Eski Uygurca Buddhāvataṁsaka-sūtra Tefsirine İlişkin Belgeler (20, 27, 28 ve 29. Yapraklar)

Yıl 2020, Sayı: 22, 185 - 211, 20.10.2020

Uğur Uzunkaya , Tümer Karaayak

https://doi.org/10.30767/diledeara.723240

Öz

Sanskritçe Buddhāvataṁsaka-sūtra ‘çiçek bezeme sūtrası’ ve Çince tercümesiyle Huayan jing Budizmin en hacimli eserlerinden biridir. Buddhāvataṁsaka-sūtra Budizmin Çin’de oluşum gösteren ve daha sonra Doğu Asya’ya yayılan Huayan ekolünün de yazınsal temelini oluşturur. Bu ekol dünyadaki bütün olguların birbiriyle karşılıklı iç içe geçmiş olduğu düşüncesini temel alır. Bu çalışma daha önce yayımlanmamış Eski Uygurca Buddhāvataṁsaka-sūtra tefsirine ait metin parçaları hakkındadır. Bugün bu fragmanlar Berlin Brandenburg Bilimler Akademisi Turfan Koleksiyonu’nda sırasıyla U 1320 ([T I L] 3), U 1309 ([T I] 7), U 1307 ([T I] 8) ve U 1305 ([T I] 9) envanter numaralarıyla korunmaktadır. Mevzubahis bu fragmanlar Budizmin Yogācāra ekolünden gelişen Faxiang ekolüne ilişkin metin/metin parçalarının yer aldığı en az otuz bölümden oluşan bir derleme eser niteliğindeki Eski Uygurca yazma eserin 20. bölümünün 20, 27, 28 ve 29. yapraklarını oluşturmaktadır. Bu çalışmada bahsi geçen fragmanların çeviri yazıları ve harf çevirileri, Türkiye Türkçesine aktarmaları, metne ilişkin açıklamaları ve analitik dizini de ihtiva eden sözlüğü sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Budizm, Buddhāvataṁsaka-sūtra, Huayan ekolü, Eski Uygurca, metin neşri

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

The Documents of Old Uyghur Buddhāvataṁsaka-sūtra (Leaf 20, 27, 28 and 29)

Öz

Sanskrit Buddhāvataṁsaka-sūtra ‘flower ornament scripture’ is one of the most voluminous works of Buddhism with its Huayan jing in Chinese. Buddhāvataṁsaka-sūtra forms the literary basis of the Huayan school, which was developed in China and then spread to East Asia. This school is based on the idea that all the phenomena in the world are mutually interpenetration. This paper is about the fragments belonging to Old Uyghur Buddhāvataṁsaka-sūtra commentary, which has not been published before. These fragments are located at the Turfan Collection in Berlin Brandenburg Sciences and Humanities, with the archive numbers U 1320 ([T I L] 3), U 1309 ([T I] 7), U 1307 ([T I] 8) ve U 1305 ([T I] 9) respectively. These fragments in question constitute the 20th, 27th, 28th, and 29th leaves of the Old Uyghur manuscript, which is a compilation of at least thirty chapters containing the text / fragments related to the Faxiang school that developed from the Yogācāra school of Buddhism. In this paper, the transcription and transliteration of aforementioned Old Uyghur fragments, translations into Turkish, notes and glossary with an analytical index are presented.

