Taberi'nin Tefsir Usulü

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 71 - 92, 28.12.2018

Naif Yaşar

Öz

Tefsir tarihi boyunca yazılan birçok tefsir ve Kur’ân
ilimleri ile ilgili çalışmalar, bir tefsirin dayanması gereken temel ilkeleri
ortaya koymaya çalışmışlardır. İlk dönem müfessirlerinden biri olan Taberî de
bu anlamda önemli katkılar sağlamıştır. Özellikle tefsiri başta olmak üzere
birçok eserinde, yorum felsefesinin temel ilkelerini belirlemeye ve ona göre de
Kur’ân’ı tevil etmeye çalışmıştır. O, tefsirinde Allah’ın kelamının nasıl
yorumlanması gerektiği ile ilgili metodolojik prensipleri defalarca ifade etmiş
ve bu kurallar çerçevesinde Kur’ân’ı tefsir etmiştir. Takip ettiği üslubun
orijinalliği dolayısıyla müfessirlerin babası olarak nitelenmiş ve tefsiri de
İslam tarihi boyunca bu anlamda en önemli başvuru kaynaklarından biri olmuştur.
Taberî, tefsirde üzerinde dayanılacak temel bir zemin olarak Arap dilinin
kullanımlarına özel bir vurgu yapmıştır. Bununla beraber usul olarak sadece
dile dayanmamış, rivayetleri de önemsemiştir. Zira tefsirinde Hz. Peygamber,
Sahâbî, tabiin ve onlardan sonra gelenlerin görüşlerini nakletmiş ve birçok
ayetin tefsirinde onlara dayanmıştır. Biz de bu çalışmamızda onun dayandığı
temel tefsir usulünü örnekleriyle beraber sunacağız.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Taberî, Taberî Tefsir Hermenötiği, Taberî Tefsir Usulü

