Çocuk Edebiyatı Ürünlerinde Göç Kurgusuna Süreç Temelli Bir Bakış

Yıl 2023, Sayı: 27, 37 - 56, 21.03.2023

H. Merve Altıparmak Yılmaz , Şeyda Özcan

https://doi.org/10.30767/diledeara.1211254

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın amacı göç ve mültecilik konulu çocuk edebiyatı ürünlerini “Süreç” bağlamında incelemektir. Süreç; yolculuğun gerekçesi, yolculuk öncesi, yolculuk ve yeni yer/yeni yaşam olmak üzere dört grupta ele alınmıştır. Araştırmada; Arkadaşım Korku, Bavulumdaki Kırık Fincan, Bir Balina Bir Bavula Nasıl Sığar, Dişe Diş, Hoş Geldiniz, Kayıp Köpek Üzüm, Savaşı Bitiren Sinek, Tarık ve Beyaz Karga, Tombik Balık Denizler Hepimizin, Veda Öpücüğü olmak üzere on çocuk edebiyatı ürünü incelenmiştir. Kitapların seçiminde göç veya mültecilik olgusunun insan dışındaki bir canlı veya nesne yardımıyla ele alınmış olması, belirleyici bir rol üstlenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler ise içerik analizi türlerinden olan kategorisel analiz ile çözümlenmiştir. Bir süreç olarak ele alınan göç olgusunda yolculuğun gerekçesi kimi zaman açıkça belirtilmiş kimi zaman sezdirilmiştir. Yolculuk öncesinde yer değişikliğini reddetme, vedalaşma, çözüm üretmeye çalışma gibi durumlar ve özlem, korku, endişe gibi duygu durumları yansıtılmıştır. İnceleme kapsamındaki kitapların çoğunda yolculuk süreci ele alınmamış; yolculuk süreci ele alınan kitaplarda ise genellikle yolculuk sürecinin yaşattığı olumsuz durumlar ve hisler yansıtılmıştır. Yeni yer/yeni yaşam içerisinde ise; merak, empati, özlem, korku, arayış, kabul görme/reddedilme, şüphe, hoşgörü, arkadaşlık, yalnızlık, sosyalleşme, saygı, sevgi, umut, alışma gibi duygu, ihtiyaç ve durumlara yer verildiği tespit edilmiştir. Bu bağlamda; çocuk edebiyatı ürünlerinin duygu durumlarının farkına varma, baş etme ve çözüm yolları arama noktasında yardımcı kaynaklar olabileceği, bununla birlikte kültürlerarası iletişimi fark etmelerini sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca insan dışındaki varlık ve nesnelerin, göç ve göçmenliğin yaşatabilecekleri ve hissettirebileceklerine ilişkin dikkat çekici unsurlar oldukları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, Göç, Mültecilik, Çocuk kitapları

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen bir kurum bulunmamaktadır.

A Process-Based Perspective on Migration Fiction in Children’s Literature Products

Öz

The aim of the study is to examine children's literature products on migration and refugee in the context of "Process". The process is discussed in four groups as the reason of the journey, pre-journey, the journey and the new place / new life. In the research; Ten children's literature products such as Arkadaşım Korku, Bavulumdaki Kırık Fincan, Bir Balina Bir Bavula Nasıl Sığar, Dişe Diş, Hoş Geldiniz, Kayıp Köpek Üzüm, Savaşı Bitiren Sinek, Tarık ve Beyaz Karga, Tombik Balık Denizler Hepimizin, Veda Öpücüğü were examined. The fact that the phenomenon of migration or refugee was handled with the help of a non-human creature or object played a decisive role in the selection of the books. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used in the study. The data obtained from the research were analyzed by categorical analysis, which is one of the types of content analysis. In the phenomenon of migration, which is considered as a process, the reason for the journey is sometimes clearly stated and sometimes implied. Before the journey, situations such as refusing to change place, saying goodbye, trying to find a solution, and emotional states such as longing, fear, and anxiety were reflected. In most of the books under review, the journey process was not addressed and in the books that deal with the journey process, the negative situations and feelings experienced by the journey process are generally reflected. In the new place/new life, it has been determined that emotions, needs and situations such as curiosity, empathy, longing, fear, seeking, acceptance/rejection, doubt, tolerance, friendship, loneliness, socialization, respect, love, hope, and getting used to are included. In this context, it is thought that children's literature products can be helpful resources in recognizing emotional states, coping and searching for solutions, and will also enable them to realize intercultural communication. In addition, it is seen that non-human beings and objects are remarkable elements of what immigration and immigration can make and feel.