Anahtar Kelimeler

Buddhism, Buddhāvataṁsaka-sūtra, Huayan school, Old Uyghur, text edition

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Adams, Douglas Q. (2013), A Dictionary of Tocharian B. Revised and Greatly Enlarged. Vol. 1-2, Amsterdam & New York: Rodopi. (Leiden Studies in Indo-European. 10.)
• Chiu, King Pong (2016), Thomé H. Fang, Tang Junyi and Huayan Thought: A Confucian Appropriation of Buddhist Ideas in Response to Scientism in Twentieth-Century China, Leiden & Boston: Brill. (Modern Chinese Philosophy. 8)
• Clauson, Sir Gerard. (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford: Oxford at the Clarendon Press.
• Edgerton, Franklin. (1953), Buddhist Hybrid Sanskrit Grammar and Dictionary, c. II: Dictionary, New Haven: Yale University Press.
• Erdal, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation. A Functional Approach to the Lexicon. Vol. I-II, Wiesbaden: Harrassowitz. (Turcologica 7.)
• Gharib, B. (1995), Sogdian Dictionary: Sogdian-Persian-English, Tehran: Farhangan.
• Hamar, Imre (2007), “The History of the Buddhāvataṁsaka-sūtra: Shorter and Langer Texts”, Reflecting Mirrors: Perspectives on Huayan Buddhism, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag: 139-167. (Asiatische Forschungen. 151)
• Hamar, Imre (2014), “Huayan Explorations of the Realm of Reality”, The Wiley-Blackwell Companion to East and Inner Asian Buddhism, ed. Mario Poceski, Blackwell Publishing: 145-165.
• Hirakawa, Akira. (1997), A Buddhist Chinese-Sanskrit Dictionary, Tōkyō: Reiyukai.
• Kara, Georg – Zieme, P. (1976), Fragmente tantrischer Werke in uigurischer Übersetzung, Berlin: Akademie-Verlag. (AdW der DDR. ZAGA. SGKAO. BT. 7.)
• Monier-Williams, Monier (1899), A Sanskrit-English Dictionary, Oxford: Oxford University Press.
• Nadalyayev, V. M. – Nasilov, D. M. – Tenişev, E. R. – Şçerbak, A. M. (1969), Drevnetyurkskiy Slovar’. Leningrad: Izdat. Nauka, Leningradskoe Otd. (Akademiya Nauk SSSR. Institut Yazıkoznaniya).
• Ölmez, Mehmet (2017), “Eski Uygurca İkilemeler Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, C. 65, S. 2, s. 243-311.
• Özertural, Zekine (2012), Alttürkische Handschriften Teil 16: Mahāyāna-sūtras und Kommentartexte, Stuttgart: Franz Steiner. (Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland. XIII, 24.)
• Poucha, Pavel (1955), Institutiones Linguae Tocharicae. Pars I: Thesaurus Linguae Tocharicae Dialecti A, Praha: Statni Pedagogicke Nakladatelstvi. (Monografie Archivu Orientalniho. XV.)
• Rhys Davids, T. W. – Stede, W. (1921-1925), The Pali Text Society’s Pali-English Dictionary, Oxford: Pali Text Society.
• Röhrborn, Klaus (1977-1998), Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, 1-6. Wiesbaden: Steiner.
• Röhrborn, Klaus (1991), Die alttürkische Xuanzang-Biographie VII. Nach der Handschrift von Leningrad, Paris und Peking sowie nach dem Transkript von Annemarie von Gabain hrsg., übersetzt und kommentiert, Wiesbaden: Harrassowitz. (Xuanzangs Leben und Werk. 3. VdSUA. 34.)
• Röhrborn, Klaus (2010), Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, Neubearbeitung, I. Verben. Band. 1: ab- - äzüglä- Stuttgart: Steiner.
• Tekin, Şinasi (1966), “Buyan Evirmek (Sevâbın Tevcihi)”, Reşid Rahmeti Arat İçin, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, s. 390-411.
• Tezcan, Semih (1974), Das uigurische Insadi-Sūtra, Berlin: Akademie-Verlag. (AdW der DDR. ZAGA. SGKAO. 6. BT. 3.)
• Tokyürek, Hacer (2018), Altun Yaruk Sudur IV. Tegzinç (Karşılaştırmalı Metin Yayını), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. (AKDTYK. TDK. 1268. Eski Uygurca Kütüphanesi 8.)
• Tokyürek, Hacer (2019), Eski Uygur Türkçesinde Budizm ve Manihaizm Terimleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. (AKDTYK. TDK. 1294)
• Wilkens, Jens (2007), Das Buch von der Sündentilgung. Edition des alttürkisch-buddhistischen Kšanti Kılguluk Nom Bitig. Teil 1. [Vorwort, Einleitung, Edition]. Teil 2. [Glossar, Transliterationen, Tafeln], Turnhout: Brepols. (BBAW. Akademienvorhaben Turfanforschung. BT. 25, 1 ve 2.)
• Elektronik Kaynaklar DDB = Digital Dictionary of Buddhism, www.buddhism-dict.net (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• U 1305 ([T I] 9): [ön:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1305seite1.jpg (Erişim tarihi 25.03.2020) ve [arka:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1305seite2.jpg (Erişim tarihi: 25.03.2020)
• U 1307 ([T I] 8): [ön:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1307seite2.jpg (Erişim tarihi 25.03.2020) ve [arka:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1307seite1.jpg (Erişim tarihi: 25.03.2020)
• U 1309 ([T I] 7): [ön:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1309seite1.jpg (Erişim tarihi: 25.03.2020) ve [arka:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1309seite2.jpg (Erişim tarihi 25.03.2020)
• U 1320 ([T I L] 3): [ön:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1320seite2.jpg (Erişim tarihi 25.03.2020) ve [arka:] http://turfan.bbaw.de/dta/u/images/u1320seite1.jpg (Erişim tarihi: 25.03.2020)