A Geocritical Approach to Anatolian Spaces in French Poetry

Yıl 2022, Sayı: 26, 193 - 220, 21.10.2022

Gürkan Çimen

https://doi.org/10.30767/diledeara.1140261

Öz

Fransız Şiirindeki Anadolu Uzamlarına Jeoeleştirel Bir Yaklaşım

Öz

Edebiyatın, birçok bilim dalıyla olduğu gibi coğrafya ile de oldukça yakın bir ilişkisi vardır. Coğrafya her
şeyden önce edebi esere bir mekân sunarken, şiir türüne de geniş bir imge yelpazesi açar. Şehir, köy, dağ,
nehir, göl, vadi, vb. öğeler şairin bir duyguyu ve düşünceyi benzeştirdiği, somutlaştırdığı yegâne coğrafi
uzamlardır. Bu uzamların nasıl algılanıp, yorumlanacağı ise şair ile uzam arasındaki ilişkiye bağlıdır. Bir
diğer deyişle söz konusu coğrafi uzamın şairde yarattığı duygulara bağlıdır. Edebi eserlerde yer alan coğrafi
uzamlar farklı dallarda incelenebilir. Bertrand Westphal’in coğrafyayı merkeze alan jeoeleştiri (géocritique)
kuramı ise tek bir yazardaki ya da bir eserdeki coğrafi uzamları incelemeyi değil, tek bir coğrafi uzamı birçok yazar ve eserde inceleyerek söz konusu uzamın genel değerini ortaya koymaya çalışır. Ona göre diğer
tüm kuramların aksine jeoeleştiri coğrafya merkezlidir (géocentré) ve uzamı tüm tartışmaların ortasına koyar. Bu makalede, edebiyat ile coğrafya arasındaki ilişkiden yola çıkılarak, coğrafi uzamların edebiyattaki
yeri, işlevi ve değeri gibi hususlar göz önüne alınmış, Westphal’in coğrafya merkezli kuramından hareketle
Anadolu coğrafyası çalışmanın merkezine konmuştur. Özellikle daha kısıtlı bir anlatım alanı olan şiirde
Anadolu’ya ait uzamların sahip oldukları özellikleriyle ne tür kullanımlara kapı araladığı incelenmiş ve
bu bağlamda Fransız şiirinden seçilen örneklerde, Anadolu coğrafyasına dair uzamların nasıl işlendikleri
yorumlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Coğrafya, Fransız Şiiri, Anadolu, Uzam, Jeoeleştiri

Kaynakça

• AKTULUM, K. (2000), Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınları, s.67
• CHATEAUBRIAND, (1867), l'Itinéraire de Paris à Jérusalem, Paris, Bernardin-Bechet Libraire, s.180-181
• ÇİMEN, Gürkan, (2021), Une approche géocritique des images de l’Anatolie chez les écrivains français du XVIe au XIXe siècle, Ankara : Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
• DU BELLAY, J. (1903), Œuvres Complètes, Tome III, Le Premier Livre Des Antiquitez De Rome, Paris, Revue De La Renaissance,
• FLAUBERT, G.,(1925), Voyage en Orient 1849-1851, Paris, Edition du Centenaire Libraire de France, s.229
• HUGO, V., (1829), Les Orientales, Paris, Editions Ne Varietur, s.4-5
• LAMARTINE, A. (1835), Impressions, souvenirs, pensées et paysages pendant un voyage en Orient, 1832-1833, ou Notes d'un voyageur II, Œuvres Complètes, Tome VII, Paris, Chez L’Auteur, s.239
• LEBÈGUE, R. (1975), Malherbe disciple et critique de Ronsard. In: Cahier des Annales de Normandie n°9, 1977. La Basse Normandie et ses poètes à l'époque classique : actes du colloque organisé par le groupe de recherches sur la littérature française des XVIe et XVIIe siècles, tenu à l'Université de Caen en octobre 1975. s. 8-20;
• MALHERBE, F., (1858) Œuvres de Malherbe: Poésies Et Prose, Œuvres choisies de E. Lebrun, Paris, Librairie de Firmin Didot Frères
• MONTESQUIEU,(1721), Lettres Persanes, Paris, Editions Gallimard, Paris, 2006, s.49
• MOURA, Jean-Marc, (1992), Lire l’Exotisme, Paris, Dunod, s.77
• ROUDAT, Jean, (1990), Les Villes imaginaire dans la littérature français, Paris, Hatier, coll. Brèves
• RUBIN, D.L, (2004) La Poésie Française du Premier 17e Siècle: Textes et Contextes, Virginia, Rookwood Texts
• TAVERNIER, Jean-Baptiste, (1676), Les Six Voyages de Jean Baptiste Tavernier, Premier Partie, s.17-19
• VERNE, Jules, (1883), Kéraban-le-Têtu, La Bibliothèque électronique du Québec, Collection à tous les vents, s.550