Türkçede Eş Biçimlilik Meselesi

Yıl 2021, Sayı: 23, 405 - 426, 20.03.2021

Ekrem Sakar

https://doi.org/10.30767/diledeara.823748

Cited By: 1

Öz

Dilde yer alan birbirinden farklı iki veya daha fazla göstergenin unsurları olan gösterenler ve gösterilenler kimi zaman birbirlerine özdeş olabilirler. Gösterilenlerin özdeşliği eş anlamlılık, gösterenlerin özdeşliği ise eş biçimlilik olarak tanımlanabilir. Gösterenler yazım, okunuş ya da her iki yönden denklik özelliği göstermelerine binaen hangi yönden özdeşlik kurdukları baz alınarak dil bilim literatüründe bu durumları ifade eden çeşitli kavramlar geliştirilmiştir. Bu kavramların Türkçe dil bilim literatüründe tanımlanması ve karşılık bulunması konusunda dil bilim sözlükleri başta olmak üzere dil bilim kaynaklarında birtakım eksiklikler, yanlışlıklar ve karmaşıklıklar mevcuttur. Bu makalenin eş biçimliliğin bir mesele olarak ele alınması bundan kaynaklanmaktadır. Bundan dolayı İngilizce dil bilim sözlüklerinden yararlanılarak ele alınan kavramların tanımları mukayeseli olarak incelenecek ve buna terimlerin anlam alanları sınırlandırılarak eş biçimlilik ifade eden kavramlar yeniden tanımlanacaktır. Ardından tablo ve şekil kullanılarak kavramların birbirleriyle ilişkisi; başka bir tabirle örtüşen ve örtüşmeyen tarafları gösterilecektir. Makalenin sonunda ise kavramların köken itibariyle hangi anlamı taşıdıkları, neyi tanımladıkları ve Türkçe dil bilim sözlüklerinde nasıl karşılandıkları göz önünde bulundurularak Türkçe karşılıklar önerilecektir.

Anahtar Kelimeler

dil bilim, eş biçimlilik, eş adlılık, eş seslilik, eş yazımlılık, terimler

Isomorphism Issue in Turkish Language

Öz

Two or more different words in the language could be identical in terms of signifiers and signifieds which are the elements of signs. The signifeds are based on concepts and substances of the words. The identities of them are defined as synonymity which is related to meaning of the word. The signifiers are based on sounds and symbols of the words. The identities of them could be defined as isomorphism which is related to forms of the words. The study described in this article focused on isomorphism in Turkish language. The name of the article is "Isomorphism Issue in Turkish Language" and the reason for using the word issue is confusions in isomorphic terms in Turkish language. This article has been written with the aim of addressing this issue mentioned and trying to solve this complicacy by correcting the meaning of those terms. Therefore, the definitions of the terms discussed in English dictionaries will be examined comparatively. Additionally limits of the terms will be restricted by examining compatible aspects of the terms. In conclusion Turkish equivalent names will be suggested.

Anahtar Kelimeler

signifier, signified, homonymy, homophony, homography, heteronymy, heterography

Kaynakça

• Aksan, Doğan. Anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi, 2006.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. 3. cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1982.
• Allen, Robert. The Penguin English Dictionary, London: Penguin Books, 2004.
• Barthes, Roland. Göstergebilim İlkeleri. çev. Berke Vardar - Mehmet Rifat. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1979.
• Crystal, David. A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell Publishing, 3rd. edition, 1992.
• Crystal, David. A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Oxford: Blackwell Publishing, 6th. edition, 1992.
• Demir, Gökhan Yavuz. Dilin Belirsizliği. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2018.
• De Saussure, Ferdinand. Genel Dilbilim Dersleri. çev. Berke Vardar. İstanbul: Multilingual, 1998.
• Dilbilim Terimler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1949.
• Hengirmen, Mehmet. Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi, 1999.
• İmer, Kamile vd. Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2011.
• Karaağaç, Günay. Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2013.
• Korkmaz, Zeynep. Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1992.
• Matthews, P.H. The Concise Oxford Dictionary of Linguistics. Oxford: Oxford University Press, 2014.
• Pearsall, Judy – B. Trumble. The Oxford English Reference Dictionary. Oxford: Oxford University Press, 1996.
• Sakar, Ekrem. "Harf Devrimi Öncesi ve Sonrası Eş Biçimli Sözcükler Üzerine Bir İnceleme". Türk Dili 825 (2020), 56-61.
• Vardar, Berke (ed.). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual, 2002.
• Wiki, Wikipedia. "Heterography and homography". Erişim 9 Eylül 2020. https://en.wikipedia.org/wiki/Heterography_and_homography
• Wiki, Wikipedia. "Heteronym (linguistics)". Erişim 9 Eylül 2020. https://en.wikipedia.org/wiki/Heteronym_(linguistics)