18. Yüzyıl Şairlerinden Abdullah Sıdkî ve Divan’ının Şekil Özellikleri

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 18, 211 - 228, 19.10.2018

Ahmet Akgül

https://doi.org/10.30767/diledeara.472600

Öz

Kültürel ve edebi mirasımızın önemli bir evresini oluşturan klâsik Türk edebiyatını lâyıkıyla tanıyabilmek için, içinde yaşadıkları toplumun izlerini bizlere aksettiren divan şairlerini anlayabilmek gerekir. Bu nedenle klâsik Türk edebiyatı döneminde kaleme alınan eserlerin gün yüzüne çıkarılması ve incelenmesi kültürümüz açısından önemlidir. 18. yüzyıl, Osmanlı Devleti’nin gerileme dönemine girdiği bir devirdir. Bu asırdaki siyasi, içtimai ve ekonomik durgunluklar edebi gelişmeleri çok etkilememiş; klâsik Türk edebiyatı, önceki asrın devamı olarak olgunluk dönemini yaşamayı sürdürmüş, yeni şairler ve eserler ortaya çıkarmıştır. Bu çalışmaya konu olan Abdullah Sıdkî de klâsik Türk edebiyatının çok sayıda şair yetiştirdiği 18. yüzyıl şairlerindendir. Yaklaşık olarak H.1099 (M.1687/1688)’da doğup H.1172 (M.1758/1759) senesinde vefat etmiştir. Sıdkî, ayrıca Halveti şeyhlerindendir, imamlık yapmıştır. Bu çalışmada ele alınan Abdullah Sıdkî Divanı, şairin vefatından sonra oğlu tarafından tertiplenmiştir. Nitekim Divan’ın başına oğlu tarafından eklenen mensur kısım sayesinde kendisi hakkında birinci elden bilgiler elde edilmiştir. Makalede ayrıca şairin hayatıyla ilgili diğer biyografik kaynaklardaki bilgilerden de istifade edilmiş, şiirlerinden hareketle edebi kişiliği üzerinde durulmuştur. Bilinen tek nüshası Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonunda bulunan eserde Türkçe 14 kaside, 135 gazel ve bir murabba bulunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Abdullah Sıdkî, Divan, 18. Yüzyıl

Kaynakça

• Akgül, Ahmet (2011), Abdullah Sıdkî Divanı (İnceleme, Metin, Dizin), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksoy, Ö. Asım (1988), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I Atasözleri Sözlüğü, İstanbul: İnkılâp Yayınevi. Aksoy, Ö. Asım (1988), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II Deyimler Sözlüğü, İstanbul: İnkılâp Yayınevi. Aşkar, Mustafa (1998), Tasavvuf Tarihi Literatürü, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Aşkar, Mustafa (1999), “Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye’nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”, AÜİFD, c. XXXIX, Ankara, s. 535-563. Çınarcı, M. Nuri (2007), Şeyhülislam Ârif Hikmet Bey’in Tezkiretü’ş-şuârâsı ve Transkripsiyonlu Metni, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Devellioğlu, Ferit (2004), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi. Ekinci, Ramazan (2013), “Hasîb, Uşşâkîzâde Seyyid İbrahim”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1134 (Erişim Tarihi: 28.12.2017). el-Aclûnî (Tarihsiz), Keşfü’l-Hafâ, c.2, Kahire. Fuzûlî (1990), Fuzûlî Divanı, (Haz. Kenan Akyüz vd.), Ankara: Akçağ Yayınları. Gündoğdu, Raşit (2012), “Uşşâkîzâde İbrahim Efendi”, İslâm Ansiklopedisi, C. 42. İstanbul: TDV Yayınları, s. 233-234. Has, İbrâhim, Menâkıb-ı Ünsî Hasan Efendi Kuddise Sırruhu’l-Âlî, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Kütüphanesi Yazmaları, Nu.: 23. Hüseyin Vassâf, “Hasan Ünsî Hazretleri”, Cerîde-i Sûfiyye, c. III, Sayı: 98, s. 20. İpekten, Haluk (2005), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları. Kahyaoğlu, M. Baha (1960), “Aydınoğlu Dergâhı ve Mescidi”, İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul, c. III, s. 1520-1522. Serin, Rahmi (1984), İslâm Tasavvufunda Halvetîler ve Halvetîlik, İstanbul: Petek Yayınları. Tanman, M. Baha (1993), “Aydınoğlu Tekkesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, c. I, s. 482. Tanyeri, M. Ali (1999), Örnekleriyle Divan Şiirinde Deyimler, Ankara: Akçağ Yayınları, 1999. TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ atasozleri&view=atasozleri, (Erişim tarihi: 28.12.2017). Tuman, M. Nail (2001), Tuhfe-i Nâilî, Ankara: Ankara Bizim Büro Yayınları. Tülek, Ahmet (2007), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları, 2007. Uludağ, Süleyman (1997), “Halvetiyye”, İslâm Ansiklopedisi, C. 15, İstanbul: TDV Yayınları, İstanbul, s. 393-395.