On Altıncı Asırda Yazılmış Ahirete Dair Bir Mesnevi: Şemsî Paşa’nın İ‘tikâd-nâmesi

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 18, 81 - 99, 19.10.2018

Kadri Hüsnü Yılmaz

https://doi.org/10.30767/diledeara.472553

Öz

İtikad-nâmeler iman ve imanın şartları, Allah ve Allah’ın zatî sıfatları, Kur’ân-ı Kerim, Hz. Muhammed, peygamberler, evliyalar, sahabeler, mukaddes kitaplar, melekler, dört halife, mezhepler ve dört büyük imam, kabir ve ölüm hâlleri, cennet ve cehennem, kaza ve kader, kıyamet alametleri gibi çeşitli konuları ele almaktadırlar. Söz konusu eserler bir yandan İslam’ın esaslarını öğretirken bir yandan da bu esaslara uyulduğu ya da uyulmadığı takdirde insanların karşılaşacağı iyi veya kötü sonuçlar da ortaya koymaktadır. Bu eserler medreselerde de ders kitabı olarak okutulmuştur. Tercüme yoluyla edebiyatımıza dahil olan bu eserlerin zamanla telif olarak da birçok örneği verilmiştir. Bu çalışmada incelenen Şemsî Paşa’nın İ’tikadnâmesi, beş bölümden oluşmaktadır. Mesnevi nazım şekliyle yazılan İ‘tikad-nâme 100 beyit tutarındadır. Eser temelde, kişinin öldükten sonra kabirdeki hâlinden; kıyamet gününden ve cennet veya cehenneme giren kişilerin karşılaşacakları durumlardan bahseder. Şemsî Paşa, şairliğinin de etkisiyle özellikle Münker ve Nekir melekleri ile Sırat Köprüsü’nden bahsederken yaptığı benzetme ve tasvirler sayesinde anlattığı konuların okuyucunun gözünde canlanmasını sağlar. 

Anahtar Kelimeler

mesnevi, dinî eser

Kaynakça

• Afyoncu, Erhan (2010), Şemsî Ahmed Paşa, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C.38. İstanbul: 527-529. Akçay, Ali İhsan (2011), Türk Edebiyatında Manzûm Akâidnâmeler (İnceleme-Metin) (Doktora Tezi), Bursa: Uludağ Üniversitesi. Akkaya, Mehmet (1992), Şemsî Paşa Divanı (İnceleme-Edisyon Kritikli Metin), (Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Çelebioğlu, Âmil. (1998), Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, ‘Türk Edebiyatında Manzum Dinî Eserler”, İstanbul: MEB Yayını. İlhan, Mevlüt (2016), Kaside-i Emâlî’nin Türkçe Tercümeleri, (Yüksek Lisans Tezi), Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi. Karaca, Songül (2012), Kadızâde Mehmet Efendi, Manzume-i Akâid (Tenkitli Metin- Sözlük- Dizin), (Yüksek Lisans Tezi) Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi. Kılavuz, Ahmet Saim (1989), Akâid, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, C.2, s. 212-216. Kılıç, Filiz (2010), Meşâirü’ş-Şu’arâ İnceleme-Metin, İstanbul: Araştırmaları Enstitüs Yayını. Kiremitçi, Ferdi (2012), “Klasik Türk Edebiyatında Öğretici Mensur Eserleri Nazma Aktarma Çalışmaları ve Sâdıkî’nin Manzum Akâid-nâme Örneği”.Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 7(1): 15011539. Levend, Agah Sırrı (1972), “Dinî Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, Ankara 35-80. Özcan, Gülsüm (2013), “Seyyidî’nin Fıkh-ı Ekber Tercümesi Olan Manzûme-i Akâid Adlı Eseri ve Muhtevası”. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 513-531. Solmaz, Süleyman (2009), Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı (İnceleme-Metin), Ankara: AKM Yayınları. Sungurhan, Aysun (2017), Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/ Eklenti/55835,beyani-tezkiresipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 15/02/2018] Sungurhan, Aysun (2017), Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ, http://ekitap. kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 15/02/2018].