‘Azrâ’u Câkartâ Adlı Romanın Türkçe Çevirilerinin Çeviri Stratejileri Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 19, 237 - 261, 21.03.2019

Musa Yıldız , Halil İbrahim Şanverdi

https://doi.org/10.30767/diledeara.542608

Cited By: 2

Öz

Çeviri sırasında kaynak ve hedef dil normlarının yanında çevirmenlerin dikkat etmesi gereken diğer bir husus kaynak metnin türüdür. Özellikle yazın çevirisinde karşılaşılan zorluklar göz önüne alındığında çevirmenlerin çeviriye başlamadan önce çeviri alanına dair bazı bilgilere sahip olması gerekmektedir. Roman, öykü, tiyatro ya da şiir çevirisinin hedef dilde nasıl yansıtıldığı çok önemlidir. Çünkü çevirmenin çeviri sırasındaki tercihleri hedef metnin okunabilirliğini etkileyen en önemli unsurdur. Klasik ve dini eser çevirilerinin yanında son yıllarda edebi alanda Arapçadan Türkçeye yapılan çeviri eserler incelendiğinde ilk sırayı roman türü almaktadır. Arap edebiyatından başta Nobel ödüllü Necîb Mahfûz olmak üzere başka yazarların da edebi eserleri Türkçeye aktarılmaktadır. Necîb el-Kîlânî, 1931-1995 yılları arasında yaşamış ve hayatına otuza yakın romanıyla birlikte öykü, deneme ve bilimsel bilgi içeren birçok eser sığdırmıştır. Yazdığı romanlarla Mısır’da çeşitli ödüllere layık görülen yazarın Türkçeye çevrilmiş 10’dan fazla eseri bulunmaktadır. Çalışmamızda Türkçeye farklı çevirmenler tarafından aktarılan Kîlânî’nin ‘Azrâu Câkartâ adlı romanı çeviri stratejileri açısından karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde çeviri, çeviri stratejileri, romanın konusu, roman yazarı hakkında bilgi verilmiş, ikinci bölümde de kaynak ve hedef metinlerden alınan örnekler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışma kapsamında Arapçadan Türkçeye çevrilen eserlerde ne gibi yöntemlere başvurulduğu ortaya konulmuştur. Çalışmanın çevirmenlere çeviri sırasında hangi çeviri stratejilerini kullanabilecekleri hakkında bilgi vereceği düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Arapça-Türkçe Çeviri, Çeviri Stratejileri, Yazın Çevirisi

Analysis of Turkish Translation of The Novel Azra Jakarta in Terms of Translation Strategies

Öz

Along with the source and target language norms that translators should pay attention to the kind of source text during translation. Especially for difficulties in the literary translation, translators should have some knowledge of translation before starting translation. It is very important how a translation of a novel, story, theater or poetry is reflected in the target language. Because the translator’s preferences are the most important factor affecting the readability of the target text. In addition to the translation of classical and religious works, the novel translation is first in the translation works from Arabic to Turkish in the literary field in recent years. The literary works of other writers, especially with Nobel Prize winner Najib Mahfuz from Arabic literature, are translated to Turkish. Najib al-Kilani lived between 1931 and 1995 and wrote stories, essays and academic works with almost thirty novels. He was awarded several prizes in Egypt for his novels and more than ten novels translated into Turkish. In this study, Kilani’s Azra Jakarta novel which was translated into Turkish by different translators was analyzed comparatively in terms of translation strategies. In the first part of the study is given information about translation, translation strategies, the subject of the novel, the novelist and in the second part analyzed comparatively samples taken from the source and target texts. In this study it is revealed which strategies are used in translations from Arabic to Turkish. It is thought that this study will give information to translators about which strategies to use during translation. 

