Jung Teorisi Bağlamında Hasan Ali Toptaş’ın Sonsuzluğa Nokta Romanı Üzerine Arketipsel Bir Okuma

Yıl 2020, Sayı: 21, 131 - 148, 20.03.2020

Emine Ayan

https://doi.org/10.30767/diledeara.650962

Öz

Analitik psikolojinin kurucusu olarak bilinen Carl Gustav Jung, Sigmund Freud’un öncüsü olduğu psikanalitik kurama katkı sağlayan; ancak 1912 yılında yayımladığı Bilinçdışının Psikolojisi adlı yapıtı ile Freud’un çizgisinden ayrılarak bilimsel serüvenini analitik psikoloji alanındaki çalışmalarıyla sürdüren bir teorisyendir. İnsan zihninin yapısını bilinç ve bilinçdışı olmak üzere iki katmana ayıran Freud’un aksine bilinçdışının yalnızca bastırılmış kişisel olgulardan değil tüm insanlığın ortak deneyimlerine dayalı psişik içeriklerden de oluşabileceğini öne süren Jung, bu bağlamda kolektif bilinçdışı kavramını geliştirir. Jung’un nevrotik bozuklukların kaynağında yer alan olguları kolektif bilinçdışının öğeleri olarak tanımladığı arketiplerle açıkladığı dikkat çeker.
Bu çalışmada 1980 sonrası Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından biri olan Hasan Ali Toptaş’ın 1993 yılında yayımlanan ilk romanı Sonsuzluğa Nokta, arketipsel bir okumaya tabi tutulmuştur. Romanda anlatının merkezinde yer alan roman kahramanının nevrotik bir kişilik yapısı sergilediği saptanmıştır. Çalışmada bu durumun altında yatan olgular kolektif bilinçdışının yapıtaşları arasında yer alan benlik, anne, anima, gölge ve persona arketipleri bağlamında analiz edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Carl Gustav Jung, kolektif bilinçdışı, arketip, Hasan Ali Toptaş, Sonsuzluğa Nokta, Bedran

An Archetypal Readıng On The Novel Sonsuzluğa Nokta Of Hasan Ali Toptaş In The Context Of Jung Theory

Öz

Carl Gustav Jung, known as the founder of analytical psychology, is a theorist contributing to the psychoanalytic theory pioneered by Sigmund Freud; however, in 1912, with the publication of his work Psychology of the Unconscious, he left the Freudian group and continued his scientific adventure with his work in analytic psychology. Unlike Freud, who divides the structure of the human mind into two layers, the consciousness and the unconscious, Jung argues that the unconscious can consist not only of repressed personal phenomena, but also of psychic contents based on the common experiences of all humanity, in this context, Jung develops the concept of collective unconscious. It is taken attention that Jung explains the phenomena at the source of neurotic disorders in archetypes, which he describes as elements of the collective unconscious.
In this study, Sonsuzluğa Nokta, the first novel of Hasan Ali Toptaş, one of the leading writers of Turkish literature after 1980, which was published in 1993, was subjected to an archetypal reading. In the novel, it was determined that the novel character, who is at the center of the narrative, has a neurotic personality structure. In the study, the underlying phenomena were analyzed in the context of self, mother, anima, shadow and persona and spirit archetypes, which are among the building blocks of the collective unconscious.

Anahtar Kelimeler

Carl Gustav Jung, collective unconscious, archetyp, Hasan Ali Toptaş, Sonsuzluğa Nokta, Bedran

