the study in accordance with the author’s communicative aims and convincing the reader about the validity of findings. The explicit coding of the communicative objectives in the methodology chapters, revealing the relation between the author’s communicative function and textual arrangement play an important role in understanding the academic discourse. It is seen that the analysis of the linguistic view of the relations between propositions in providing the relationships of textual regulations has contributed to the process of scientific text production. The purpose of the study is to analyse the coherence relationships of methodology chapters of postgraduate theses in the field of Turkish education. In this respect, 32 PhD dissertations and 119 master’s theses of which rhetorical structures are analysed in terms of features of text types were evaluated within the framework of cause-effect component of coherence criteria formed by Kehler (2002). The suitability of the methodology chapters of the postgraduate theses for scientific text types was investigated in terms of rhetorical moves and steps (Swales, 1990); the most and the least coherence relations between moves and steps were examined. In the current study, the questions of how the methodology chapters of the postgraduate theses in the sample were presented in terms of causal coherence relations, whether there was a difference between master’s theses and PhD dissertations in terms of coherence, and how rhetorical moves and steps were presented in terms of coherence relations were examined. It is concluded that rhetorical moves and steps which is a feature of scientific text type will be directly related to the cause-effect of coherence relation.

Anahtar Kelimeler

Coherence, Cause-Effect, Scientific Text, Rhetorical Moves

Kaynakça

• Achugar, M. & Schleppegrell, M. J. (2005). Beyond connectors: The construction of cause in history textbooks. Linguistics and Education, 16 (3), 298-318.
• Berzlánovich, I., Egg, M. & Redeker, G. (2012). Coherence structure and lexical cohesion in expository and persuasive texts. Anton B. ve Peter K. (Ed.), Constraints in discourse 3: Representing and inferring discourse structure içinde (ss.137-144). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Bhatia (1993). Analysing genre: Language use in professional settings. London: Longman.
• Bublitz, W. (2011). Cohesion and coherence. Jan Z., Jan-Ola Ö. ve Jef V. (Ed.), Discursive Pragmatics içinde (ss. 37-49). Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Can, R. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin bağdaşıklık araçlarını işlevlerine göre yazılı anlatımlarında kullanma becerileri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 157-182.
• Charney, D. H. & Carlson, R. A. (1995). Learning to write in a genre: What student writers take from model texts. Research in the Teaching of English, 29 (1), 88-125. Connor, U. & Johns, A. M. (1990). Coherence in writing: Research and Pedagogical Perspectives. Virginia: Tesol.
• Çetinkaya, G., Ülper, H. & Bayat, N. (2016). Bağlayıcı kullanımına ilişkin yanlışların çözümlenmesi. AKÜ Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 9 (2), 198-213.
• Çetintaş Yıldırım, F. (2016). “Çünkü” bağlacını içeren tümcelerde öznellik sunumu: süreli yayınlardaki görünümler. 29. Ulusal Dilbilim Kurultayı (21-22 Mayıs 2015) Bildirileri içinde (ss.77-86). Kocaeli: Küv Yayınları.
• De Beaugrande, R. & Dressler, W. U. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman.
• Degand, L. (1998). On classifying connectives and coherence relations. Stede M., Wanner L. ve Hovy E. (Ed.), Discourse relations and discourse markers 1998 ACL Bildirileri içinde (ss. 29-35). Montreal.
• Garcia, J. R., Montanero, M., Lucero, M. & Canedo, I. (2018). Comparing rhetorical devices in history and teachers’ lessons: Implications for the development of academic language skills. Linguistics and Education, 47, 16-26.