Anahtar Kelimeler

Children's literature, Migration, Children's book, Refugee

Kaynakça

• Altıparmak Yılmaz, Hamide Merve (2020). Avustralya’da Yaşayan Türklerin Dil Görünümlerinin İki Dillilik Bağlamında İncelenmesi. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altunbay, Müzeyyen ve Çakır, Emrah (2018), “Çocuk Edebiyatı Ürünlerinde Savaş Ve Göç Olgusu (“Uçurtma Avcısı” Ve “Kuş Olsam Evime Uçsam” Adlı Eserler Örneklemi)”, Sakarya University Journal of Education, C.8, S. 2, s. 96-110.
• Balta, Elif Emine (2018), “Çocuk Kitaplarında Mülteciler Ve Kültürleşme Stratejileri”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, C.17, S. 2, s. 487-498.
• Bayram, Sibel (2019), “Gurbet Kuşları” Adlı Eserde Göç Kuramının İzini Sürmek”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 2, S. 1, s. 113-122.
• Bilgin, Nuri (2014), Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi, Ankara: Siyasal.
• Bulut, Sevilay (2018), “Çocuk Edebiyatına Sığınanlar: Zorunlu Göç Öyküleri”, OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, C.8, S.14, s. 383-410.
• Burke, Carolyn. L., & Copenhaver Joby G. (2004), “Animals As People İn Children’s Literature”, Language Arts, C.81, S.3, s. 205-213.
• Çelik, Handan ve Göre, Zehra (2021), “Göç Ve Göçmenlik Konularını Ele Alan Çocuk Edebiyatı Eserleri Üzerine Bir İnceleme”, International Journal of Languages’ Education and Teaching, C.9, S.4, s. 64-75.
• Göç Terimleri Sözlüğü. (2009). Cenevre: IOM (Uluslararası Göç Örgütü).
• Güran Yiğitbaşı, Kübra (2018), “‘Yolculuk’ Adlı Çocuk Kitabının Greimas’ın Göstergebilimsel Çözümlemesi İle İncelenmesi”, Middle East Journal of Refugee Studies, C.3, S.1, s. 53-79.
• Melanlıoğlu, Deniz (2020a), “Çocuk Edebiyatındaki Mülteci Kahramanların Yaşadıkları Çatışmalar Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, C.9, S.2, s. 665-691.
• Melanlıoğlu, Deniz (2020b), “Çocuk Edebiyatındaki Kayıp Mültecilerin İzinde Duyarlılık Eğitimi”, Türkiyat Mecmuası, C.30, S.1, s. 161-179.
• Patton, Michael Quinn (2018), Nitel Araştırma Ve Değerlendirme Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Tavşancıl, Ezel ve Aslan, Esra (2001), Sözel, Yazılı Ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi Ve Uygulama Örnekleri, İstanbul: Epsilon.
• Temur, Murat. ve Ertem, İhsan Seyit (2019), “Çocuk Edebiyatında Göç Ve Göçmenlik”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, C.9, S.2, s. 451-466.
• Ungan, Suat (2006), “Fabl Türünün Çocuk Edebiyatındaki Yeri Ve Günümüzde Bu Türden Yararlanma Olanakları”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.14, 105-114.
• Uysal, Su Saime ve Şen, Erhan (2021), “ ‘Kuş Olsam Evime Uçsam’ Adlı Çocuk Edebiyatı Yapıtının Göç Olgusu Açısından İncelenmesi”, Çocuk Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, C.4, S.1, s. 62-79.
• Yakar, Yasin Muhammet (2017), “Türk Çocuk Edebiyatında Göç Olgusu”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.58, s. 339-353.
• Yolasığmazoğlu, Hülya (2016), “Göç Ve Göçün Beraberinde Getirdiği Sıkıntılar Karşısında Bir Çocuk: Kömür Karası Çocuk”, M. Günyüz, B. V. Yıldız, & T. Şimşek (Ed.), III. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss.53-60). İstanbul.
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2013), “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri”, Ankara: Seçkin. Yiğittürk Ekiyor, Emel (2021), “Afganistan’dan Göç Ve “Uçurtma Avcısı”: Göç Kültürü Ve Çatışma Modeli Bağlamında Bir Okuma”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.25, S.1, s. 15-32.
• Yürek, Hasan (2016), “Koca Ren Adlı Romanda Almanya’ya Göçün Genç İnsan Üzerindeki Etkisine Dair Bir İnceleme”, M. Günyüz, B. V. Yıldız, & T. Şimşek (Ed.), III. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler içinde (ss.65-72). İstanbul.
• Barroux (2020), Hoş Geldiniz, çev. Oğuzhan Aydın, İstanbul: Redhouse Kidz Yayınları.
• Bektaş, Habib (2017), Tombik Balık Denizler Hepimizin, İzmir: Tudem.
• Björgvinsdóttir, Bryndis (2017), Savaşı Bitiren Sinek, çev. Mahir Ünsal Eriş, İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Naylor- Ballesteros, Chris (2019), Bavulumdaki Kırık Fincan, çev. Melike Hendek, İstanbul: Pearson.
• Freedman, Claire & Hindley, Kate (2015), Kayıp Köpek Üzüm, çev. Melike Hendek, İstanbul: Pearson.
• Guridi, Raul Nieto (2020), Bir Balina Bir Bavula Nasıl Sığar, Çev. Beyza Fırat, İstanbul: Ketebe yayınları.
• Kolektif (2018), Tarık Ve Beyaz Karga, Sarıgaga Yayınları.
• McKee, David (2017), Dişe Diş, çev. Ümit Mutlu, İzmir: Uçanbalık Yayınları.
• Penn, Audrey (2020), Veda Öpücüğü, çev. Pınar Savaş, İstanbul: Butik Yayıncılık.
• Sanna, Francesca (2018), Arkadaşım Korku, çev. Zeynep Sevde, İstanbul: Taze Kitap.