ISLAMIC LEGAL EDUCATION IN AYYUBİD PERIOD

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 150 - 175, 31.12.2021

Abdulğalip Aslan

https://doi.org/10.47145/dinbil.1013019

Cited By: 1

Öz

The Ayyubid state that reigned in Egypt, Syria, Hejaz, Yemen and Anatolia between the 12th and 13th centuries, gained a respectable place in Islam history by defeating the Crusaders and liberating Jerusalem. It also became popular with the support it gave to the field of science and culture. Its contributions to the field of islamic law (fiqh) was dazzling. Although the existence of islamic education was known in the region before the Ayyubids, fiqh education institutions showed significant developments in the Ayyubid period. In this period, on the one hand, the rapid increase in the number of fiqh education institutions and on the other hand, the formation of a wide fiqh heritage draws attention. This article, which presents a description of the fiqh education in the Ayyubid period, is an example of the fiqh education in the classical periods of Islam. In the study, it is focused on the institutions of fiqh education, the fiqh sciences taught in these institutions, the financial opportunities provided for fiqh education and training activities, and how a jurist was educated especially in Damascus and Egypt, the centers of the Ayyubids. In addition, a description of the fiqh education of the period is presented by emphasizing the students of fiqh, works taught in the field of fiqh and ijâzet of fiqh, and the development of fiqh education.

Anahtar Kelimeler

Fiqh History, Fiqh education, Fatwa, Tedris, Madrasa

Eyyûbîler Döneminde Fıkıh Eğitimi

Öz

VI.-VII. (XII.-XIII.) yüzyıllar arasında Mısır, Suriye Hicaz Yemen ve Anadolu’da hüküm süren Eyyûbî devleti, Haçlılar’ı mağlup edip Kudüs’ü özgürleştirerek İslâm tarihinde saygın bir yer edinmiştir. İlim ve kültür alanına verdiği desteklerle adından söz ettirmiş, fıkıh alanına önemli katkılarda bulunmuştur. Her ne kadar Eyyûbîler öncesinde bölgede fıkıh eğitim-öğretiminin mevcudiyeti biliniyor olsa da Eyyûbîler döneminde fıkıh eğitim kurumları önemli gelişmeler göstermiştir. Bu dönemde bir yandan fıkıh eğitim-öğretim kurumlarının sayılarının hızla çoğalması, öte yandan geniş bir fıkıh mirasının oluşması dikkat çekmektedir. Eyyûbîler dönemi fıkıh eğitimine dair olan bu makale, İslam’ın klasik dönemlerindeki fıkıh eğitiminin bir örneğini teşkil etmektedir. Çalışmada özellikle Eyyûbîlerin merkezi konumunda olan Şam ve Mısır’da fıkıh eğitim-öğretim müesseseleri, bu müesseselerde okutulan fıkıh ilimleri, fıkıh eğitim-öğretim faaliyetleri konusunda sağlanan maddi imkânlar ve bir fakihin nasıl yetiştiği üzerinde durulmaktadır. Ayrıca fıkıh talebeleri, fıkıh alanında okutulan eserler ile fıkıh icâzetleri ve fıkıh eğitiminin gelişimi üzerinde durularak dönemin fıkıh eğitimine dair bir tasvir sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh Tarihi, Fıkıh Eğitimi, Eyyûbîler, Tedris, Medrese