• Giora, R. (1985). Notes towards a theory of text coherence. Poetics Today, 6 (4), 699-715.
• Halliday, M. A. K. & Hassan, R. (1976). Cohesion in English. London: Longman Group.
• Heuboeck, A. (2009). Some aspects of coherence, genre and rhetorical structure-and their integration in a generic model of text. University Of Reading Language Studies Working Papers, 1, 35-45.
• Hobbs, J. R. (1990). Literature and cognition. Stanford: CSLI Publications.
• Hoey, M. (1991). Patterns of lexis in texts. Oxford: Oxford University Press.
• Hoek, J., Zufferey, S., Evers-Vermeul, J. & Sanders, T. J. (2017). Cognitive complexity and the linguistic marking of coherence relations: A parallel corpus study. Journal of pragmatics, 121, 113-131.
• İşeri, K. & Çapan Tekin, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin bilimsel metin türüne uygunluğunun değerlendirilmesi. Nadir Engin U. ve B. Ümit B. (Ed.), Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar-10 içinde (ss. 101-124). İstanbul: Okan Üniversitesi Yayınları.
• Kan, M. O. & Gedik, F. N. (2016). Türkçe eğitimi alanında yüksek lisans tezi tamamlayanların akademik yazma ve tez oluşturma sürecine ilişkin görüşleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 6 (3), 407-414.
• Kan, M. O. & Uzun, G. L (2016). Türkçe eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin yöntem bölümlerine ilişkin sözbilimsel yapı özellikleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 331-343.
• Kehler, A. (2002). Coherence, reference, and the theory of grammar. Stanford: CSLI Publications.
• Keray Dinçel, B., Okur, A. & Altmış, Z. (2018). Neden bağlaçlarının okuduğunu anlama üzerindeki etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (24), 110-121.
• Kleijn, S., Maat, P. & Sanders, T. (2019). Comprehension effects of connetives across texts, readers, and coherence relations. Discourse Processes, 56 (5-6), 447-464.
• Lim, J. M. H. (2006). Method sections of management research articles: A pedagogically motivated qualitative study. English for Specific Purposes, 25 (3), 282-309.
• Östman, J. O. (1997). Coherence through understanding through discourse pattern: Focus on news reports. Bublitz W., Lenk U., Ventola, E. (Ed.), Coherence in spoken and written discourse içinde (pp. 77-100). Amsterdam: John Benjamin Publishing Company.
• Sanders, T. J. M., Spooren, W. & Noordman, L. (1992). Toward a taxonomy of coherence relations. Discourse Processes, 15, 1-35.
• Sanders, T. & Spooren, W. (1999). Communicative intentions and coherence relations. W. Bublitz, U. Lenk and E. Ventola (Ed.), Coherence in spoken and written discourse içinde (ss. 235-250). Amsterdam: John Benjamin Publishing Company.
• Sanders, T. (2005). Coherence, causality and cognitive complexity in discourse. Aurnague M., Bras M., Le Draoulec A. ve Vieu L. (Ed.), First International Symposium on the Exploration and Modelling of Meaning SEM-05 Bildirileri içinde, ( ss. 105-114). Biarritz, France.
• Swales, J. M. & Feak, C. B. (1994). Academic writing for graduate Students. Ann Arbor: The University of Michagen Press.
• Swales, J. M. (1990). Genre analysis: English in Academic and Research Settings. Cambridge: Cambridge University Press.
• Van Dijk, T. A. & Kintsch, W. (1983). Strategies of discourse comprehension. New York: Academic Press.
• Van Silfhout, G., Evers-Vermeul, J., & Sanders, T. J. M. (2015). Connectives as processing signals: How students benefit in processing narrative and expository texts. Discourse Processes, 52 (1), 47–76.
• Uzun, L. (2018). Neden Bağlayıcılarının Öznellik ile İlişkisi: Türkçe Yazılı Derlem Tabanlı Bir Tartışma. Y. Aksan ve M. Aksan (Ed.), Türkçede yapı ve işlev, Şükriye Ruhi armağanı içinde (ss.145-170). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Yang, R. & Allison, D. (2003). Research articles in aplied linguistics: Moving from results to conclusions. English for Spesific Purposes, 22, 365-385.