Roman Kişilerinin Gözünden Kudüs’e Bakmak: Kalbim Kudüs’te Kaldı

Yıl 2023, Sayı: 27, 273 - 290, 21.03.2023

Yasemin Ulutürk Sakarya

https://doi.org/10.30767/diledeara.1209253

Öz

Etken ya da edilgen konumda yer alan şahıs kadrosu, roman ve hikâye gibi tahkiyeli eserlerin yapı unsurlarından biridir. Romanın itibarî dünyasındaki kişilerinden bir kısmı yazarın sözünü emanet ettiği, bir kısmı da mekân, zaman ve olay örgüsünün teşekkülünde kurgunun gerçekçi bir intibaya ulaşabilmesini sağladığı kişiler olarak rol alırlar. Kişilerin bu unsurlar ile bilhassa da mekân ile son derece güçlü bir yakınlığı olduğu da bilinmektedir. Bu yakınlık, yaşanan olayların sahnesi konumundaki mekânı, canlı bir varlık statüsüne yükselterek mekân-insan ilişkisinin somutlaşmasına da imkân vermektedir. Dolayısıyla müspet / menfi nazar doğrultusunda mekânı insanla, insanı da mekânla yorumlamak gerekmektedir. Bu bağlamda değerlendirebileceğimiz eserlerden biri ise Ahmet Turgut’un Kalbim Kudüs’te Kaldı adlı romanıdır.
Romanda ana mekân olarak tercih edilen Kudüs, insanlık tarihinde mühim bir yeri bulunmakla birlikte tarih boyunca sahip olunmaya çalışılan, üç dinin de kutsal saydığı ender şehirlerden biridir. Böylesi mukaddes bir şehrin romanlara konu edinilmesi son derece olağanken Kudüs’ün bu romandaki yeri, insanî nitelikler ile tesir altında bıraktığı kişiler nezdinde teşekkül etmektedir. Nitekim yazar, kişilerin gözünden içinde bulunulan gerilimli atmosferi ve kaygı içindeki arayışları resmetmiş, farklı dinlere mensup kişilerin inançları uğruna yaşadıkları mücadeleyi kendi iç dünyalarında var olan çatışmalar ile bütünleştirerek bir arada işlemiştir. Yaşanan tarihî süreçte şehrin değişen mekân algısına da gerçeklik boyutunda katkı sağlayan yazar, şehri dinî kimliği ile ele alarak farklı perspektiflerden yeni bir şehir silüeti ortaya çıkarmış ve kişilerin şehirle değişen bakış açılarını somutlaştırmıştır.

Anahtar Kelimeler

roman, mekân, Kudüs, kişiler, Kalbim Kudüs'te Kaldı

Kaynakça

• Aktaş, Şerif (2005), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bachelard, Gaston (1996), Mekânın Poetikası, Çev. Aykut Derman, İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Barthes, Roland (1988), Anlatıların Yapısal Çözümlemesine Giriş, Çev. Mehmet Rifat, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Boruneur R., Quellet R. (1989), Roman Dünyası ve İncelemesi, Çev. Hüseyin Gümüş, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Cebe, Arzu (2017), “Semavi Dinlerin Oluşturduğu Kültürlerde Kudüs ve Kutsallık Kavramı”, Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(13), s. 370- 384.
• Çetişli, İsmail (2016), Metin Tahlillerine Giriş 2, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Haydar, Gülzar (1991), Şehirlerin Ruhu, İstanbul: İnsan Yayınları.
• “Kudüs” Maddesi, Hz. Ömer Faruk Harman, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 26, s. 329-332.
• Moran, Berna (1988), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İstanbul: Cem Yayınevi. Narlı, Mehmet (2002), “Romanda Zaman ve Mekân Kavramları”, Sosyal Bilimler Dergisi, 5(7), s. 91-106.
• Söylemez, Mehmet Mahfuz (2018), “Şehirlerin Ruhu Üzerine”, Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(2), s. 381-386.
• Stevick, Philip (2010), Roman Teorisi, Çev. Sevim Kantarcıoğlu, Ankara: Akçağ Yayınları. Tekin, Mehmet (2001), Roman Sanatı 1, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Turgut, Ahmet (2017), Kalbim Kudüs’te Kaldı, Ankara: Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları.
• Yazıcı, Nermin (2002), Halikarnas Balıkçısı’nın Eserlerinde Tabiat, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• https://www.yenisafak.com/hayat/kudusun-sifresi-fatihada-gizli-2656317 [Erişim tarihi: 06.09.2022] https://kutsalkitap.info.tr/?q=mat%2023 [Erişim tarihi: 20.02.2023] https://incil.info/kitap/Matta/26 [Erişim tarihi: 20.02.2023]