Anahtar Kelimeler

Arabic-Turkish Translation, Translation Strategies, Literary Translation

Kaynakça

• Abdulhalik, N. A. (2010). eş-Şahsiyetu’r-Rivâiyye beyne Ali Ahmed Bâkesîr ve Necîb el-Kîlânî. Disûk: Dâru’l-’ilm ve’l-îmân. Aksan, D. (2015). Her yönüyle dil (6. bs., C. 1-3, C. 1). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksoy, N. B. (2002). Geçmişten günümüze yazın çevirisi (1. bs.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Aktaş, T. (1996). Çeviri işlemine genel bir bakış. Ankara: Orsen Matbaacılık.
• Anamur, H. (1998). Özgün bir yazınsal çeviri eleştirisi önerisi: beş düzeyli nesnel eleştiri yöntemi. Çeviribilim ve uygulamaları dergisi, (8), 1-13.
• Baker, M. (2011). In Other Words: A coursebook on translation (2. bs.). USA: Routledge.
• Berk, Ö. (2005). Kuramlar ışığında açıklamalı çeviribilim terimcesi. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Çalışkan, M. N. (Çev.). (1993). Cakartalı mücahide. İstanbul: Beka Yayınları.
• Dağbaşı, G. (2017). Arapçadan Türkçeye yapılan şiir çevirilerinde nitelik sorunu. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(16), 177-195.
• Dickins, J., Hervey, S. ve Higgins, I. (2017). Thinking Arabic translation. A course in translation method: Arabic to English (2. bs.). London and New York: Routledge.
• Doğru, E. (2011). Dilin derin devleti deyimler (1. bs.). Ankara: Fecr Yayınları. el-‘Arînî, A. b. S. (2005). el-İtticâhu’l-İslâmî fi e’mâl Necîb el-Kîlânî el-Kasasiyyâ (2. bs.). Riyad: Dâr Kunûz İşbîlyâ.
• el-Kîlânî, N. (2015). ‘Azrâ’u Cakarta. Kahire: Dâru’s-Sahvâ.
• el-Kîlânî, N. (2016). Muzekkiratu’l-Kîlânî. Kahire: Dâru’s-Sahvâ.
• el-Mevsû’atu’ş-Şâmile. (2018). İslamport. 15 Ağustos 2018 tarihinde http://islamport.com/w/ fqh/Web/1272/5770.htm adresinden erişildi.
• Göktürk, A. (2016). Çeviri: Dillerin dili (12. bs.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Grossman, E. (2017). Çeviri neden önemlidir? (A. Ece, Çev.) (1. bs.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• How many languages are there in the world? (2018).Ethnologue Languages of The World. 10 Ekim 2018 tarihinde https://www.ethnologue.com/guides/how-many-languages adresinden erişildi.
• İşler, E. ve Yıldız, M. (2008). Arapça çeviri kılavuzu. İstanbul: Elif Yayınları.
• Mansûr, M. A. (2006). et-Terceme beyne’n-Nazariyye ve’t-Tatbîk (2. bs.). Kahire: Dâru’lKemâl.
• Munday, J. (2001). Introducing translation studies: theories and applications. London; New York: Routledge.
• Nar, A. (Çev.). (2016). Cakartalı kız. İstanbul: Elif Yayınları.
• Newmark, P. (1988). A textbook of translation. New York - London: Shanghai Foreign Language education Press.
• Nida, E. ve Taber, C. (1982). The theory and practice of translation. Leiden: E. J. Brill.
• Özyön, A. (2014). Çeviride eşdeğerlik kavramının yeniden tanımlanması ve eşdeğerlik kavramı ile ilgili sorunlar. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 2(1), 28-39.
• Raková, Z. (2016). Çeviri kuramları (Les théories de la traduction). (Y. Polat, Çev.). Ankara.
• Reiss, K. (2000). Translation criticism, the potentials and limitations: categories and criteria for translation quality assessment. (E. F. Rhodes, Çev.). Manchester, U.K. : New York: American Bible Society.
• Snell-Hornby, M. (2006). The turns of translation studies: new paradigms or shifting viewpoints? Amsterdam; Philadelphia: J. Benjamins Pub.
• Stolze, R. (2013). Çeviri kuramları: giriş. (E. Durukan, Çev.). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Suçin, M. H. (2013). Öteki dilde var olmak: Arapça çeviride eşdeğerlik (2. bs.). İstanbul: Say Yayınları.
• T. Gürçağlar, Ş. (2016). Çevirinin ABC’si (3. bs.). İstanbul: Say Yayınları.
• Venuti, L. (2004). The translator’s invisibility: a history of translation. London and New York: Taylor & Francis e-Library.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri stratejileri: kuram ve uygulama. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yazıcı, M. (2011). Çeviribilimde araştırma: disiplinlerarasılıktan disiplinlerötesiliğe. İstanbul: Multilinugal.
• Yıldız, M. (2009). Necîb Mahfûz (hayatı, eserleri ve Türkçe çevirileri). Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, (29), 17-28.
• Yıldız, M. (2017). Türkiye’de Necip Mahfuz literatürüne genel bir bakış (C. 2, ss. 78-87). Uluslararası Ortadoğu Kongresi (Dil, Tarih ve Edebiyat), sunulmuş bildiri, Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.