Kaynakça

• el-Aḫfeş el-Evsaṭ, Ebi’l-Ḥasan Sa‛īd b. Mes‛ade. Me‛ānī’l-Ḳur’ān. thk. ‛Abdu’l-Emīr Muḥammed Emīn el-Verd. Beyrut: ‛Ālemu’l-Kutub, 1985.Aydın, Atik. Taberî’nin Kur’an’ı Yorumlama Yöntemi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2005.el-Bağdādī, Ebu Bekr Aḥmet b. ‛Ali el-Ḫaṭīb. Tārīḫu Bağdād. thk. Beşşār ‛Avvād Ma‛rūf. Beyrut: Dāru’l-Ğarbi’l-İslāmī, 2001.el-Buḫārī, Muḥammed b. İsmā‛īl. Ṣaḥīḥu’l-Buḫārī. Beyrut: Dāru İḥyāi’t-Turāsi’l-‛Arabī, 2001.el-Cābirī, Muḥammed ‛Ābid. Tekvīnu’l-‛aḳli’l-‛Arabī. Beyrut: Merkezu Dirāsāti’l-Vaḥdeti’l-‛Arabiyye, 2011.ed-Dānī, Ebū ʻAmr Osman b. Saʻīd. el-Muḥkem fī naḳṭi’l-meṣāḥif. thk. ʻİzzet Ḥasan. Dimeşḳ: Dāru’l-Fikr, 1997.ed-Dānī, Ebū ʻAmr Osman b. Saʻīd. et-Teysīr fī kirāāti’s-sebʻa. Beyrut: Müessesetu’r-Rayân, 2009.ed-Dāvūdī, Şemsuddīn Muḥammed b. ‛Alī b. Aḥmed. Ṭabaḳātu’l-mufessirīn. Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l-‛İlmiyye, 2002.Ebū ‛Ubeyd, el-Ḳāsım b. Sellām. Feḍāilu’l-Ḳur’ān. thk. Adnān el-‛Alī. Beyrut: Mektebetu’l-‛Asriyye, 2009.Ebū ‛Ubeyde Ma‛mer b. Musennā. Mecāzu’l-Ḳur’ān. thk. Aḥmed Ferīd el-Muzeydī. Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l-‛İlmiyye, 2006.Ebū Ya‛lā el-Mūṣulī, Aḥmed b. ‛Alī b. Müsennā b. Yaḥyā b. Hilāl et-Temīmī. Musnedu Ebī Ya‛lā. thk. Ḥüseyn Selīm Esed. Beyrut: Dāru’l-Me’mūn li’t-Turās, 1990.el-Ferrā, Ebū Zekeriyyā Yaḥyā b. Zeyād. Me‛ānī’l-Ḳur’ān. Beyrut: ‛Ᾱlemu’l-Kutub, 1983.Gilliot, Claude. “Le Traitment Du Ḫadiṯ Dans Le Tahḏīb Al-Āṯār De Tabari”. Arabica, XLI (1994): 309-351.Gilliot, Claude. Exégèse, Langue et Théologie en Islam: L’Exégèse Coranique de Tabarī. Paris: Vrin, 1990.Goldziher, Ignaz. Die Richtungen Der Islamischen Koranauslesung. Leiden: Brill, 1920.Gülle, Sıtkı. “Taberî’nin Tefsîri’ndeki Kırâat Değerlendirmeleri”. İÜİFD, 9(2004): 65-85.el-Ḫaṭīb, ʻAbdullaṭīf. Mu‛cemu’l-ḳırāāt. Dimeşḳ: Dāru Saʻdiddīn, 2002.İbn ‛Asākir, ‛Alī b. el-Ḥasan b. Hibetillāh b. ‛Abdillāh. Tārīḫu Medīneti Dimeşḳ. thk. Muḥibbuddīn Ebī Sa‛īd, Beyrut: Dāru’l-Fikr, 1995.İbnu’l-Cezerī. en-Neşr fi’l-ḳirāāti’l-‛aşr. Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l-‛İlmiyye, 2011.İbn Mucāhid. Kitābu’s-seb‛a fî’l-kırāāt. thk. Cemāluddīn Muhammed Şeref. Tantā: Dāru’s-Sahābe li’t-Turās, 2007.İbnu’n-Nedīm, Muḥammed b. İsḥāḳ. el-Fihrist. thk. Ebū Yūsuf ‛Alī Ṭavīl. Beyrut: Dāru’l-Kutubī’l-‛İlmiyye, 2010.Koç, Mehmet Akif. “Ṭaberī Tefsir’ini Anlamak Üzerine - I”. AÜİFD, 51/1 (2010): 79-92.Mårtensson, Ulrika. “Through the Lens of Modern Hermeneutics: Authorial Intention in al-Ṭabarī’s and al-Ghazālī’s Interpretations of Q. 24:35”. Journal of Qur’anic Studies, 11/2 (2009): 20-48.Mårtensson, Ulrika. “The persuasive proof”: a study of Aristotle’s politics and rhetoric in the Qur’ān and in al-Ṭabarī’s