Türkiye'de Din Felsefesi Alanında Yapılmış Olan Doktora Tezlerinin Ele Aldığı Konular Açısından Analizi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 24 - 37, 15.06.2018

İbrahim Yıldız

Öz

Din Felsefesi birçok ülkede
olduğu gibi Türkiye’de de son yarım yüzyıldır gelişmekte olan bir bilim
dalıdır. Bu bilim dalı Türkiye’de özellikle 1990’lardan sonra pek çok
üniversitede ders olarak okutulmuş ve lisansüstü programların yapıldığı bir
alan haline gelmiştir. Son yıllarda farklı üniversitelerde çalışılan bu
tezlerde çeşitlilik ve çokluk kendini göstermeye başlamıştır. Bu tezlerin ele
aldıkları konuları bütüncül bir bakış açısı ile ele alıp değerlendirmek
önemlidir. Bu sayede ülkemizde yapılmış olan çalışmaların alanın hangi
konularını ele aldıklarını ve hangi konuların çalışılmadığı tespit edilmiş
olacaktır. Türkiye’de tamamlanmış olan doktora tezlerini konularına göre ele
alan bu çalışma söz konusu tezleri niceliksel olarak betimsel bir analiz ile tespit
ve tasnif etmeyi amaçlamaktadır.  Bu amaçla din felsefesi alanında yapılan
ve YÖK Ulusal Tez Tarama Merkezi ve İSAM veri tabanlarında yer alan doktora
tezleri incelenecektir. Böylece bu çalışmaların ele aldıkları konuları bütüncül
bir şekilde görmek mümkün olacaktır. Ayrıca bu çalışma, ileride din felsefesi
alanında yapılacak çalışmaların ele alabilecekleri konulara ışık tutacaktır.