Kaynakça

• Ali Hâzimî, Nâsır Muhammed. el-Hayâtü’l-İlmiyye fî Dımaşk fî Asri’l-Eyyûbî. Mekke: Câmiatü Ümmü’l-Kurâ, 2000.
• Baran, İlhan. Büyük Selçuklu ve Eyyubiler’de siyaset eksenli sünni faaliyetler. Dicle Üniversitesi, 2017.
• Basuğuy, Bedrettin. Selâhaddîn-i Eyyûbî devrinde ilmî faaliyetler. İstanbul: Hîvda Yayınları, 2009.
• Bayar, Mesut. “Selâhaddîn Eyyûbî’nin Haçlılar’la Mücadelesinde Şam Fukahasının Rolü”. Uluslararası Selâhaddîn Eyyubî Sempozyumu. Siirt: Beyan Yayınları, 2016.
• Bedevî, Ahmet. el-Hayâtü’l-akliyye fî asri hurûbi’s-salîbîyye. Kahire: Dâru Nehdetü Mısr, 1972.
• Bozkurt, Nebi. “Medrese”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
• Dâvûdî, Muhammed b. Ali b. Ahmed Şemseddin. Tabakâtü’l-müfessirîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
• Dündar, Mahmut. Mısır Eyyûbîlerinde Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri. İstanbul: Çıra Akademi Yayınları, 2017.
• Ebû Ca‘fer et-Taberî, Muhammed b. Cerîr el-Âmülî el-Bağdâdî. Târîhu’r-rüsül ve’l-mülûk ve sılatu Târîhu’t-Taberî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Turâs, 1967.
• Ebû Nasr el-Makdisî, Mutahhir b. Tahir. el-Bed‘ ve’t-târîh. 6 Cilt. Port Said: Mektebetu Sekâfeti’d-Dîniyye, ty.
• Ebû Şâme, Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân b. İsmâîl Şihâbüddîn el-Makdisî. el-Bâ‘is ‘alâ inkâri’l-bida‘ ve’l-havâdis. thk. Osman Ahmet Anber. Kahire: Dâru’l-Hüdâ, Kahire, 1978.
• Ebû Şâme, Şihâbeddîn Abdurrahman b. İsmâil b. İbrâhim Ebû Şâme el-Makdisî ed-Dımaşkî. Kitâbü’r-Ravzateyn fî ahbâri’d-devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye. thk. Şemseddin İbrahim. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
• Eryavuz, Şebnem. “Kervansaray”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 25. İstanbul: TDV Yayınları, 2002. https://islamansiklopedisi.org.tr/kervansaray
• Eymen Şahin, Selâm. el-Medârisü’l-İslâmiyye fî Mısr fî asri’l-Eyyûbî. Tanta: Câmiatu Tanta, 1999.
• Firuzabadi, Ebü’t-Tahir Mecdüddin Muhammed b Yakub b Muhammed. el-Kâmûsü’l-Muhît 8. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 8. Basım, 2005.
• Heyet. el-Mevsûatü’l-Fıkhiyye’l-Kuveytiyye. 45 Cilt. Küveyt: Vizâretü’l-evkâfü’l-Küveytiyye, 2006.
• İbn Cemâa, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. İbrâhîm el-Kinânî el-Hamevî. Tezkiretü’s-sâmi‘ ve’l-mütekellim fî edebi’l-‘âlim ve’l-müte‘allim. thk. Muhammed Mehdî el-Âcemî. Beyrut: Dâru Beşâiri’l-İslâmiyye, 2016.
• İbn Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. el-Muntazam fî tarihi’l-mulûki ve’l-ümem. thk. Abdulkadir Atâ Muhammed - Abdulkadir Atâ Mustafa. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmîyye, 1992.
• İbn Cübeyr, Muhammed b. Ahmed Ebü’l-Hüseyn el-Kinânî. er-Rihle. Beyrut: Dâru Sadır, ty.
• İbn Dehhân, Ebû Şücâ’ Fahreddîn Muhammed b. Ali b. Şuayb b. Dehhân. Takvîmü’n-nazar fî mesâil hilâfiyye zâi‘a ve nebzi mezhebîyye nâfi‘a ve yelîhi Kitâbü’l-Minber fi’l-ferâiz. thk. Salih b. Nâsır b. Sâlih el-Huzeym. 5 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2001.
• İbn Dokmak, Sârimüddîn İbrâhîm b. Muhammed el-Alâî el-Mısrî. Kitâbü’l-intisâr li-vâsıtati ‘İkdi’l-emsâr. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’t-Ticârî, 1993.
• İbn Haldun, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahman b. Muhammed el-Hadramî el-Mağribî et-Tûnisî. Târihu İbn Haldûn (Kitâbü’l-‘İber ve dîvânü’l-mübtede‘ ve’l-haber fî eyyâmi’l-‘Arab ve’l-‘Acem ve’l-Berber ve men-âsarahüm min-zevi’s-sultâni’l-ekber). thk. Şahâde Halil. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