commentary”. Jerusalem Studies In Arabic And Islam, 34 (2008): 363-420.McAuliffe, Jane Dammen. Qur’ānic Christians: An Analysis of Classical and Modern Exegesis. New York: Cambridge University Press, 2007.McAuliffe, Jane Dammen. “Qur’anic Hermeneutics: The Views of al-Ṭabarī and Ibn Kathīr”. Approaches to the History of the Interpretation of the Qur’an. ed. Andrew Rippin (New York: Oxford University Press, 1988), 46-62.Muḳātil b. Süleymān. Tefsīru Muḳātil b. Süleymān. thk. ‛Abdullāh Maḥmūd Şeḥāte. Beyrut: Muessesetu Tārīḫi’l-‛Arabī, 2002.Muslim, Ebu’l-Ḥüseyn Muslim b. el-Ḥaccāc en-Neysābūrī. Ṣaḥīḥu Muslim. thk. Ḫalīl b. Me’mūn Şeyḥān. Beyrut: Dāru’l-Ma‛rife, 2007.es-Subkī, Tacuddīn Ebī Naṣr ‛Abdilvehhāb b. ‛Alī ‛Abdilkāfī. Kitābu Ṭabaḳāti’ş-Şāfi‛iyyeti’l-kebīr. thk. Maḥmūd Muḥammed eṭ-Ṭanāḥī - ‛Abdulfettāḥ Muḥammed el-Ḥāvi. Halep: Maṭb‛atu ‛Īsā el-Bābī el-Ḥalebī, 1964.es-Suyūṭī, Celāluddīn ‘Abdurraḥmān b. Ebī Bekr. el-İtḳān fī ‛ulūmi’l-Ḳur’ān. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2005.eş-Şāfi‛ī, Muḥammed b. İdrīs Ebū ‛Abdillāh. er-Risāle. thk. Ḫālid es-Seb‛ el-‛Alemī - Zuheyr Şefīḳ el-Kubbī. Beyrut: Dāru’l-Kitābi’l-‛Arabī, 2008.Şākir, Aḥmed Muḥammed - Şākir, Muḥmūd Muḥammed. Ricālu tefsīri’ṭ-Ṭaberī cerḥen ve ta‛dīlen. Toplama ve tertip: Muḥammed Ṣubḥī b. Ḥasan el-Ḥallāḳ. Beyrut: Dāru İbn Ḥazm, 1997.eṭ-Ṭaberī, Ebū Ca‛fer Muḥammed b. Cerīr b. Yezīd b. Ğālib. Cāmi‛u’l-beyān ‛an te’vīli āyi’l-Ḳur’ān. thk. Ḫalīl el-Meys. Beyrut: Dāru’l-Fikr, 2005.eṭ-Ṭaberī, Ebū Ca‛fer Muḥammed b. Cerīr b. Yezīd b. Ğālib. Cāmi‛u’l-beyān ‛an te’vīli āyi’l-Ḳur’ān. thk. ‛Abdullāh b. ‛Abdilmuḥsin et-Turkī. Kahire: Dāru Hicr, 2001.eṭ-Ṭaberī, Ebū Ca‛fer Muḥammed b. Cerīr b. Yezīd b. Ğālib. et-Tabṣīr fī me‛ālimi’d-dīn. thk. Alī b. ‛Abdil‛azīz b. ‛Alī eş-Şibl. Riyad: Dāru’l-‛Ᾱṣime, 1996.eṭ-Ṭaberī, Ebū Ca‛fer Muḥammed b. Cerīr b. Yezīd b. Ğālib. Tehẕību’l-āsār ve tafṣīlu’s-sābit ‛an Rasulillāh (a.s.) mine’l-aḫbār. thk. Muḥammed Maḥmūd Şākir. Kahire: Maṭba‛atu’l-Medenī, ts.eṭ-Ṭaberī, Ebū Ca‛fer Muḥammed b. Cerīr b. Yezīd b. Ğālib. Tehẕību’l-āsār ve tafṣīlu’s-sābit ‛an Rasulillāh (a.s.) mine’l-aḫbār: Cuz’u’l-mefḳūd. thk. ‛Alī Rıḍā b. ‛Abdillāh b. ‛Alī Rıḍā. Beyrut: Dāru’l-Me’mūn li’t-Turās, 1995.eṭ-Ṭaberī, Ebū Ca‛fer Muḥammed b. Cerīr b. Yezīd b. Ğālib. Tarīḫu’r-Rusul ve’l-Mulūk. thk. Muḥammed Ebu’l-Faḍl İbrāhīm. Kahire: Dāru’l-Me‛ārif, ts.Temīm b. Muḳbil. Dīvānu İbn Muḳbil. thk. ‛İzzet Ḥasan. Beyrut: Dāru’l-Şarḳi’l-‛Arabī, 1995.et-Tirmiẕī, Muḥammed b. ‛Īsā b. Sevre. Cāmi‛u’t-Tirmiẕī. thk. Yūsuf el-Ḥāc Aḥmed. Şam: Mektebetu İbn Ḥacer, 2004.eṭ-Ṭirimmāḥ b. el-Ḥakem. Dīvānu’ṭ-Ṭirimmāḥ. thk. ‛İzzet Ḥasan. Beyrut: Dāru’l-Şarḳi’l-‛Arabī, 1994.Yāḳūt, İbn ‛Abdillāh el-Ḥamevī. Mu‛cemu’l-udebā’. Beyrut: Dāru’l-İḥyāi’t-Turasi’l-‛Arabī, ts.