Kaynakça

• Baran, Ethem (2009). Tamamlanan metin eksiktir. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 83-94) içinde. İstanbul: İletişim.
• Dönmez, Yelda (2005). Sadece iyi romanlara ulaşmak istiyorum. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 199-207) içinde. İstanbul: İletişim.
• Duman, Suat; Çelik, Burak (1998), Yazdığım her romanla romanı yeniden tanımlamaya çalışıyorum. L.
• Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 119-121) içinde. İstanbul: İletişim.
• Eagleton, Terry (2011), Edebiyat Kuramı, çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. bs.
• Ecevit, Yıldız (1996). Roman Yazan Bir Şair. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 159-168) içinde. İstanbul: İletişim.
• Fordham, Frieda (2011), Jung Psikolojisinin Ana Hatları, çev. Aslan Yalçıner, İstanbul: Say Yayınları, 8. bs.
• Güçbilmez, Beliz; Yılmaz, Şamil (2010). Hasan Ali Toptaş’ın yazıevreninde bir takımyıldızı olarak benzerlik ya da içinden sözlük geçen bir deneme. B. Öztuna (Ed.), Efendime Söyleyeyim Hasan Ali Toptaş Kitabı (s. 185-202) içinde İstanbul: İletişim.
• Gümüş, Semih (2013). Ezeli bir acemi. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 57-64) içinde. İstanbul: İletişim.
• Jung, Carl Gustav (1952), Önsöz. Jung Psikolojisinin Ana Hatları (s. 13-14). İçinde. İstanbul: Say.
• Jung, Carl Gustav (1982), Analitik Psikolojinin Temel İlkeleri, çev. Kamuran Şipal, İstanbul: Bozak Yayınları. 1. bs.
• Jung, Carl Gustav (2016), Analitik Psikoloji Sözlüğü, çev. Nur Nirven, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 1. bs.
• Jung, Carl Gustav (2017), Dört Arketip, çev. Zehra Aksu Yılmazer, İstanbul: Metis Yayınları, 5. bs. Kale, Senem (2006.02.03). “Taşra sıkıntısı geçer mi?. Radikal Kitap
• http://kitap.radikal.com.tr/makale/haber/tasra_sikintisi_gecer_mi-55359. (Erişim Tarihi: 2016.03.14) Karaduman Okay, Esra (2006). Hayatın tuhaf mucizeleri var. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 209-213) içinde. İstanbul: İletişim.
• Korat, Gürsel (2007.06.21). “Toptaş kendi halince yazıyor.” Radikal http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=224685 (Erişim Tarihi: 2019.10.31)
• Kurt, Tunç (2011). Şair değilim. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 267-269) içinde. İstanbul: İletişim.
• Moran, Berna (2008), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: İletişim Yayınları, 18. bs.
• Öztunç, Mehmet (2013). Harflere sadece ses olarak bakmam; onlar birer canlıdır gözümde. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 77-81) içinde. İstanbul: İletişim.
• Saydam, M. Bilgin (2017). Carl Gustav Jung: Nesnel Ruh’un Şamanı. Dört Arketip (s. 7-15) içinde. İstanbul: Metis.
• Sazyek, Esra (2013), “Jung Işığında Heba”, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/8, Summer , p. 1097-1125.
• TDK Türkçe Sözlük. (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tokay, Murat (2013). Yeryüzüne bir Kafka yeter, ikinciye gerek yok. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 103-110) içinde. İstanbul: İletişim.
• Toptaş, Hasan Ali (2014), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (Söyleşiler Kitabı, İstanbul: İletişim, 2. bs.
• Toptaş, Hasan Ali (2014), Sonsuzluğa Nokta, İstanbul: İletişim Yayınları. 4. bs.
• Toptaş, Hasan Ali (2019), Harfler ve Notalar, İstanbul: Everest Yayınları, 6. bs.
• Ukray, Murat (2015), Jung Psikolojisi Tüm Çalışmaları & Freud’la Karşılaştırmalı, ed. Taşkın Köksal, Ankara: Yason Yayınları, 1. bs.
• Varlık, Mesut (2005). Okuru yok saymak, okurun yararına olan tek şeydir. L. Cantek (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 271-277) içinde. İstanbul: İletişim.
• Varlık, Mesut (2010), Efendime Söyleyeyim Hasan Ali Toptaş Kitabı, ed. Belce Öztuna, İstanbul: İletişim Yayınları, 1. bs.
• Varlık, Mesut (2010). Hasan Ali Toptaş: “Bilginin kendisi değil, buharı muteberdir…” B. Öztuna (Ed.), Efendime Söyleyeyim Hasan Ali Toptaş Kitabı (s. 53-88) içinde. İstanbul: İletişim.