• İbn Hallikȃn, Ebü’l-‘Abbȃs Şemsuddȋn Ahmed b. Muhammed. Vefeyâtü’l-a‘yân ve enbâ‘ü ebnâ‘i’z-zamân. thk. İhsan Abbas. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sadır, 1949.
• İbn Kâdî Şühbe, Ebü’s-Sıdk Takıyyüddîn Ebû Bekr b. Ahmed el-Esedî ed-Dımaşkî. Tabakâtü’ş-Şâfi‘iyye. thk. Hâfız Abdulâlîm Han. 4 Cilt. Beyrut: Dâru âlemi’l-kütüb, 1407.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî eş-Şâfiî. Tabakâtü fukahâ‘i’ş-Şâfi’iyye. thk. Ahmed Ömer Haşim. yy.: Mektebetu Sekâfeti’d-Dîniyye, 1993.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr el-Kaysî eş-Şâfiî. el-Bidâye ve’n-Nihâye. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1986.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Muhammed b Mükerrem b Ali el-Ensârî. Lisânü’l-Arab 3. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sadr, 1994.
• İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed b. Abdirrahmân el-Bağdâdî ed-Dımaşkî. ez-Zeyl ‘alâ Tabakâti’l-Hanâbile. thk. Süleyman Abdurrahman. 5 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 2005.
• İbn Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osman b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî - Muvâfık Abdullah Abdulkadir. Mukaddimetü İbni’s-Salâh. Beyrut: Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-hikem, 1986.
• İbn Şâs, Ebû Muhammed Celâleddîn Abdullah b. Necm b. Şâs es-Sa‘dî - Hamit b. Muhammed Lahmer. ‘İkdü’l-cevâhiri’s-semîne fî mezhebî ‘âlimi’l-Medîne. 3 Cilt. Beyrut: Dâru Garbi’l-İslâmî, 2003.
• İbn Şeddâd, Ebü’l-Mehâsin Bahâüddîn Yûsuf b. Râfi‘ el-Mevsılî. el-A‘lâku’l-hatîre fî zikri ümerâ‘i’ş-Şâm ve’l-Cezîre (Dımaşk Bölümü). thk. Samî ed-Dehhân. Dımaşk: el-Ma‘hadü’l-Firensî lid’d-Dirâsâti’l-Arabiyye, 1956.
• İbnü’l-Attâr, Ebü’l-Hasan Ali b. İbrâhim Alâeddin. Tuhfetü’t-tâlibîn fî tercemeti şeyhine’l-imâm Muhyiddin. thk. Ebû Ubeyde Meşhûr Meşhûr. Amman: Dâru’l-Eseriyye, 2007.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Muzaffer Şemsüddîn Yûsuf b. Kızoğlu et-Türkî el-Bağdâdî. Mir’âtü’z-zemân fî tarihi’l-a’yân. thk. İbrahim ez-Zeybak. 23 Cilt. Beyrut: Daru’r-Risâletu’l-Âlemîyye, 2013.
• İbnü’l-Hâc el-Abderî, Ebû Abdullah Muhammed b. Muhammed. el-Medhal. 4 Cilt. Kahire: Dâru’t-Türâs, ty.
• İbnü’l-İmâd, Ebü’l-Felâh ‘Abdulhay el-Hanbelî. Şezerâtü’z-zeheb fȋ ahbâri men zeheb. thk. Mahmud Arnâût. 11 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesir, 1991.
• İbnü’l-Müflih, Ebû İshâk Burhâneddîn İbrâhîm b. Muhammed er-Râmînî ed-Dımaşkî. el-Maksadü’l-erşed fî zikri ashâbi‘l-imâm Ahmed. thk. Abdurrahman b. Süleyman el-Üseymîn. 3 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Reşîd, 1990.
• İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Alî el-Ensârî el-Mısrî. el-’İkdü’l-müzheb fî tabakâti hameleti’l-mezheb. thk. Eymen Nasr el-Ezherî. Dâru Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İsnevî, Ebû Muhammed Cemâleddîn Abdurrahim b. el-Hasen b. Alî el-Ümevî. Tabakâtü’ş-Şâfi‘iyye. thk. Yusufu’l-Hût Kemal. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Işıkdoğan, Davut - Korukçu, Adem. “Geçmişten Günümüze Eğitim Yeri Olarak Cami-Mescid”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBArD) 8/26 (2015), 125-141.
• Kalkaşandî, Ebü’l-Abbâs Şehâbeddîn Ahmed b. Ali. Subhu’l-a‘şâ fî sınâati’l-inşâ. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ty.
• Karadağ, Bekir. “Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin Fıkıh Mezhepleri Karşısındaki Tutumu ve Sünnî Fıkıh Mezheplerin Mısır’da İstikrar Bulmasındaki Rolü”. Uluslararası Selâhaddîn Eyyubî Sempozyumu Bildirileri. ed. Necati Sümer - Ahmet Aktaş. 1/623-653. Siirt: Beyan Yayınları, 2016.
• Kâtib el-İsfahânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Safiyyiddîn İmâdüddîn. el-Fethu’l-kussî fi’l-fethi’l-kudsî. Kahire: Dâru’l-Menâr, 2004.