Anahtar Kelimeler

Din Felsefesi, Doktora Tezleri, Türkiye

Kaynakça

• Acar, Rahim – Yüce, Fatma “Din Felsefesi Literatüründe Kuşbakışı Bir Gezinti”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 9/17 (2011): 203-230 Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi, 11. Baskı. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, 2007. Dalkılıç, Bayram. “Türkiye’de İlahiyat Fakültelerinde Din Felsefesi”, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 2/1, (2009): 281-292Gülaçar, İzzet. “Türkiye’de İslâm Ahlâk Felsefesi Alanında Yapılan Türkçe Yüksek Lisans Ve Doktora Tezleri Bibliyografyası”, Adam Akademi 5/2 (2015): 85-108.Kılıç, Recep – Reçber, Mehmet S. – Acar, Rahim – Akbaş, Muhsin. Din Felsefesi El Kitabı, Ankara: Grafiker Yay, 2014.Michael Peteson, v.dğr., Akıl Ve İnanç: Din Felsefesine Giriş, trc. Rahim Acar 5. Baskı. İstanbul: Küre Yay, 2014.Reçber, Mehmet S. “Din Felsefesi Üzerine”, Felsefe Dünyası 55 (2012): 39-51Yorulmaz, Bilal. “Türkiye’de Din Eğitimi Alanında Yapılan Lisansüstü Çalışmalar Hakkında Genel Bir Değerlendirme”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi 12/46 (2016): 41-62. Felsefe ve DinAkdemir, Ferhat. Alvin Plantinga’nın din felsefesi. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi 2006.Alpyağıl, Recep. Din Felsefesinde Dekonstrüksiyon. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2006.Aydoğan, Hüseyin. Immanuel Kant’ın Salt Aklın Sınırları İçinde Din’inde Din Tasavvuru. Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, 2017.Bayındır, Ahmet. Ockhamlı William’ın Din Felsefesi. Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi, 2014.Demirtaş, Mehmet. Josiah Royce’un Din Anlayışı. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2012.Hafız, Muharrem. Din felsefesi açısından kutsal-sanat ilişkisi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2012.İlboğa, Mustafa. Nıkolaı Berdyaev'in Din Felsefesi: Tanrı, Ruh, Özgürlük. Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2012. Karahan, Fazıl. Hilmi Ziya Ülken’de Din Felsefesi. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007.Kar, Sait. John Toland'ın din felsefesi üzerine bir inceleme. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi 2014.Kartal, Abdullah. Muhyiddin-i Arabi ve Sadreddin Konevî’nin Din Anlayışı. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2014.Kâtipoğlu, Hasan. Emile Boutroux'da din felsefesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1981.Semra Tüfenkci. Din felsefesi açısından insan doğası. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2016. Şahin, Naim. Hegel'de bazı din felsefesi problemleri, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1997.Şener, Habib. İngiliz Aydınlanma Felsefesinde Din (Locke ve Hume). Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2012.Taşkıran, Ülkü. Lord Herbert of Cherbury'nin Doğal Din Anlayışı ve Düşünce Boyutu. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2011. Ünlüsoy, Abdulhan. John Searle'ün Sözedimleri Kuramının Din Felsefesine Olan Paradigmasal Etkileri. Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi, 2015. Yıldırım, Tamer. Feuerbach’ın Din Felsefesi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2008.Akıl ve İmanDeniz, Osman Murat. Akıl-İman İlişkisi Açısından Fideizm. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2009. Hezave, Ahmet Gainmagani. Pragmatizmin bilgi teorisi, W. James, F. Nietzche ve iki çığırın münasebetleri ve farkı, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1973.Küçük, Suphi. Rıza Tevfik’in felsefesinde bilgi teorisi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, , 2003.Küçükparmak, Aykut. Kant’a Göre Bilgi ve Metafiziğin İmkânı. Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, 2014.Mehdiyev, Nebi. Çağdaş Din Felsefesinde Epistemolojik Yaklaşımlar ve Tanrı İnancının Rasyonelliği. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2007.Peker, Hasan. Kur’ân’da bilgi imkânları açısından insanın bilişsel dinamizmi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2005.Rajabov, Eldeniz. Karl Popper’in Eleştirel Akılcılığı ve Din Felsefesine Yansımaları. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2008.Tahsin Ölmez. John Locke ve dini inancın akliliği. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2016. Tan, Necmettin. Immanuel Kant’ın İman anlayışı. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2008.Tanış, Abdulkadir. Pragmatik İman Anlayışı . Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2017Tanrıverdi, Hasan. İnancın Rasyonelliği Sorunu (John Hick Örneği). Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, 2010. Ulukütük, Mehmet. Muhammed Abid el-Cabirî’de Din-Akıl İlişkisinin Epistemolojik Analizi. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2013. Uslu, Ferit. İmânı temellendirme sorunu, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2002. Dini TecrübeAkdemir, Betül. Çağdaş Din Felsefesinde Mistik Tecrübenin Epistemolojik Boyutu: Bağlamsalcı Yaklaşım Örneği. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2015.Bakış, Rıza. Hallâc’a Göre Varlık ve Dînî Tecrübe. Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, 2010.Erdem, Ömer Faruk. William James’a Göre Dini Tecrübe ve Epistemolojik Değeri. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2012.Fidan, Ridade. Paul Tillich'in Dînî Tecrübe Anlayışı ve Sinemadaki Yansımaları. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2012. Hemşinli, Hakan. Öznellik ve Nesnellik Bağlamında Dini Tecrübe. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2015. Kalın, Fetullah. Rudolf Otto'da Din, Kutsallık ve Mistik Tecrübe. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2012.Tüzer, Abdüllatif. Bir felsefe problemi olarak dinî tecrübe. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2006.Yüce, Fatma. Dini ve Mistik Tecrübede Evrensel Öz Problemi: Walter Stace - Steven Katz Karşılaştırması. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2015. Tanrı ve SıfatlarıAkdağ, Özcan. Gazâlî ve Aquino'lu Thomas'a Göre Tanrı'nın Özgürlüğü. Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, 2015.Akgün, Tuncay. Gazali ve İbn Rüşd’e Göre Yaratma. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2011.Az, Mehmet Ata. İlahi Basitlik Bağlamında Tanrı'nın Bilinebilirliği: İbn Sinâ ve Thomas Aquinas Örneği. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2013. Batak, Kemal. Alvin Plantinga'nın Tanrı anlayışı. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2007. Baykan, Erdal. Bir din felsefesi problemi olarak Mevlana'da Tanrı, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1999.Beki, Münteha. Tanrı ve Mükemmellik Kavramı. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2016. Bor, İbrahim. İlâhî kelâmın imkân ve tabiatı. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2006. Çetin, İsmail. John Locke'da Tanrı ve Tanrı-Alem ilişkisi, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 1993.Çevik, Mustafa. David Hume’da din ve tanrı anlayışı, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2003. Dalkılıç, Bayram. Bertrand Russell'in felsefesinde Tanrı problemi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1997.Erdem, Engin. İlahî ezelîlik ve yaratma sorunu. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2006.Masiraliev, Şumkar. John Hick`in Ulûhiyet Anlayışı Işığında Hristiyan Teizminin Felsefi Güçlükleri. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007. Özcan, Zeki. Augustinus'ta Tanrı ve yaratma, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 1992.Slehu, Aslan. Din Felsefesinde Tanrı’nın Pozitif Sıfatları. Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi 2014.Şahin, Hasan. Dekart'ın Tanrı anlayışı ve İslâmi açıdan değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1982.Yıldırım, Hüsamettin. Tehafüt Geleneğinde İlahi Hürriyet Problemi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2008.Tanrı’nın Varlığının DelilleriBabataev, Abdiraşit. Richard Swinburne’de Tanrı’nın Varlığını Kanıtlama Sorunu. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2009.Bağcı, Okan. Felsefî düşüncede kozmolojik deliller açısından Tanrı-zaman ilişkisi. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2016.Başçı, Vahdettin. Ontolojik delil yönünden zorunlu varlık üzerine bir inceleme, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1989.Ebrahimzadeh, Ali. İbni Sina’da Sıddîkîn Kanıtı: Din Felsefesi Açısından Bir Değerlendirme. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.Özgökman, Fatih. Teleolojik Delil ve Evrim Teorisi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2009. Pay, Metin. Teleolojik Kanıt Bağlamında Akıllı Tasarım Kuramı. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2014. Din ve AhlakAydeniz, Hüsnü. Teist Varoluşçularda İman-Ahlak İlişkisi (Kierkegaard, Jaspers ve G. Marcel). Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2010.Çelebi, Emin. David Hume'da Nedensellik Bağlamında Ahlak ve Hürriyet Problemi. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, 2008.Erkan, (Balci) Elif Nur. Alasdair Macintyre'in modern ahlak eleştirisi ve Thomasçı-Aristotelesçi ahlak felsefesi. Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, 2017.Kahveci, Küçük Ali. Said Nursi’de Amelî Ahlak Meselesi. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2015. Kılıç, Recep. Ahlâkın dini temelinin önemi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1991.Özaykal, Kayhan. Theological-Ethics and Epistemology: The Euthyphro Dilemma and The Metaethics of al-Maturidi. Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, 2017.Turdubayev, Adilbek. Gazzâlî’nin ahlâk teorisi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2006.Ölüm Sonrası HayatAktürk, Eyüp. Eskatolojik Açıdan Kişisel Özdeşlik Sorunu. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.Dölek, Haydar. Tehafütlerde Ölümsüzlük Problemi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2009.Gündoğan, Saim. Muhammed İkbal'de Ölümsüzlük Düşüncesi. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2017.Koç, Turan. Ölümsüzlük açısından ruh-beden ilişkisi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1990.Şimşek, İsmail. Tanrı, Ruh ve Ölümün Estetik Boyutu. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2013. Yasa, Metin. Ölümden sonra hayat inancının felsefesi ve deneysel dayanakları, Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 1998.Din ve BilimEfil, Şahin. Din-bilim ilişkisi bağlamında evrenin birliği ve çokluğu sorunu. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2004.Özalp, Hasan. Bilim din ilişkisinde uzlaşmacı yaklaşımlar. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2012.Karcı, Bayram. Eleştirel gerçekçilik akımında din-bilim ilişkisi: Ian G. Barbour, John C. Polkinghorne ve Arthur R. Peacocke örneği. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2011.Sezgül, İbrahim. Fizik ve fizikötesi: Klasik ve modern fizikteki gelişmeler bağlamında Tanrı anlayışı. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, 2007.Taslaman, Osman Caner. Din felsefesi açısından Evrim teorisi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2005.Vahiy ve MucizeIşık, Aydın. Bir felsefe problemi olarak vahiy ve mucize, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2005.Ovacık, Zübeyir. İbni Sînâ ve Gazzâlî’de Vahiy Anlayışı. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, 2010.Topaloğlu, Fatih. Felsefi ve Teolojik Açıdan Mucize. Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, 2010.Türkben, Yaşar. Richard Swinburne ve Gazali’de Mucize Problemi. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, 2008.Din Dili Çınar, Aliye. Paul Tillich’de din-sembol ilişkisi, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2004.Kuvancı, Cenan. Din Dili Kapalı Bir Dil midir?. Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, 2010.Osman, Fikret. Din Dilinin Mantıksallığı Problemi. Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi, 2009.Tokat, Latif. Dinde sembolizm, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2002. Yıldırım, Ali. Din dilinin anlamı; doğrulamacı ve işlevselci yaklaşımlar. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2012.Ateizm ve KanıtlarıGürsoy, Kenan. J. P. Sartre'nin Ateizmi'nin doğurduğu problemler, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1979.Topaloğlu, Aydın. Çağdaş İngiliz felsefesinde ateizm problemi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1996.Kötülük ProblemiAk, Uğur. Gazali'de kötülük problemi. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2016.Manafov, Rafiz. John Hick’in din felsefesinde kötülük problemi ve günümüz açısından teodise. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2006.Dini ÇeşitlilikBüyük, Celal. Wilfred Cantwell Smith’de imân ve dinî çoğulculuk, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2005. Çakmak, Mustafa. Çağdaş Batı ve İslam Düşüncesinde Dinsel Kapsayıcılık. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2011.Özkan, Mehmet Şükrü. Wilfred Cantwell Smith ve John Hick'de Dini Çoğulculuk. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.Özgür İrade ProblemiBayram (Gören), Emine. Açık Teizm Bağlamında Tanrı’nın Önbilgisi ve İnsan Hürriyeti. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2015.Yavuz, Zikri, (2006) İnsan hürriyeti açısından Tanrı’nın ön bilgisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Yel, Hasan Basri. Bir felsefe problemi olarak iman ve irade ilişkisi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1996.Tanrı TasavvurlarıArıcan, M. Kazım. Spinoza’nın Tanrı Anlayışı, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2003.Albayrak, Mevlüt. Whitehead'cı Uluhiyyet anlayışı ve ortaya çıkardığı problemler, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1997. Momınov, (Müminoğlu) Kasım. Süreç felsefesinde ahlak. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007.Ögcem, Ergin. Ateizmden Deizme Antony Flew. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.Din ve ÇevrePakoğlu, Abdullah. Çevre Kavramına Dinî ve Felsefî Bir Yaklaşım. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2010.DiğerAkyüz, Yakup. Ütopyalarda Din-Siyaset İlişkisi. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2013.Atsız, Hasan. Erich Fromm’un hümaniter din anlayışının günümüz toplumları açısından değerlendirilmesi. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2006.Çelik, Kevser. Alfred North Whitehead’in Medeniyet Teorisi. Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2011.Çetin, Erol. Kierkegaard’a Göre Özne - Nesne İlişkisi. Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, 2016.Çifçi, Osman. Zahid Maverdi’ye Göre Din-Devlet İlişkisi. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2012.Daşdemir, Yusuf. İbn Sina mantığında modalite. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2016.İmamoğlu, Tuncay. George Berkeley idealizminde rûh ve Tanrı, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2003.Karakuş, Rahmi. 1908-1933 Türkiye'de felsefenin kavranışı ve bu kavranışta dinin değeri, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1994.Korkmaz, Fahrettin. Gazali'de devlet felsefesi, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1991.Kök, Mustafa. Bergson mistisizmi ve problemleri, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1996.Kurşunoğlu, M. Said. İnsan-evren ilişkisi ve antropik ilke, Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2002.Pala, Hüseyin. L. Wittgenstein’ın Tractatus’undaki Mistik İçermeler. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, 2006.Tezcan, Vedat. Whitehead Metafiziği Açısından Ekoloji Problemi. Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 2012.Urhan, Veli. Fransız personalizminde Tanrı'nın kişiliği, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1994. Yıldız, Yakup. Mustafa Şekip Tunç ve Felsefî Görüşleri. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, 2010.