Sadık Yemni’nin Nazarzede Kliniği Romanında Postmodernist Unsurlar

Yıl 2022, Sayı: 26, 135 - 166, 21.10.2022

Özlem Fedai , Sevilay Öztürk

https://doi.org/10.30767/diledeara.1190442

Öz

Tanımında ve sınırlarında tam anlamıyla uzlaşılamamış olan postmodernizm, yazarlara sunduğu bazı kurgu teknikleri, bakış açısı, dil, anlatım imkânları sebebiyle 1980 sonrası Türk romanında artarak istifade edilen bir sanat yönelimi olmuştur. Modernist eserlerde varolan1980 sonrası eserlerde ise daha çok görülmeye başlanan üstkurmaca, metinlerarasılık, yapıbozum, ironi, oyun, fantastik, simülasyon, çoğulculuk teknikler postmodernizmin belirleyici unsurları olmuştur. Ancak bu özelliklerin bulunduğu her esere ‘postmodern eser’ demek yanlış olacaktır. Belirtilen özellikler eserin genel bağlamı içerisinde değerlendirilerek karar verilmelidir. Modernizmin önüne gelen “post” ekiyle anlam kazanan “postmodernizm, hem “modernizmin devamı” sayılmış hem de “modernizme tepki” olarak algılanmıştır.
Sadık Yemni’nin, çağımız insanının yaşadığı anlamı yitirilmiş dünyayı eleştirmek amacıyla yazdığı Nazarzede Kliniği romanı, barındırdığı postmodern teknikler ve diliyle dikkat çekici bir eserdir. Hayal ve gerçeğin iç içe geçtiği anlatıda, çağımızda gerçeğin nasıl bozulduğu/çarpıtıldığı yansıtılırken, postmodernizmin teknikleriyle, “postmodern realite” ile “hakikat”in çarpışması, okuyucuya aktarılmıştır. Belge inclemesiyle veri toplanan bu çalışmada, Nazarzede Kliniği romanında postmodern unsurların dile yansımaları da tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda Sadık Yemni’nin, Nazarzede Kliniği eserinde fantastik, simülasyon, metinlerarasılık, ironi, çoğulculuk, pop-art, dilde yapıbozum gibi tekniklerin -nasıl kullanıldığı; ayrıca yazarın “modern”in karşıtı olan “gelenek”ten “hakikat”in temsilcisi olarak yararlanma şekli örneklerle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Postmodernizm, Sadık Yemni, Nazarzede Kliniği, metinlerarasılık, ironi, simülasyon, fantastik

Postmodernıst Elements in Sadık Yemni's Novel Of Nazarzede Clınıc

Öz

Postmodernism, which has not been fully agreed on in its definition and boundaries, has become an art movement that is increasingly utilized in Turkish novels after 1980 due to some editing techniques, perspective, language and expression possibilities it offers to writers. Elements such as metafiction, intertextuality, deconstruction, irony, play, fantasy, simulation, pluralism, which are frequently seen in the works after 1980, required to approach the works with the techniques and perspectives imposed by postmodernism. However, it would be wrong to call every work that has these features a 'postmodern work'. The specified features should be decided within the general context of the work. "Postmodernism", which gains meaning with the "post" suffix that precedes modernism, has been considered both as a "continuation of modernism" and as a "reaction to modernism".
Nazarzede Clinic novel, written by Sadık Yemni to criticize the world that has lost its meaning in which modern people live, is a remarkable work with its postmodern techniques and language. In the narrative, in which imagination and reality are intertwined, how reality is distorted/distorted in our age is reflected, and the collision of "postmodern reality" and "truth" with the techniques of postmodernism is conveyed to the reader. In this study, where data was collected through document analysis, the reflections of postmodern elements on the language in the novel Nazarzede Kliniği were also tried to be determined. In our study, Sadık Yemni's ways of using the techniques of postmodernism (fantasy, simulation, intertextuality, irony, pluralism, pop-art, deconstruction in language) and "tradition", which is the representative of "truth", were examined by giving examples from the work.

Anahtar Kelimeler

Postmodernism, Sadik Yemni, Nazarzede Clinic, intertextuality, irony, simulation, fantasy

Kaynakça

• AKTULUM, Kubilay (2000), Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınları.
• BAUDRILLARD, Jean (2011), Simülakrlar ve Simülasyon, (çev. Oğuz Adanır), Ankara: DoğuBatı Yayınları.
• CEVİZCİ, Ahmet (1999), Paradigma Felsefe Sözlüğü, Ankara: Paradigma Yayınları
• ÇOBANOĞLU, Seda Aksüt (2014). Sadık Yemni'nin Romanlarında Halk Kültürü Unsurlarının Tespiti ve İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• DEMİR, Ömer-Acar (1992), Sosyal Bilimler Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Yayınları.
• DERRİDA, Jacques (1999), “Japon Bir Dosta Mektup”, Toplumbilim, (çev. Medar Atıcı- Mehveş Omay), nr. 10, s. 185-188.
• DOLTAŞ, Dilek (2003), “Postmodernizm ve Eleştirisi / Tartışmalar – Uygulamalar”, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• ECEVİT, Yıldız (2001), “Türk Romanında Postmodernist Açılımlar”, İstanbul: İletişim Yayınları.
• EMRE, İsmet (2006), “Postmodernizm ve Edebiyat”, Anı Yayınları, Ankara.
• ERJEM Yaşar - KIZILÇELİK, Sezgin (1996), Açıklamalı Sosyoloji Sözlüğü, İzmir: Saray Kitabevleri.
• FEDAİ, Özlem (2008), “Tarık Dursun K.’nın ‘Derdiyok İle Zülfüsiyah’ Adlı Öyküsünün Postmodernizm Açısından İncelenmesi”, Turkish Studies, vol. 3, Issue 2, s. 306-323.
• GÜZ, Hanife (2000), “Reklamın İki Yüzünün Psikolojik, Ekonomik ve Toplumsal Çerçevede Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, nr. 1 (2), s.135-146.
• KIZILÇELİK, Sezgin ( 1996), Postrmodernizm Dedikleri, İzmir: Saray Kitabevleri.
• KUŞ, Metin (2019), Postmodern Sanat ve Günümüz”, İdil, nr. 60, Ağustos, s. 1003-1010.
• ORWELL, George (2000), 1984 (çev. Celal Üster), İstanbul: Can Yayınları.
• MORAN, Berna. (1994) Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, c. 3, İstanbul: İletişim Yay.
• ÖGEYİK, Muhlise Coşkun (2008), Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi, Ankara: Anı Yayınları.
• ÖZLÜK, Nuran. (2011), Türk Edebiyatında Fantastik Roman, İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• TANYILDIZ, Ahmet (2017), “İnşânın Postmodern Terennümü II: Yedinci Gün’de Osmanlı Türkçesi Kullanımına Dair”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal of Academic Literature], Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, Y. 3, nr. 7, s. 89-98.
• TOURAİNE, Alain (1995), Modernliğin Eleştirisi (çev. Hülya Tufan), İstanbul: YKY.
• YEMNİ, Sadık (2015), Nazarzede Kliniği,1, İstanbul: Erdem Yayınları.
• YONAR, Gönül. (2011) Türk Edebiyatında Fantastiğin Kökenleri, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• YÜREK, Hasan (2008), “Türk Romanında Modernist Etkinin Boyutları”, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. 28, nr. 1, s. 187-202.