• Kâtip Çelebi, Mustafa b. Abdullah Hac Halife. “Keşfü’z-zunûn ‘an üsâmi’l-kütübi ve’l-fünûn”. Bağdat: Mektebetü’l-Müsennâ, 1941.
• Kâtip Çelebi, Mustafa b. Abdullah Hac Halife. Süllemü’l-vüsûl ilâ tabakâti’l-fuhûl. thk. Mahmut Abdulkadir Arnavut. İstanbul: IRCICA Kütüphanesi Yayınları, 2010.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Mu‘cemü’l-mü‘ellifîn terâcimü musannifi’l-kütübi’l-’Arabiyye. 13 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi Türâsi’l-Arabî, ty.
• Kızılkaya, Necmettin. “el-Varakât”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 42. TDV Yayınları, 2012. https://islamansiklopedisi.org.tr/el-varakat
• Koca, Ferhat. “el-Muhtasar”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 31. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. https://islamansiklopedisi.org.tr/el-muhtasar--kuduri
• Korkut, Ramazan. “Eyyübiler Döneminde Fıkıh ve Temel Özellikleri”. Eyyûbîler’de İlim, Kültür ve Sanat. ed. Abdulhalim Oflaz vd. 131-157. İstanbul: Hiperyayın, 2020.
• Kureşî, Ebû Muhammed Muhyiddîn Abdülkâdir b. Muhammed b. Muhammed el-Kureşî. el-Cevâhirü’l-mudıyye fî tabakâti’l-Hanefîyye. 2 Cilt. Karaçi: Mîr Muhammed kütübhâne, ts.
• Kürd Ali, Muhammed Ferîd b. Abdirrezzâk b. Muhammed. Hıtatü’ş-Şâm. 6 Cilt. Dımaşk: Mektebetü’n-Nûrî, 1983.
• Mahmut Sitân, Muntasır. et-Terbiye ve’t-ta‘lîm fî bilâdi’ş-Şâm fî devleti Memâliki’l-Bahriyye (658-784/1260-1382). Mûte: Câmiatu Mûte, 2008.
• Makdisi, George. Ortaçağ’da Yüksek Öğretim: İslâm Dünyası Hıristiyan Batı. çev. Ali Hakan Çavuşoğlu, - Hasan Tuncay Başoğlu. İstanbul: Klasik Yayınları, 2018.
• Makrîzî, Ebü’l-Abbas Takıyyüddîn Ahmed b. Ali b. Abdülkâdir. el-Mevâiz ve’l-i‘tibâr bi zikri’l-hıtat ve’l-âsâr. 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Makrîzî, Ebü’l-Abbâs Takiyyüddîn Ahmed b. Ali b. Abdülkâdir. Mukaffa’l-kebîr. thk. Muhammed el-Ya’lâvî. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2006.
• Muhammed Halef, el-Anâkıra. el-Medâris fî Mısr fî asri devleti’l-Memâlîk - Dirâse tarihiyye min hilâli’l-vesâik ve’l-vakfiyyât ve’l-hıcec (648-923/1250-1517). Amman: el-Câmiatü’l-Ürdüniyye, Doktora Tezi, 2005.
• Muhammed Kemâleddin, İzzeddin. el-Hareketü’l-ilmiyye. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1990.
• Muhammed Su‘ad, Mâhir. Mesâcidu Mısr ve evliyâuha’s-salihûn. 5 Cilt. Kahire: Metâbiu’l-Ehrâmi’t-Ticariyye, 1976.
• Münzîrî, Zekiyyüddîn el-. et-Terğîb ve’t-terhîb. thk. Mustafa Muhammed İmâre. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’i-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Mecmû‘ şerhu’l-Mühezzeb. thk. Bessâm Abdülvehhâb el-Câbî. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ty.
• Nu‘aymî, Ebü’l-Mefâhir Muhyiddîn Abdülkâdir b. Muhammed ed-Dımaşkî. ed-Dâris fî târîhi’l-medâris. thk. İbrahim Şemsüddin. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1988.
• Safedî, Ebü’s-Safâ Salâhuddîn Halîl b. İzziddîn Aybeg b. Abdillâh. el-Vâfî bi’l-vefeyât. thk. Arnavut Şuayb - Mustafa Türkî. 29 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2000.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Abdirrahmân Şemseddin. ed-Dav‘ü’l-lâmi‘ li-ehli’l-karni’t-tâsi‘. 12 Cilt. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hayât, ty.
• Sıbt İbni’l-Acemî, Muvaffakuddîn Ahmed b. İbrâhîm Ebû Zer. Kunûzü’z-zeheb fî târîhi Haleb. 2 Cilt. Halep: Dâru’l-Kalem, 1996.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl el-Hafız Celâleddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr el-Hudayrî eş-Şâfiî. Buğyetü’l-vu‘ât fî tabakâti’l-luğaviyyîn ve’n-nühât. thk. Muhammed ebi’l-Fadl İbrahim. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1965.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl el-Hafız Celâleddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr el-Hudayrî eş-Şâfiî. Hüsnü’l-mühâdere fî tarihi’l-Mısrı ve’l-Kahire. thk. İbrahim Muhammed Ebü’l-Fadl. Kahire: Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabiyye, 1967.
• Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî. Tabakâtü’ş-Şâfi‘iyyeti’l-kübrâ. thk. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî - Abdülfettâh Muhammed el-Hulv. 10 Cilt. Kahire: Dâru Hecer, 1992.
• Şemseddîn el-‘İclî, Ebû Abdullah eş-Şâfiî. Kitâbü’l-kavâidi’l-külliyye fî cümletin mine’l-funûni’l-ilmiyye. thk. Bilal Taşkın. İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı, ty.
• Şeşen, Ramazan. Selâhaddîn Eyyûbî ve Eyyûbî Devleti. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1983.
• Tâceddin es-Sübkî, Ebû Nasr Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî. Mu‘îdü’n-ni‘am ve mübîdü’n-nikam. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hecer, 2001.
• Takıyyüddîn es-Sübkî, Ebü’l-Hasen Alî b. Abdilkâfî b. Alî. Fetâvâ’s-Sübkî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Meârif, ty.
• Takıyyüddîn İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Abdilhalîm. Mecmû’u’l-fetâvâ. thk. Envâr el-Bâz - Âmir el-Cezzâr. 37 Cilt. İskenderiye: Dâru’l-Vefâ, 2005.
• Takkûs, Muhammed Suheyl. Târihu’l-Eyyûbîyyîn fî Mısr ve Biladi’ş-Şam ve İklîmi’l-Cezire. Beyrut: Dârü’n-Nefâis, 2008.
• Taşköprüzade, Ahmed b. Mustafa. Miftâhu’s-Sa‘âde ve Misbâhu’s-Siyâde. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1985.
• Tomar, Cengiz. “Nu‘aymî”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 33. TDV Yayınları, 2007. https://islamansiklopedisi.org.tr/nuaymi
• Türkî, Abdullah b. Abdulmuhsin. el-Mezhebü’l-Hanbelî “dirâsetün fî târîhihi ve simâtihi ve eşheru a‘lâmihi ve müellifâtihi”. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2002.
• Urmevî, Mahmûd b. Ebî Bekr Ebü’s-Senâ Sirâceddin. et-Tahsîl mine’l-Mahsûl. thk. Abdulhamit Ali Ebû Zeyd. Beyrut: Müessese’r-Risâle, 1988.
• Yâfiî, Abdullâh b. Es‘ad Ebû Muhammed Afîfüddîn el-Yemenî. Mir‘âtü’l-cenân ve ‘ibretü’l-yakzân fî ma‘rifeti havâdisi’z-zamân. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1997.
• Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şehâbeddîn Yâkût b. Abdillâh el-Hamevî el-Bağdâdî er-Rûmî. Mu‘cemü’l-üdebâ. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1993.
• Yâkût el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkût b. Abdillâh el-Hamevî el-Bağdâdî er-Rûmî. Mu‘cemü’l-büldân. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadır, 1995.
• Yılmaz, Harun. Zengî ve Eyyûbî Dımaşk’ında Ulema ve Medrese. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017.
• Yiğit, İsmail. “Ribât”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 35. İstanbul: TDV Yayınları, 2008. https://islamansiklopedisi.org.tr/ribat
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemseddîn Muhammed b. Ahmed el-Fârikî ed-Dımaşkî. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. thk. Arnâût Şuayb. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemseddîn Muhammed b. Ahmed el-Fârikî ed-Dımaşkî. Tezkiretü’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Fârikî ed-Dımaşkî. Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîr ve’l-a‘lâm. thk. Ömer Abdüsselâm Tedmîrî. 52 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1993.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd Ziriklî ed-Dımaşkî. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Alem li’l-Melâyîn, 2002.